Problemy ze skórą głowy – jakie zmiany towarzyszą różnym chorobom?

Skóra głowy w większym stopniu niż skóra całego ciała narażona jest na choroby dermatologiczne. Specyficzne środowisko skóry głowy – dosyć ciepłe i wilgotne sprzyja namnażaniu się drobnoustrojów i zaburzeń mikrobiomu, co stanowi główną przyczynę problemów ze skórą głowy. Jakie są choroby skóry głowy? Jakie zmiany skórne im towarzyszą? Jaki szampon jest odpowiedni przy różnych problemach ze skórą głowy? 

Problemy skórne głowy – łojotokowe zapalenie skóry 

Zmiany skórne głowy przy ŁZS 

Łojotokowe zapalenie skóry głowy (ŁZS) to jedna z najczęstszych (występuje u 1-3% populacji) przyczyn problemów ze skórą głowy. Częściej występuje u mężczyzn niż kobiet. 

Zmiany skórne na głowie w przebiegu ŁZS to czerwone plamy na skórze z wyraźnie zaznaczonym brzegiem. Zmieniona chorobowo skóra mocno łuszczy się, charakterystyczne jest odpadanie martwego naskórka w postaci tłustych łusek. Z czasem mogą pojawić się strupy i pieczenie skóry. Niekiedy zmiany skórne występujące przy ŁZS pojawiają się także wzdłuż linii włosów, w obrębie brwi, za uszami. Przy nasilonej, nieleczonej postaci ŁZS dochodzi do wypadania włosów. 

Przyczyny ŁZS 

Przyczyny ŁZS są złożone. Wśród nich wymienia się: 

• wzmożoną produkcję hormonów, zwłaszcza androgenów; 
• predyspozycje genetyczne; 
• przewlekły stres; 
• niedobór snu; 
• zaburzenia immunologiczne; 
• niewłaściwą dietę (brak witamin i minerałów); 
• leki psychotropowe, choroby neurologiczne; 
• choroby przewlekle; 
• zanieczyszczenie środowiska. 

Leczenie ŁZS 

Łojotokowe zapalenie skóry to choroba przewlekła i nawracająca (nawroty pojawiają się sezonowo – jesienią i zimą), jednak można ją kontrolować przez odpowiednią pielęgnację skóry głowy. W leczeniu ŁZS stosuje się preparaty o charakterze przeciwzapalnym, przeciwświądowym, przeciwgrzybicznym i keratolitycznym.  

Najlepszy szampon na problemy ze skórą głowy wywołane ŁZS to produkt z cyklopiroksolaminą lub z ketokonazolem. Stosowanie szamponów z tymi substancjami najskuteczniej zwalcza zmiany skórne na głowie wywołane ŁZS. 

 W leczeniu ŁZS stosuje się także fototerapię (lampy emitujące promieniowanie UVB) i fotochemioterapię (PUVA). W najostrzejszych przypadkach wdrażane jest leczenie doustne. 

Problemy ze skórą głowy – łupież 

Zmiany skórne głowy przy łupieżu 

Najczęściej występującym problemem ze skórą głowy jest łupież, który dotyka aż 5-10% populacji.  

Zmiany skórne w łupieżu to mocno łuszczący się naskórek głowy. Łupież owłosionej skóry głowy może występować w dwóch odmianach – łupieżu zwykłym (suchym) i łupieżu tłustym. Przy łupieżu suchym skóra łuszczy się drobnymi, sypkimi, białymi płatkami. Przy tym problemie ze skórą głowy włosy stają się kruche i łamliwe. 

Niekiedy łupież zwykły zmienia się w łupież tłusty. To zmiana skóry na głowie w postaci żółtawych, tłustych łusek mocno przytwierdzonych do skóry. Łuski z czasem grubieją, mogą też przybierać postać strupów. Temu problemowi ze skórą głowy towarzyszy świąd i wypadanie włosów. 

Przyczyny łupieżu 

Przyczyny łupieżu, podobnie jak przyczyny ŁZS, są bardzo zróżnicowane i częściowo pokrywają się z tymi wywołującymi ŁZS. Wśród przyczyn łupieżu wymienia się: 

• grzyby drożdżopodobne z rodzaju Malassezia; 
• hiperproliferację – zbyt szybki proces odnowy naskórka; 
• niewłaściwą pielęgnację skóry głowy – stosowanie „agresywnych” preparatów, w tym lakierów do włosów; 

• zaburzenia hormonalne; 
• zaburzenia neurologiczne; 
• zaburzenia immunologiczne; 
• niewłaściwą dietę. 

Leczenie łupieżu 

Do leczenia łupieżu wykorzystuje się preparaty w postaci szamponów, płynów i olejków. W przypadku łupieżu najskuteczniejszym szamponem na problemy ze skórą głowy będą preparaty: 

• cytostatyczne (zawierające siarczek selenu i dziegcie); 
• keratolityczne (zawierające kwas salicylowy, mocznik, dziegcie) – polecane głównie przy łupieżu tłustym; 
• przeciwgrzybiczne: imidazole (ketokonazol, klotrimazol, flutrimazol), cyklopiroksolamina, siarczek selenu. 

Przy zwalczaniu zmian skóry głowy wywołanych łupieżem dermatolodzy zalecają naprzemienne stosowanie specjalistycznych szamponów i zwykłych. W przypadku stosowania ww. szamponów istnieje ryzyko „przyzwyczajenia” skóry głowy do leczniczych substancji, przez co efekty terapii z czasem mogą być coraz mniejsze.  

Zaleca się także pozostawienie spienionego preparatu na skórze głowy przez kilka minut, co zwiększa jego działanie. 

Problemy ze skórą głowy – grzybica 

Grzybica to zakaźny problem skóry głowy. Dermatologia wyróżnia kilka odmian grzybicy skóry głowy o zróżnicowanym przebiegu. 

Grzybicę skóry głowy leczy się miejscowo (najczęściej maściami z cyklopiroksem) i doustnie (leki z ketokonazolem, itrakonazolem). 

Problemy ze skórą głowy – łuszczyca 

Problemem ze skórą głowy jest także łuszczyca. To przewlekła i nawracająca choroba skóry, której przyczyny i objawy są podobne do tych towarzyszących ŁZS. Zmiany skórne towarzyszące łuszczycy to łuszczący się rumień, przy czym zmiany łuszczycowe mogą być też zlokalizowane poza skórą głowy – najczęściej w okolicy łokci i kolan, a nawet na twarzy.  

W leczeniu łuszczycy stosowane są preparaty z pochodnymi witaminy D3, glikokortykosteroidami i preparaty dziegciowe w postaci szamponów dziegciowych. 

Bibliografia: 

1. Bednarek M., & Musiał, C.,  Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy, Kosmetologia Estetyczna, 2019, 8(3), 393-396. 
2. Brzezińska-Wcisło L., Wcisło-Dziadecka, D., Lis-Święty, A., & Trzmiel, D.,  Łupież i łojotokowe zapalenie owłosionej skóry głowy – patogeneza, obraz kliniczny oraz aspekty terapeutyczne. Post Dermatol Alergol, 24, 2007, 59-64. 
3. Koszyk, Ż.,   Trychologia kosmetologiczna wobec wybranych schorzeń skóry głowy i włosów, [w:] Monika Maciąg, Kamil Maciąg (red.), Medyczne aspekty kosmetologii i estetyki, Lublin 2023: Wydawnictwo Naukowe TYGIEL, http://bc.wydawnictwo-tygiel.pl/public/assets 2266/Medyczne%20aspekty%20kosmetologii%20i%20dietetyki.pdf#page=7, [dostęp 16.07.2023].  
4. Szklarczyk, M., Goździalska, A., & Jaśkiewicz, J., Choroby oraz pielęgnacja skóry głowy i włosów, [w:] Anna Goździalska, Jerzy Jaśkiewicz (red.), Stan skóry wykładnikiem stanu zdrowia, Oficyna Wydawnicza AFM Kraków, https://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/718  [dostęp 16.07.2023].