97 chłopców i dziewcząt poniżej 18. roku życia popełniło samobójstwo w 2018 roku. To tak jakby w ciągu roku zniknęły cztery 25-osobowe klasy w szkole

Co doprowadza do samobójstw u nastolatków? Bardzo często są to zaburzenia depresyjne – niezdiagnozowane, niezauważone i bagatelizowane przez dorosłych. „Sygnały, które wysyłają nam dzieci, są widoczne. Alarmująca jest zwłaszcza zmiana zachowania. Dziecko zawsze otoczone rówieśnikami, a przestaje się odzywać, nie spotyka się ze znajomymi, pojawiają się trudności w nauce, senność i rozdrażnienie…” – mówi dr n. med. Tomasz Srebnicki, psychoterapeuta.

Depresja wśród nastolatków

Presja doskonałości coraz częściej dotyka najmłodszych. Chcą być najlepsi w każdej dziedzinie. Ale często nie wychodzi tak, jakby tego chcieli. Rezultat? Nie tylko olbrzymi stres, ale także poczucie odrzucenia, frustracji, smutku i zaburzeń depresyjnych. Te ostatnie w najgorszym wypadku mogą się zakończyć próbą samobójczą, również tą udaną.

– Sygnały, które wysyłają nam dzieci, są widoczne. Alarmująca jest zwłaszcza zmiana zachowania. Dziecko zawsze otoczone rówieśnikami, a przestaje się odzywać, nie spotyka się ze znajomymi, pojawiają się trudności w nauce, senność i rozdrażnienie. Niepokojąca jest też zmiana wyglądu, gdy dziecko inaczej się ubiera, rezygnuje z mody, zmienia swoje podejście do higieny. Często mamy też do czynienia z komunikatami słownymi i wcale nie będzie to stwierdzenie: „chcę się zabić”, raczej częściej: „mam wszystkiego dość”, „beze mnie byłoby wam lżej”, „już nie mogę…”.

Na takie zachowania trzeba zawsze reagować zainteresowaniem. Rodzice zbyt często bagatelizują problemy własnego dziecka, ponieważ stosują własną miarę: mnie też dokuczali, mnie też nie lubili, też miałem trudne dorastanie… A to wcale nie pomaga w tym co przeżywa nasze dziecko – lepiej je zapytać, o co chodzi i czy ma z kim o tym pogadać? Powiedzieć, że się je wysłucha a jeśli woli, to zaproponować rozmowę z przyjacielem, bliskim krewnym czy psychologiem… Przede wszystkim dać jasny sygnał, że z każdej opresji da się wyjść – wyjaśnia dr n. med. Tomasz Srebnicki z Kliniki Psychiatrii Wieku Rozwojowego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Czego dzieci i nastolatkowie potrzebują? Naszej akceptacji. Niezwykle ważna dla nich jest świadomość, że jest ktoś, kto akceptuje je niezależnie od wszystkiego, że zawsze mogą liczyć na ich wsparcie i zrozumienie, że kiedy przyjdzie gorszy moment – będą potrafili słuchać i rozmawiać, a nie tylko mówić i wydawać polecenia.

– Wielu rodziców jest bardzo zaskoczonych dowiadując się, że ich dorastające dzieci borykają się z obniżonym nastrojem i depresją. Pochłonięci przez obowiązki zawodowe i domowe zakładają, że skoro nastolatek nie mówi o problemach, to ich nie ma. Dobre oceny czy zdawkowo rzucone „w szkole dobrze” zbyt często usypia rodzicielską czujność i pogłębia nastoletnią samotność, która potęguje bezradność i obniżony nastrój – dodaje Lucyna Kicińska z Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego.

Dzieci i nastolatkowie – co jest dla nich ważne?

Co możemy zrobić? Uczyć dziecko już od najmłodszych lat rozmowy, nazywania swoich uczuć i emocji. Maluch musi wiedzieć, że ma prawo do odczuwania smutku, złości, rozczarowania, ale także ma prawo do tego, aby prosić o pomoc, i że to nic złego.

Dziecko powinno też dostawać od dorosłych jasny komunikat, że problemy są naturalnym elementem życia. I wiedzieć, że także dorośli każdego dnia się z nimi zmagają i że potrafią poprosić o pomoc. I najważniejsze – że z wieloma trudnościami można sobie poradzić, że jest z nich wyjście.

– Rodzic, który unika głębokich rozmów ze swoim dzieckiem, podświadomie obawia się, że usłyszy coś, co sprawi, że poczuje się złym ojcem albo złą matką. Unikając rozmów, opuszcza swoje dziecko i staje się rodzicem nieobecnym. Nastolatki wyczuwają kruchą samoocenę i lęki rodziców i ukrywają przed nimi trudną prawdę na swój temat, żeby ich nie obciążyć. Najlepsze, co rodzic może zrobić dla nastolatka to powiedzieć i pokazać mu: „możesz mówić o wszystkim co chcesz, nie boję się prawdy o tobie, razem damy radę trudnościom”.

Jeśli stosunek rodzica do nastolatka jest przesycony jego własnym lękiem, to znaczy, że rodzic potrzebuje wsparcia, np. terapii własnej i nie powinien wstydzić się sięgnąć po nie – wyjaśnia dr n. med. Katarzyna Szaulińska z Zakładu Profilaktyki i Leczenia Uzależnień w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.

Forum Przeciw Depresji

Zdajemy sobie sprawę, że wielu z nas potrzebuje pomocy, ale niewielu wie jak może z niej skorzystać. Właśnie dlatego Hello Zdrowie objęło patronatem medialnym tegoroczną 14. edycję kampanii społeczno-edukacyjnej „Forum Przeciw Depresji”.

Przez cały rok na stronie „Forum przeciw depresji” można znaleźć informacje na temat depresji: objawów choroby, przebiegu i sposobach jej leczenia, a także o tym gdzie szukać pomocy (Mapa Punktów Pomocy oraz Ważne Telefony Wsparcia). Znajduje się tam również forum moderowane przez lekarza psychiatrę, na którym zawsze można opisać swój problem. To miejsce, gdzie można uzyskać poradę bądź odpowiedź na nurtujące pytania.

W ramach kampanii działa również profil na Facebooku.  Jest to kolejne miejsce będące źródłem rzetelnej informacji o depresji, aktualnościach dotyczących kampanii, ciekawych artykułów czy nowości medycznych i naukowych.

Hasło, które towarzyszy tegorocznej 14. edycji ogólnopolskiej kampanii społeczno-edukacyjnej Forum Przeciw Depresji – „Znikające dzieci. Stop samobójstwom w Nastoletniej Depresji” ma na celu uwrażliwienie społeczeństwa m.in. na kluczową rolę budowania już od najmłodszych lat więzi i relacji, które mogą pomóc w zapobieganiu depresji czy podejmowanym próbom samobójczym.