Grypa i ciąża: co trzeba wiedzieć?

O grypie słyszy się co roku, dlatego mogłoby się wydawać, że ten temat został już wyczerpany. Wiemy, że jest to choroba wirusowa i najbardziej zagraża dzieciom oraz osobom starszym. A co z kobietami w ciąży? Czy infekcja może być niebezpieczna dla przyszłej matki lub dziecka?

Grypa to ostra wirusowa choroba układu oddechowego, która przenosi się drogą kropelkową (np. podczas kichania, rozmowy czy pocałunku). Największa liczba zachorowań występuje podczas sezonu grypowego, który trwa od września do kwietnia. Grypy boimy się głównie ze względu na ryzyko poważnych powikłań (jednym z najczęstszych jest zapalenie płuc). Większość ludzi, która zachoruje na grypę, wróci do zdrowia w ciągu tygodnia lub dwóch. Niestety, dla osób starszych, dzieci i osób z obniżoną odpornością grypa i jej powikłania mogą okazać się śmiertelne.

Grypa czy przeziębienie?

Grypa i przeziębienie rozwijają się w wyniku infekcji wirusowych, a ich objawy mogą być podobne, jednak umiejętność rozróżnienia tych dwóch chorób jest bardzo istotna. Przeziębienie przebiega łagodniej, a jego objawami są kaszel (zazwyczaj suchy), katar, ból głowy, uczucie rozbicia i podwyższona temperatura. Grypa u kobiety w ciąży może przypominać przeziębienie, jednak objawy rozwijają się znacznie szybciej i są bardziej nasilone. Temperatura jest zwykle bardzo wysoka i może przekraczać nawet 39 stopni Celsjusza. Dodatkowo pojawiają się bóle głowy, mięśni i stawów, a także dreszcze.

Dlaczego grypa jest niebezpieczna dla kobiety w ciąży?

Po pierwsze, w organizmie kobiety zachodzą fizjologiczne zmiany odporności, przez co jej organizm nie jest w stanie wykształcić pełnej odpowiedzi immunologicznej w razie infekcji. Po drugie, w czasie ciąży zachodzi adaptacja krążeniowo-oddechowa, co w praktyce oznacza większą skłonność do chorób układu oddechowego (ze względu na mechaniczny ucisk na płuca). Jeżeli kobieta będzie miała kontakt z wirusem grypy, to ciąża stanowi w tej sytuacji czynnik ryzyka ciężkiego przebiegu infekcji. Kobiety ciężarne częściej chorują i rozwijają powikłania (głównie wspomniane wyżej zapalenia płuc). Szacuje się, że 1/3 ciężarnych z grypą wymaga hospitalizacji, a 9 proc. spośród hospitalizowanych trafia na oddział intensywnej terapii. Grypa może doprowadzić do sytuacji zagrożenia życia u ciężarnej. Z tego względu kobiety w ciąży powinny szczególnie zadbać o swoje bezpieczeństwo, szczepić się, a w trakcie sezonu grypowego uważać na otoczenie (np. osoby z objawami grypy).

Wpływ infekcji na dziecko

Infekcja w czasie ciąży może wpłynąć niekorzystnie nie tylko na zdrowie matki, ale również na stan zdrowia dziecka. Przechorowanie grypy w początkowym okresie ciąży zwiększa ryzyko rozwoju wad wrodzonych. Natomiast przy bardziej zaawansowanej ciąży może skutkować niską masą urodzeniową (w porównaniu ze średnią w populacji) oraz zwiększonym ryzykiem porodu przedwczesnego.

Ochrona w trakcie ciąży

Najskuteczniejszą metodą ochrony przed grypą jest szczepienie, które zarówno chroni kobietę, jak i zapewnia ochronę dziecku w pierwszych miesiącach życia. Dzięki podaniu szczepionki układ odpornościowy człowieka wytwarza przeciwciała przeciw wirusowi grypy, które chronią przed zachorowaniem. Szczepionka zawiera nieaktywne cząsteczki wirusa, które nie mogą wywołać choroby, dlatego jest bezpieczna. Wirusy grypy bardzo łatwo ulegają mutacji, dlatego co roku opracowywana jest nowa szczepionka zawierająca trzy najczęstsze szczepy wirusa. Oznacza to, że jeżeli kobieta była w ciąży podczas sezonu grypowego i wtedy się zaszczepiła, a koniec ciąży przypada na kolejny sezon grypowy, to powinna zaszczepić się przeciwko grypie ponownie. Działania niepożądane (np. podrażnienie, zaczerwienienie w miejscu wprowadzenia szczepionki) pojawiają się niezwykle rzadko i zazwyczaj są łagodne. Możliwe są również bóle głowy, uczucie zmęczenia, podwyższenie temperatury ciała czy dreszcze, wynikające z reakcji organizmu, które zwykle mijają po jednym dniu. Warto pamiętać, że szczepienie powinno dotyczyć nie tylko kobiety w ciąży, ale również osób w jej najbliższym otoczeniu. Jeżeli szczepionkę przyjmą osoby, które najczęściej kontaktują się z ciężarną (partner, rodzice, siostra czy brat), to będzie ona miała mniejszą szansę na kontakt z wirusem grypy.

Jak leczyć i kiedy skonsultować się z lekarzem?

Grypę leczymy głównie objawowo, tzn. zalecany jest odpoczynek, picie większej ilości płynów oraz stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych. Jednak w przypadku kobiet ciężarnych sprawa wygląda nieco inaczej. Leki dostępne bez recepty są zazwyczaj bezpieczne dla kobiety, jednak mogą wpływać niekorzystnie na płód. Mowa tu na przykład o ibuprofenie i kwasie acetylosalicylowym, które wchodzą w skład wielu preparatów stosowanych w objawach przeziębienia i grypy. Bezpieczny jest natomiast paracetamol. Podobnie jest z lekami na katar i kaszel – niektóre preparaty nie powinny być stosowane w ciąży. Z tego względu konieczna jest konsultacja lekarska. Co jeszcze powinno skłonić nas do umówienia się na wizytę? Wystąpienie kataru z ropną wydzieliną, silny ból gardła i nalot na migdałkach oraz zmiana charakteru kaszlu z suchego na mokry. Powyższe objawy mogą wskazywać na nadkażenie bakteryjne, a wtedy wymagany jest antybiotyk. Tutaj należy pamiętać, by idąc do lekarza pierwszego kontaktu, poinformować go o ciąży (jest to istotny czynnik przy wyborze leku).