Wielcy spacerowicze

Wędrując z Łodzi do Paryża czy z Berlina do Moskwy, jednocześnie wędruje się w głąb siebie. Tak twierdzą ci, którzy przebyli podobną trasę. Reżyser filmowy, mistrz olimpijski, dziennikarz i artysta wizualny – choć w pieszą podróż wyruszali z różnych przyczyn i w różnych kierunkach, dochodzili do tego samego celu.

Pielgrzymki Herzoga

Jest co najmniej tak samo ekscentryczny jak bohaterowie jego filmów. Jedno z przykazań Wernera Herzoga brzmi: „Turystyka jest grzechem, a cnotą jest podróżowanie na piechotę”. Studentom zaleca piesze podróże zamiast programu szkół filmowych.

„Jeśli twoja dziewczyna jest z Sycylii, a ty mieszkasz w Anglii i chcesz prosić ją o rękę, to z oświadczynami powinieneś wybrać się na Sycylię pieszo. Samochód czy samolot w tej sytuacji odpadają. Tylko przemierzając świat na piechotę, można doświadczyć jego potęgi, głębi, intensywności” – mówi niemiecki reżyser. Jego piesze eskapady są tak samo słynne jak filmy, które nakręcił, a on sam tak samo ekscentryczny jak ich bohaterowie. Dla Herzoga piesze podróże są niczym święte pielgrzymki. „Do Paryża poszedłem piechotą z Monachium, bo wierzyłem, że jeśli to zrobię i dotrę do śmiertelnie chorej przyjaciółki, ona nie umrze. I rzeczywiście – dożyła dziewięćdziesiątki. Kiedy była już prawie ślepa, nie mogła chodzić, czytać ani oglądać filmów, powiedziała mi: »Werner, wciąż działa tamten czar, który nie pozwala mi umrzeć. Jestem już zmęczona życiem. Czas na mnie«. Odpowiedziałem, żartując, że w takim razie zdejmę z niej zaklęcie. Umarła trzy tygodnie później”. Podczas podróży, którą odbył zimą 1974 roku do chorej Lotte Eisner, prowadził dziennik, wydany później w formie książkowej. Od tamtej pory uważa, że podróżowanie na piechotę zastępuje edukację. Przyznał, że gdyby kiedyś założył szkołę filmową, o przyjęcie do niej mogliby się starać tylko ci, którzy przedstawiliby dziennik swojej pieszej podróży liczącej minimum 5 tysięcy kilometrów. Tyle, ile przeszedł Robert Korzeniowski w trakcie przygotowań do igrzysk w Atenach w 2004 roku.

Złote pepegi Korzenia

Źródło: www.korzeniowski.pl

„Zawsze chciałem do czegoś dojść, więc wybrałem chodzenie”. Robert Korzeniowski, najsłynniejszy polski olimpijczyk, karierę sportową zakończył osiem lat temu, ale wciąż mówi o sobie „mistrz długiego dystansu”. W każdej dziedzinie życia stosuje zasady sprawdzone na treningach.

Była to trzecia z rzędu olimpiada Korzeniowskiego – po Sidney i Atlancie – na której zdobył złoty medal w chodzie na 50 km. Wynikiem 3 godzin i 38 sekund ustanowił ówczesny rekord świata i – tak jak zaplanował – w pięknym stylu pożegnał się z karierą zawodowego sportowca. Żaden inny polski sportowiec nie osiągnął tyle co on. Był pierwszym zawodnikiem w historii chodu światowego, który zdobył medale na trzech olimpiadach z rzędu i pierwszym, który w trakcie jednych igrzysk wygrał złoto na dystansie 20 i 50 km. Korzeniowski – podobnie jak Herzog – szedł na przekór losowi. Sporą część dzieciństwa spędził w łóżku, a pierwsze lekcje wuefu na ławce. Astma, chroniczne anginy, choroba reumatyczna. „Nikt nawet nie mógł snuć najśmielszych fantazji o mojej sportowej przyszłości” – przyznał po latach. Z pomocą przyszedł mu Bruce Lee. „W 1982 roku, w środku stanu wojennego, zapragnąłem zostać mistrzem. Zaczynałem od judo dwa, trzy razy w tygodniu. To było w tym czasie, kiedy w Polsce trwało szaleństwo popularności wschodnich sztuk walki po »Wejściu smoka«”. Półtora roku później sekcję judo zamknięto i Korzeniowski trafił do lekkoatletów. Pierwsze treningi przebiegł w pepegach kupionych na kartki. Od tamtej pory przeszedł ponad 120 tysięcy kilometrów – to tak, jakby trzykrotnie okrążył Ziemię. „Zawsze chciałem do czegoś dojść, więc wybrałem chodzenie” – żartował i już na poważnie przyznawał, że sport to sposób na eksplorowanie siebie i świata. „Gdyby nie sport, to pewnie nie byłbym nigdy w życiu w Puebli, nie wszedłbym na największą meksykańską piramidę w Choluli, o której czytałem już jako dziecko, ani też dosłownie i w przenośni nie doszedłbym do tego, do czego doszedłem. Byłbym zapewne jeszcze jednym proszącym o zapoznanie go ze światem turystą, który jedzie z przewodnikiem i walizką na kółkach”.

Aleja duchów Büschera

Źródło: kadr z filmu o wędrówce Wolfganga Büschera, Immer Richtung Osten | www.zdf.de

Śladami dziadka, którego nigdy nie poznał, przeszedł z Berlina do Moskwy. Kiedy wyruszał, stuknęła mu pięćdziesiątka. Wolfgang Büscher, wędrując traktem przemierzanym przez wojska Hitlera i Napoleona, odbył współczesną podróż na Wschód i opisał ją w świetnej książce.

Koszula, jedna para spodni i skarpet, wiatrówka przeciwdeszczowa, polar na chłody, śpiwór, notatniki, mapy i maszynka do golenia – tyle zostawił w plecaku Wolfgang Büscher po kilku dniach marszu z Berlina do Moskwy. Kiedy ruszał w podróż na Wschód, stuknęła mu pięćdziesiątka. Büscher świętował także inną rocznicę – trasą, którą zamierzał pokonać, szedł jego dziadek z armią Hitlera dokładnie sześćdziesiąt lat wcześniej i nigdy z tej drogi nie wrócił. Büscher dociera do celu i swoje doświadczenia opisuje w książce „Berlin – Moskwa. Podróż na piechotę”, która staje się bestsellerem. I choć autor z premedytacją skupia się na prostych opisach pejzażu, sytuacji, których jest uczestnikiem i zasłyszanych po drodze historii, jego zapiski z podróży układają się w duchową opowieść o relacjach Wschód – Zachód sięgających czasów Napoleona i wcześniejszych. U kresu tej wędrówki, zwiedzając w Pieriediełkinie pod Moskwą dom laureata Literackiej Nagrody Nobla Borysa Pasternaka, odkrywa, co go gnało przez te prawie 3 tysiące kilometrów: „Po co stałem tu, w tym domu? Po to by sobie przypomnieć skąd przychodzę”.

Kuśmirowskiego sztuka chodzenia

Źródło: www.culture.pl

Na wernisaż swojej wystawy w Paryżu przyszedł z Łodzi na piechotę. Podczas transowej wędrówki chciał zrobić remanent w głowie. Udało się – Robert Kuśmirowski, zwany przez kuratorów genialnym fałszerzem, wciąż pozostaje jednym z najciekawszych polskich artystów.

To samo pytanie zadawał sobie artysta Robert Kuśmirowski, który na wystawę polskich artystów w École Nationale Superieure des Beaux-Arts w 2004 roku przygotował nietypowe dzieło sztuki – pieszą wędrówkę z Łodzi do Paryża. Symbolizowały ją dwa zdjęcia – jedno zrobione na starcie 14 listopada, drugie z mety 10 grudnia. Jednak istotą tego projektu było to, co wydarzyło się po drodze. Wystawa „Z mojego okna. Artyści i ich terytoria” wieńcząca Rok Polski we Francji, miała „opowiadać nie tyle o Polsce, ile o krainach własnych artystów, o tym, jak widzą oni swoje otoczenie, o ich realnych i fikcyjnych podróżach w czasie i przestrzeni”. Pytanie Kuśmirowskiego – „skąd przychodzę?” – uruchomiło lawinę innych, m.in. „z czym przychodzę?” oraz „dokąd dalej mam iść?”. Sztuka artysty polega na tworzeniu symbolicznej rekonstrukcji przedmiotów z przeszłości, a nawet całych przestrzeni czy sytuacji, takich właśnie jak piesza podróż do Paryża będąca poniekąd powtórzeniem wędrówki, którą sto lat wcześniej odbył wybitny rzeźbiarz Constantin Brâncuşi. Wielość znaczeń i możliwych interpretacji tego gestu można przyrównać chyba jedynie do plątaniny dróg i ścieżek, które artysta mijał po drodze. Najważniejsze jednak, żeby iść.

Źródła:
http://www.wernerherzog.com
http://mitpress.mit.edu/books/chapters/0262681595chap16.pdf
http://www.horschamp.qc.ca/new_offscreen/werner_herzog.html
http://lo.tarnobrzeg.pl/lesser/artykuly/robert-korzeniowski-wywiad-z-mistrzem
http://www.obieg.pl/rozmowy/5689
http://www.polityka.pl/paszportypolityki/rozmowy/171014,1,rozmowa-z-robertem-kusmirowskim.read
„Moja droga do mistrzostwa”, rozmowy Izabeli Barton-Smoczyńskiej z Robertem Korzeniowskim, wyd. Brian Tracy International
Wolfgang Büscher „Berlin – Moskwa. Podróż na piechotę”, wyd. Czarne
Paul Cronin „Herzog on Herzog”, wyd. Faber & Faber