Myjemy ręce. Śpiewająco!

Proste sposoby bywają najlepsze. Żeby uniknąć infekcji, myj ręce. Przed jedzeniem, po skorzystaniu z toalety, a gdy kichasz i kaszlesz, o wiele częściej niż zazwyczaj. Łatwo powiedzieć, trudniej zrealizować. Samo gderanie nad głową kilkulatka nie pomoże, tu potrzeba sposobu. Maluchom zawsze się spieszy. Do czego? Wiadomo, do zabawy. Dlatego w najlepszym wypadku spłuczą pobieżnie dłonie i już ich nie ma. Przenieś zabawę do łazienki, a szansa na dokładne szorowanie wzrośnie. Przy akompaniamencie ulubionej piosenki mycie rąk stanie się chętnie powtarzaną czynnością w ciągu dnia. 

Jak skomponować piosenkę dla dzieci o myciu rąk? Zastanów się, co twoje dzieci śpiewają najczęściej. Piosenkę z ulubionej bajki, a może wesołe pląsy wyuczone w przedszkolu? Na tym gruncie stwórzcie własny utwór. Niech jej słowa zachęcają do wykonywania następujących po sobie czynności, które sprawią, że ręce będą czyste np. „szoruj rączki”, „weź mydełko”, „spłucz wodą”. W piosenkach dobrze sprawdzają się powtórzenia, porównania, słowa dźwiękonaśladowcze „plusk, chlup, bam, bam”. Piosenka nie musi być długa, bo skuteczne mycie rąk powinno trwać 20 sekund – to mniej więcej tyle, ile odśpiewanie „Sto lat!”. Ważniejsze od długości jest to, by angażowała dziecko do wspólnej zabawy i przypominała o higienie. Mycie rąk będzie przyjemniejsze i bardziej kreatywne, jeśli maluch będzie pląsał stworzoną wspólnie z rodzicami piosenkę. 

Czyste rączki to tylko jeden z wielu ważnych kroków do higieny osobistej. Kolejnym jest mycie zębów, by stało się obowiązkiem, którego dziecko nie będzie unikać, musi kojarzyć się z czymś miłym fajną zabawą, przyjaznym gadżetem i aprobatą rodzica. Zatem najgorsze, co możesz zrobić, gdy twój maluch nie podchodzi entuzjastycznie do nauki mycia zębów, to zmuszanie krzykiem do wykonywania tej czynności. Dziecko musi czuć twoje wsparcie i widzieć, że tobie też sprawia to frajdę. Myj zęby razem ze swoją pociechą, a zobaczysz, że za którymś razem zacznie naśladować twoje ruchy szczoteczką. By urozmaicić tę czynności, wprowadźcie element zabawy. Co powiesz na wizualizację wroga? Bakterie, których nie widać, zamień na konkret (tu znakomicie sprawdzi się animacja „Było sobie życie”, gdzie bakterie próchnicy przyjmują postać niebieskich potworków), a dzieci mianuj pogromcami złego, przed którym trzeba uchronić ludzkość. Zły boi się pasty i szczoteczki do zębów, więc wszystko w dziecięcych rączkach. Dodatkową atrakcją może być klepsydra odmierzająca czas mycia zębów. Wprowadź też małe ułatwienia. Postaw przy umywalce stołeczek, maluchowi będzie łatwiej dosięgnąć do umywalki. Powieś niżej ręcznik – dziecko nie będzie musiało za każdym razem prosić o pomoc. Starszakom przyklej przypomnienie o konieczności umycia rąk na drzwiach łazienki. 

Czynność mycia ciała możesz uatrakcyjnić zmywalnym markerem. Na dłoniach i nogach zrób znaczki, a następnie wypowiedź zadanie np. „zmyć tajne kody”. Naucz dzieci robić bańki mydlane za pomocą złączonych w okrąg dłoni. Bańki zawsze sprawiają sporo frajdy! 

Mydło w kostce i to w płynie walczą z brudem podobnie, a każdy ma prawo do własnych upodobań. Mydło w kostce można zrobić samemu (kolorowe mydełko glicerynowe wykona nawet przedszkolak, do tego można w jego wnętrzu zatopić małą niespodziankę – gwarantowane nie tylko zaskoczenie, ale i chęć do dalszego szorowania!). Jeśli chcemy zachęcić dziecko do mycia włosów sprawmy my detergent w płynie w ulubionym kolorze, zapachu czy z  etykietą z bohaterem z bajki.  

Edukacja zdrowotna powinna rozpoczynać się w domu, ale na nim nie kończyć. Ważne, by w placówkach, do których uczęszcza twoje dziecko, także kładziono nacisk na ten aspekt, tym bardziej, że ten przedmiot znajduje się w podstawie programowej już na I etapie edukacji. 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami zadaniem przedszkola jest: „(…) tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do samodzielności, dbania o zdrowie, sprawność ruchową i bezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo w ruchu drogowym”. Zakres tematyczny edukacji zdrowotnej na tym etapie obejmuje: „(…) higienę osobistą i otoczenia, zdrowe odżywianie, różne formy aktywności ruchowej, emocje, relacje interpersonalne, bezpieczeństwo i przyrodę”.  

Podczas spotkań z nauczycielami i wychowawcami możesz zapytać, jakie sposoby mają na wsparcie zdrowych nawyków wśród dzieci, a także podzielić się swoimi pomysłami na realizację tego celu. Przykładem dobrych praktyk są warsztaty poświęcone edukacji żywieniowej lub wspólne przygotowywanie zdrowych posiłków. W praktyce to może być np. przygotowanie sałatki warzywno-owocowej poprzedzone krótkim instruktażem o bezpieczeństwie i zasadach higieny obowiązujących podczas zajęć. Nauczyciel poprosi wszystkich o dokładne umycie rąk, a także warzyw i owoców pod bieżącą wodą, zadbanie o porządek, a także wyjaśni, ile cennych wartości odżywczych mają poszczególne produkty.  

Zajęcia relaksacyjne z elementami jogi, teleturniej o zasadach higieny osobistej, zapewnienie dostępu do dystrybutorów z wodą pitną to kolejne pomysły, które możesz podsunąć dyrekcji szkoły czy przedszkola. Na zajęciach wychowawczych w roli eksperta może pojawić się pielęgniarka, dietetyk czy pediatra, którzy podzielą się wiedzą związaną z higieną. 

W okolicach pierwszego roku życia dziecko ma przeciętnie osiem zębów, a w jego diecie znajduje się już wiele pokarmów, dlatego higiena jamy ustnej wymaga coraz więcej uwagi. Maluch staje się też coraz bardziej aktywny, rękami i buzią poznaje świat, a spacer staje się tylko jedną z form aktywności poza domem. Znacznie więcej frajdy sprawia mu zabawa w piaskownicy, zrywanie kwiatków, zbieranie szyszek, kamieni i innych (niewidocznych z twojej perspektywy) rzeczy, które leżakują na chodniku. Dlatego do grafiku musisz dopisać regularne mycie rąk przed każdym posiłkiem, po każdym powrocie do domu, po skorzystaniu z toalety i zawsze gdy są brudne.  

W nauce higieny niezwykle pomoce są wszelkie książki, które opowiadają o bakteriach i zarazkach, a także radzą, jak się przed nimi chronić. Starszakom możesz włączyć edukacyjne bajki np. „Było sobie życie”, które w przyjazny sposób zaznajomią z zasadami higieny osobistej.  

Zdrowy tryb życia to też aktywność fizyczna, właściwe odżywianie i dbanie o emocjonalne samopoczucie. Sport jest jednym z najbardziej lubianych sposobów na rozładowanie energii, a także na osiągnięcie równowagi emocjonalnej. Jak zachęcić dziecko do aktywności fizycznej? Najlepiej – własnym przykładem, o czym przypomina Adam Jerzykowski, prezes Fundacji Swim for a Dream. 

„Dzieci mają to do siebie, że naśladują dorosłych. Jeżeli chcemy je zachęcić do uprawiania sportu, to… jako rodzice sami powinniśmy pokazać, że jesteśmy aktywni i czerpiemy z tej aktywności przyjemność” – mówi Jerzykowski. 

Nie oznacza to, że musisz uprawiać sport zawodowo i intensywnie, wystarczy, że regularnie i wspólnie z maluchem wyjdziesz na rower, rolki, pokopiesz piłkę, pobawisz się w chowanego, poskaczesz w klasy. 

Masz również wpływ na to, co twoje dziecko je w domu. Dając mu przykład i tłumacząc, dlaczego warzywa są zdrowe i powinny znajdować się w naszej diecie częściej niż cukierki, jest szansa, że unikniesz problemów zdrowotnych na tle fizycznym i psychicznym. Zaproś malucha do wspólnego gotowania czy robienia kanapek. Jeśli jesteście na etapie „warzywa blee” przemycaj je w postaci kolorowych gofrów z burakiem czy szpinakiem. Owszem, wartość odżywcza będzie nieco niższa, ale na pewno to lepsza opcja niż kromka chleba z dżemem. Zadbaj o dużą różnorodność stosowanych w kuchni produktów. I przede wszystkim jedz posiłki wspólnie z wszystkimi domownikami!