Czym jest hemodializa? Dowiedz się, jak wygląda życie ze sztuczną nerką

Hemodializa, czyli metoda sztucznej nerki, pozwala funkcjonować normalnie milionom ludzi na całym świecie. Na czym polega hemodializa? Jakie są wskazania do zabiegu?

Nazwa „hemodializa” pochodzi z połączenia słów: hemo, czyli krew, i dializa (gr. diálysis), czyli rozpuszczanie, rozdzielanie. Hemodializa jest dominującą metodą leczenia niewydolności nerek, a także niektórych zatruć.

Hemodializa – na czym polega?

Hemodializa stosowana jest u pacjentów, których nerki funkcjonują nieprawidłowo. Ma na celu usunięcie toksyn znajdujących się we krwi chorego. Metoda ta nazywana jest przez specjalistów „sztuczną nerką”, ponieważ bazuje na leczeniu nerkozastępczym. To najpopularniejsza w Polsce metoda leczenia tego typu schorzeń.

Rozwój techniki i medycyny sprawił, że dziś pacjenci mogą być leczeni za pomocą hemodializy przez bardzo długie lata, zachowując przy tym dotychczasową jakość życia i aktywność zawodową. Najlepsze wyniki odnotowuje się u pacjentów, którzy są dializowani codziennie – za pomocą długich hemodializ nocnych lub krótkich hemodializ dziennych.

Aparat do hemodializy, czyli sztuczna nerka

Dlaczego aparat do hemodializy nazywany jest „sztuczną nerką”? Ponieważ maszyna ta sprawia, podobnie jak prawdziwe nerki, że obecne we krwi substancje przechodzą przez błonę półprzepuszczalną do płynu dializacyjnego na zasadzie dyfuzji. Zawarty w osoczu nadmiar wody usuwany jest przez ultrafiltrację, która odbywa się przy pomocy specjalistycznego filtra-dializatora, skonstruowanego z tysięcy cieniutkich rurek, poprzez które przepuszczana jest krew pacjenta podczas hemodializy.

Zjawisko dyfuzji

Ważną funkcję pełni w tej metodzie tzw. płyn dializacyjny, który przepływa wokół rurek z krwią. Zbędne substancje z krwi przedostają się poprzez ścianki rurek, które przepuszczają związki chemiczne o małych cząsteczkach, do płynu dializacyjnego i są z nim usuwane.

Zjawisko ultrafiltracji

Zwiększone ciśnienie wewnątrz rurek pozwala usunąć nadmiar wody z krwi. Wygenerowane sztucznie procesy zachodzą podczas hemodializy w jednym czasie.

Czasem może zostać zastosowany cewnik permanentny do hemodializy, którego zadaniem jest udostępnienie szybkiego dostępu naczyniowego. Najbardziej popularną lokalizacją takiego cewnika jest prawa wewnętrzna żyła szyjna.

Jak przebiega hemodializa?

Hemodializa to zabieg przeprowadzany głównie w przeznaczonych do tego stacjach dializ. W większości przypadków pacjenci poddają się mu 3 razy w tygodniu. Zabieg zazwyczaj wykonywany jest przez pielęgniarkę przy asyście lekarskiej.

Przed przystąpieniem do hemodializy odbywa się skrupulatne ważenie pacjenta. Waga odgrywa w tym wypadku kluczową rolę – przyrost masy ciała od poprzedniego zabiegu jest wskaźnikiem ilości nagromadzonej we krwi wody.

Hemodializę przeprowadza się poprzez wkłucie igieł i połączenie ich dwoma elastycznymi drenami. Jeden z nich odprowadza krew do dializatora, a przez drugi oczyszczona już krew wraca do żył pacjenta. Po zakończeniu zabiegu pacjent jest ponownie ważony. Hemodializa trwa zwykle 4–5 godzin.

Hemodializa – wskazania i przeciwwskazania

Pacjenci zazwyczaj dobrze znoszą zabieg. Nie można jednak wykluczyć ewentualności, że w trakcie hemodializy pojawią się niepożądane objawy, takie jak: spadek ciśnienia, zawroty głowy, nudności, wymioty czy skurcze mięśni. Ich przyczyną jest brak dyscypliny u pacjenta, który nie ograniczył wystarczająco spożywania soli i wody pomiędzy dializami. Jakich więc zasad musi przestrzegać pacjent leczony hemodializami? Są one następujące:

• regularne zgłaszanie się na zabieg hemodializy,
• ograniczenia dotyczące diety i spożywania soli,
• ograniczenia w ilości picia wody,
• przed każdą dłuższą podróżą należy zgłosić się na leczenie do stacji dializ w miejscu tymczasowego pobytu (sieć ośrodków realizujących „dializy gościnne” rozpościera się na cały świat i jest dostępna w większości turystycznych kierunków).

Powikłania po hemodializie

Warto pamiętać o powikłaniach związanych z zabiegami hemodializy, takimi jak:

• pogorszenie odpływu żylnego,
• zakrzepica,
• hipotensja dializacyjna,
• zakażenia,
• nadciśnienie żylne,
• tętniaki rzekome,
• niewydolność serca – zaburzenia rytmu serca,
• nadżerki skóry,
• podkradanie krwi, które może skutkować niedokrwieniem kończyny.

Hemodializa a hemofiltracja

Hemodiafiltracja uważana jest za bardziej wydajną metodę leczenia nerkozastępczego niż hemodializa, ponieważ dzięki temu rozwiązaniu możliwe jest usunięcie z organizmu wyłącznie szkodliwych elementów. Co najważniejsze, przy tej metodzie w kwi pozostawiane są witaminy, minerały i mikroelementy kluczowe dla zdrowia człowieka. Sprawia to, że pacjent leczony tą metodą jest w mniejszym stopniu narażony na powikłania, wynikające z długotrwałego leczenia nerkozastępczego.