Mleko kozie – właściwości i inne składniki odżywcze. Na co pomaga?

Mleko kozie to produkt o wysokiej wartości odżywczej, dzięki czemu zaliczany jest do żywności funkcjonalnej. Nie tylko zawiera ono łatwostrawne białko i cenne kwasy tłuszczowe, ale i znaczną ilość witaminy A, wapnia, miedzi, cynku i manganu. Jakie są właściwości mleka koziego i dla kogo jest ono polecane? Sprawdź! 

Mleko kozie w diecie

Mleko kozie od wieków stanowi ważny składnik diety człowieka z racji tego, iż kozy to jedne z pierwszych udomowionych gatunków zwierząt. Jego produkcja na świecie wynosi ponad 18,7 milionów ton rocznie, z czego w Europie wytwarzane jest 2,7 milionów ton tego mleka. 

Pasteryzowane mleko kozie to produkt o łagodnym smaku i gęstej, gładkiej konsystencji. Charakteryzuje się naturalnym zapachem i słono-słodkim posmakiem. Większość mleka koziego przeznaczana jest do produkcji przetworów mlecznych, w tym: 

• miękkich, kremowych serów twarogowych, 
• półtwardych serów kozich sprzedawanych w plastrach i blokach, 
• twardych serów dojrzewających typu gouda, parmezan, 
• jogurtów, 
• kefirów. 

Właściwości zdrowotne mleka koziego

Popyt na mleko kozie w ostatnich latach wzrasta ze względu na świadomość konsumencką dotyczącą zawartych w nim licznych składników odżywczych. Jaki skład ma mleko kozie? Na uwagę zasługują znajdujące się w nim łatwostrawne białka serwatkowe: alfa-laktoalbuina i beta laktoalbumina. Pierwszy z wymienionych związków poprawia wchłanianie wapnia i magnezu, działa przeciwnowotworowo, przeciwstresowo i antybakteryjnie. Beta-laktoglobulinie również przypisuje się właściwości antykancerogenne, a ponadto wykazuje ona aktywność antyoksydacyjną. W mleku kozim znajduje się mniej białek kazeinowych w porównaniu do mleka krów, więc jest ono mniej uczulające. 

Tłuszcze obecne w mleku kozim są dobrze przyswajalne, gdyż w ich skład wchodzą krótko- i średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA). W największej ilości występują kwasy:  

• kaprynowy,  
• linolowy,  
• laurynowy,  
• oleinowy. 

Wartość energetyczna mleka koziego i składniki odżywcze

Pod względem wartości energetycznej mleko kozie dostarcza podobną ilość kalorii jak mleko krowie (69-84 kcal na 100 ml produktu w porównaniu do 65-88 kcal znajdujących się w 100 gramach mleka krowiego). Nie brak w nim witamin i minerałów: w odniesieniu do mleka krowiego jest w nim więcej witaminy A, niacyny, ryboflawiny, kwasu pantotenowego, kalcyferolu oraz takich pierwiastków jak:  

• żelazo,  
• cynk,  
• mangan,  
• miedź,  
• wapń, 
• fosfor. 

Mleko kozie korzystnie wpływa na pracę układu sercowo-naczyniowego, chroniąc przed rozwojem choroby wieńcowej. Dodatkowo wspiera prawidłowego funkcjonowanie układu nerwowego, a także sprzyja mineralizacji zębów. Dowiedziono, że mleko kozie obniża poziom cholesterolu i triglicerydów. 

Poniższa tabela przedstawia zawartość poszczególnych składników odżywczych w mleku kozim w porównaniu do mleka krowiego. 

Na co pomaga mleko kozie?

Zawartość laktozy w mleku kozim jest niższa niż w mleku krowim, dzięki czemu jest ono zwykle lepiej przyswajalne przez osoby z nietolerancją laktozy. Poleca się je chorym cierpiących na dolegliwości żołądkowo-jelitowe i wrzody żołądka. Mleko kozie powinno znaleźć się w diecie dzieci i młodzieży – badania wykazały, że wypijanie 1 litra mleka dziennie przyczynia się do poprawy mineralizacji i gęstości kości. Dzięki zawartości laktozy mleko kozie „dba” o jelita, regulując florę bakteryjną. 

Kto nie powinien pić mleka koziego? 

Mleka koziego nie można podawać dzieciom do 1 roku życia, ponieważ jego skład nie jest optymalny dla małych dzieci. Przede wszystkim jest w nim zbyt wiele potasu i chloru, a za mało kwasu foliowego czy witaminy B12. Nawet jeśli u niemowlęcia występuje alergia na mleko krowie, mleko kozie nie może stanowić alternatywy ze względu na podobny potencjał uczulający. Skutki uboczne picia mleka koziego przez osoby z alergią lub nietolerancją to m.in. wysypka skórna, biegunka, nieżyt nosa czy nudności i wymioty.

Bibliografia: 

1. Molik E., Kotowicz G, Substancje bioaktywne mleka koziego wykorzystywane w medycynie i farmacji, Roczniki Naukowe Zootechniki 2023, T. 50, z. 1, 3–12. 
2. Pastuszka R., Barłowska J., Litwińczuk Z, Walory odżywcze i prozdrowotne mleka koziego, Medycyna Weterynaryjna 2015, 71 (8), 480-485. 
3. Wolanciuk A., Barłowska J., Pastuszka R., Topyła B, Podstawowy skład chemiczny i wybrane parametry tłuszczu mleka koziego z okresu żywienia letniego i jesienno-zimowego, Roczniki Naukowe Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego 2013, t. 9, nr 2, 63-70