Przejdź do treści

Potas – źródła w diecie oraz skutki niedoboru i nadmiaru

Potas - źródła w diecie oraz skutki niedoboru i nadmiaru Rawpixel.com
Podoba Ci
się ten artykuł?
Podoba Ci
się ten artykuł?

Potas to pierwiastek niezbędny do prawidłowej pracy serca i układu nerwowego. Jego najlepszym źródłem są banany, ziemniaki, pomidory i suszone owoce. Jeśli masz niskie ciśnienie tętnicze krwi, obrzęki nóg lub skurcze mięśni, to może być niedobór potasu. Sprawdź jakie jest dzienne zapotrzebowanie na potas i jakie mogą być skutki jego braku i nadmiaru.

Rola potasu w organizmie

Potas, tuż obok sodu jest pierwiastkiem, który występuje w organizmie w największej ilości. Należy do makroelementów, czyli składników diety, na których zapotrzebowanie wynosi ponad 100 mg/ dobę. Potas pełni istotne funkcje w organizmie:

  • reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu
  • zapewnia równowagę kwasowo-zasadową i elektrolityczną organizmu
  • bierze udział w syntezie białek i przemianach węglowodanów
  • uczestniczy w wydzielaniu soku żołądkowego
  • reguluje pracę mięśni,w  tym serca
  • katalizuje wiele reakcji enzymatycznych
  • pełni kluczową rolę w przewodnictwie nerwowym

Dzienne zapotrzebowanie na potas

Dorosły człowiek potrzebuje 3500 mg potasu dziennie. Dobowe zapotrzebowanie na potas w zależności od grupy wiekowej przedstawia poniższa tabelka.

Grupa/ wiek (lata) Potas [mg] 
Dzieci 

1-6 

7-9 

 

550-1650 

1000-3000 

Dziewczęta i chłopcy 

10-12 

13-18 

 

2000 

2500 

Kobiety i mężczyźni ≥ 19 3500 
Kobiety w ciąży i karmiące  3500 

 

Kanapki z awokado - źródło magnezu

Naturalne źródła potasu w diecie

Potas  występuje powszechnie w produktach żywnościowych. Dużo potasu zawierają warzywa i owoce, przede wszystkim suche nasiona roślin strączkowych, ziemniaki gotowane i pieczone, pomidory, brokuły, awokado, banany, porzeczki, kiwi, cytrusy, melony, owoce suszone.

W czym jeszcze jest potas? Znajdziemy go w produktach zbożowych z pełnego przemiału: pieczywie razowym, kaszy gryczanej, podrobach, mięsie i mleku. Gotowanie w dużej ilości wody wypłukuje potas z żywności, ilość tego pierwiastka zmniejsza się też na skutek jej przemysłowego przetwarzania.

Zawartość potasu w poszczególnych produktach przedstawia poniższa tabela.

Grupa produktów  Produkt  Potas [mg] 
Produkty zbożowe  Mąka pszenna typ 500

Kasza gryczana

Płatki owsiane

Chleb żytni razowy

110

443

379

279

Mleko i produkty mleczne, jaja  Mleko spożywcze 2% tłuszczu

Mleko spożywcze 3,2 % tłuszczu 

Ser twarogowy chudy 

Jajo kurze 

141 

139 

96 

133 

Mięso, ryby drób  Wieprzowina 

Wołowina 

Kurczak 

Dorsz 

289 

375 

305 

356 

Warzywa i owoce  Kapusta biała 

Marchew 

Ziemniaki 

Banan 

Jabłko 

Pomarańcze 

228 

282 

443 

395 

134 

183 

 

Niedobór potasu w organizmie

U osoby zdrowej, stosującej zbilansowaną dietę, niedobór potasu zazwyczaj nie występuje, ponieważ żywność dostarcza nam tego pierwiastka nawet w nadmiarze. Niedoborów potasu możemy spodziewać się podczas biegunek, zwiększonej potliwości oraz w czasie stosowania głodówek. Za mało potasu mogą mieć osoby z chorobami zapalnymi jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), które oprócz biegunek powodują też złe wchłanianie składników odżywczych. Zbyt niski poziom potasu obserwuje się także w chorobach przebiegających z wyniszczeniem (anoreksja).

Zwiększone zapotrzebowanie na potas może wynikać z sięgania po używki (kawa, alkohol, papierosy); intensywnego wysiłku fizycznego, zażywania leków moczopędnych, przeczyszczających i sterydowych oraz nadmiaru soli (sodu) i cukrów w diecie.

Objawy niedoboru potasu to:

  •  osłabienie
  • niskie ciśnienie krwi i niski poziom cukru we krwi
  • zatrzymywanie wody w organizmie
  • obrzęki kończyn oraz twarzy
  • skurcze mięśni
  • nadmierna suchość skóry
  • trądzik.

O hipokaliemii – czyli zbyt małej ilości potasu we krwi świadczy stężenie sodu mniejsze niż 3,5 mmol/ litr.

Nadmiar potasu w organizmie

Przy prawidłowym żywieniu u osób zdrowych nadmiar potasu raczej nie występuje, ponieważ jest on sprawnie usuwany przez nerki wraz z moczem. Wśród przyczyn nadmiaru potasu wymienia się niewydolność nadnerczy (choroba Addisona), zaawansowane stadia choroby nerek, przyjmowanie leków zatrzymujących potas w organizmie oraz stosowanie substytutów soli na bazie potasu. Toksyczna dawka potasu to ok. 18 g.

Objawy nadmiaru potasu to:

  • nieregularna praca serca
  • spadek siły mięśni
  • mrowienie i drętwienie kończyn
  • zmęczenie
  • nudności i wymioty
  • duszności
  • ból w klatce piersiowej
  • kołatanie serca, nieregularne tętno

Jak obniżyć potas w organizmie

Jeśli istnieją wskazania do obniżenia potasu we krwi, powinniśmy zastosować dietę niskopotasową. Wiedząc już, co zawiera potas, ograniczmy spożycie tych produktów. Pamiętajmy, że oprócz warzyw, owoców, mięsa i produktów zbożowych, potas znajdziemy też w czekoladzie i kakao, ketchupie, koncentratach pomidorowych oraz przyprawach: suszonej pietruszce, bazylii, estragonie i papryce w proszku. Jedzmy więcej warzyw gotowanych, surowe tylko w niewielkiej ilości. Dieta niskopotasowa jest uboga w witaminy z grupy B: B1, B2, B6, kwas foliowy oraz wit. C, dlatego konieczna może okazać się ich suplementacja.

Bibliografia:

[1] M. Jarosz, „Normy żywienia dla populacji Polski”, Warszawa. Instytut Żywności i Żywienia, 2017.

[2] H. Kunachowicz, „Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017.

[3] Jo Ringer and Yvette Bartlett, “The significance of potassium”, Pharmacol. J., vol. 278, 2007.

Zobacz także

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.