Przejdź do treści

Czystek – właściwości lecznicze. Na co pomaga czystek?

Czystek - właściwości lecznicze. Na co pomaga czystek?
O właściwościach czystka opowiada ziołoznawca Justyna Pargieła. Fot. Mateusz Wolski
Podoba Ci
się ten artykuł?
Podoba Ci
się ten artykuł?

Czystek lekarski to zioło znane ze swoich właściwości leczniczych. Zrobimy z niego wartościową herbatkę ziołową lub napar, pod warunkiem, że użyjemy suszu dobrej jakości – mówi ziołoznawca Justyna Pargieł, która prowadzi sklep ze zdrową żywnością. Czystek podnosi naszą odporność, pomaga przy infekcjach dróg oddechowych, astmie czy alergiach. Jak pić herbatę z czystka i gdzie kupić ziele czystka?

Co to jest czystek lekarski?

Czystek (Cistus L.) to osiągający wysokość 0,5 -1 metra krzak tworzący gęste zarośla. Występuje w wielu odmianach, z których najbardziej znany jest czystek lekarski, czystek ladanowy (łac. cistus ladanifer) oraz czystek kreteński (Cistus creticus L.). Czystek ma wyjątkowo duże kwiaty o średnicy do 10 cm, o białych płatkach, często z ciemnoczerwonymi plamkami u nasady. Nazywa się go feniksem, czyli rośliną, która powstaje z popiołów. W Grecji znany był z tego, że jako jedyna roślina korzystała z powstających tam pożarów, kiełkując jako pierwsza. Co więcej pożary sprawiały, że zioło to lepiej rosło.

– Czystek rośnie na Krecie. W czasach starożytnych stanowił o bogactwie faraonów. Niegdyś zbierało się go w dość nietypowy sposób. Zawarta w nim żywica przyczepiała się do sierści pasących się kóz. Następnie laudanum było transportowane do Egiptu, gdzie wykorzystywano je w konserwacji mumii. Do tej pory w muzeach egipskich przy mumiach można zauważyć małe kawałki czarnej żywicy – mówi Justyna Pargieła

Nagietek lekarski - właściwości i zastosowanie w medycynie

Gdzie rośnie czystek?

Najbardziej wartościowy czystek rośnie w górach, na suchych terenach. Zbiera się go w godzinach południowych (najlepiej między godziną 12 a 17) w pełnym słońcu, po co najmniej 2-tygodniowym okresie bez deszczu. W wysokiej temperaturze roślina wytwarza olejki eteryczne i żywice. Olejki eteryczne pomagają czystkowi przetrwać ekstremalne warunki.

– Byłam w Grecji, w górach, gdzie jest zbierany czystek i wiem jak to jest trudne i wymagające – opowiada  ziołoznawca. – Zbiera się ręcznie szczyty gałązek i pojedyncze listki, w najbardziej gorącej porze dnia, podczas suszy. Dobrej jakości liście są lekko klejące i czuć to nawet w wysuszonej roślinie. Metody zbierania czystka pokazywała mi grupa leśników z Grecji, z przyjacielem Chrystosem Markopoulosem. Żywicę zawiera również Cistus incanus, czyli czystek szary, który rośnie w całej Grecji. Warunkiem pozyskania wartościowych ziół jest prawidłowy zbiór czystka.

Liść Damiana i jego niezwykłe właściwości

Czystek lekarski – właściwości lecznicze

Czystek lekarski stał się rośliną bardzo popularną. Z czego to wynika?

-To moda. Media obiegła informacja, że czystek leczy boreliozę. Owszem, czystek jest rośliną, która wykazuje wartości bakteriobójcze i antywirusowe, ale to nie do końca tak działa. Pod tym względem jego właściwości lecznicze są nadinterpretowane – odpowiada Justyna Pargieł.

Nie oznacza to jednak, że czystek nie ma nam nic do zaoferowania. Czystek znany jest ze swoich właściwości antyoksydacyjnych, dzięki zawartym w nim kwasom fenolowym, terpenoidom, flawonoidom i garbnikom. Ponadto ziele czystka podnosi naszą odporność, pomaga przy infekcjach dróg oddechowych, astmie czy alergiach.

Na co stosować czystek? Zioło to znane jest ze swoich właściwości zdrowotnych:

  • czystek obniża poziom cholesterolu LDL, dzięki czemu działa przeciwmiażdzycowo;
  • obecne w czystku polifenole hamują rozwój choroby nowotworowej;
  • ziele czystka działa leczniczo w nieżycie przewodu pokarmowego i w stanach zapalnych układu moczowego;
  • czystek wykazuje potencjalne działanie przeciwbakteryjne przeciw bakteriom takim jak gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) i gronkowiec skórny (Staphylococcus epidermidis), bakterie z rodzaju Pseudomonas, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae oraz Helicobacter pylori.
"Mam wrażenie, że nowocześni ludzie widzą w olejkach coś czarodziejskiego

Gdzie kupić czystek?

Większość ziół czystka dostępnych w zwykłych sklepach  nie ma żadnych wartości. To zielony pyłek z listków, które są uprawiane na nizinach albo w polskich szklarniach. Uprawa odbywa się tanim kosztem i choć jest zadbana, takie rośliny mają śladowe ilości substancji aktywnych. Czystek ladanowy lub czystek kreteński najlepiej kupować w internetowych sklepach ze zdrową żywnością oraz stacjonarnych sklepach zielarskich.

Jaki czystek wybrać?

-Kupujmy całe liście z kwiatami, które po zaparzeniu dają tłusta powłokę na powierzchni naparu. Czystek dobrej jakości będzie droższy niż ten powszechnie dostępny. Herbatkę z czystka możemy kupić zarówno za kilka złotych, kilkanaście jak i kilkadziesiąt. Za 25 gram bio czystka zapłacimy około 20 zł. Taka ilość wystarczy spokojnie na miesiąc. Susz można parzyć dwukrotnie, podobnie jak zieloną herbatę. Różnicę miedzy czystkiem dobrej jakości a tym przeciętnym poczujemy w smaku.

Nie kupujmy zmielonych ziół, tylko czystek w liściach. Zioła rozkruszone zawsze tracą na wartości, ponieważ wietrzeją.

zioła na stole

Herbata z czystka – na co pomaga?

Herbata z czystka sprawdzi się w infekcjach górnych dróg oddechowych. Polifenole hamują rozprzestrzenianie się wirusów oraz wzmacniają ochronę przed grypą i przeziębieniem. Ponadto warto pić herbatę z czystka dla urody, ponieważ poprawia stan cery i kondycję włosów. Wyciągi z czystka wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwtrądzikowe.

Zrobienie herbaty z czystka jest bardzo proste.

-Polecam pół łyżeczki na szklankę wrzątku. Warto przykryć ją spodeczkiem, potem przecedzić. Patrzyć 15 minut. Czystek warto pić wieczorem, bo ma działanie lekko wyciszające i uspokajające -mówi Justyna Pargieł.

Herbata z czystka nie musi wszystkim smakować. Wszystko to przez jej żywiczny, wytrawny smak. Napój nie ma ziołowego smaku, a raczej aromat zaparzonej przyprawy. Jeśli nie możemy przełknąć takiej herbaty, można ją dosłodzić miodem lub dodać melisę cytrynową czy werbenę cytrynową.

Jeśli chcemy pić czystek, warto pić go raz w tygodniu, na przemian z innym ziołami. Żadnego zioła nie wolno pić codziennie non stop, bo możemy zrobić sobie krzywdę. Nasz system odpornościowy będzie miał za dużo bodźców, efekt będzie odwrotny niż ten, którego się spodziewaliśmy. Jeśli chcemy pić czystek wspomagająco przy boreliozie, to warto zrobić nalewkę, a nie herbatkę. Będzie wtedy działał terapeutycznie. Jestem ostatnio „uczulona” na większość artykułów w Internecie, w których jest napisane, że czystek to najcudowniejsze remedium na świecie.

Chaber bławatek i jego zastosowanie w medycynie

Uprawa czystka

Czystek rośnie w klimacie śródziemnomorskim, więc w Polsce nie uprawia się go w  gruncie. Możemy jednak hodować czystek w doniczkach. Sadzonki lub nasiona czystka znajdziemy w sklepach internetowych oraz w gospodarstwach ogrodniczych. Roślina wymaga żyznej, przepuszczalnej gleby i dużego nasłonecznienia. Wiosną donice z czystkiem można wystawiać na zewnątrz, w okresie jesienno-zimowym przenosimy roślinę do pomieszczenia. Ziele najbardziej nadaje się do uprawy tarasowej i balkonowej. Czystka podlewa się rzadko, ale obficie. Jeśli woda zgromadzi się w podstawce, należy ją wylać, by nie doszło do gnicia korzeni. Roślina nie lubi przesadzania.

Bibliografia:

[1] Tomás-Menor L., Morales-Soto A., Barrajón-Catalán E., Roldán-Segura C., Segura-Carretero A., Micol V.: „Correlation between the antibacterial activity and the composition of extracts derived from various Spanish Cistus species”. Food Chem. Toxicol., (55):313-322, 2013.

[2]  A. Stępień, D. Aebisher, and D. Bartusik-Aebisher.: “Biological properties of Cistus species”. Eur. J. Clin. Exp. Med., vol. 16, no. 2, pp. 127–132, 2018.


Justyna Pargieł –  ziołoznawca z dyplomem, Towaroznawca Zielarski, kosmetyków i żywności funkcjonalnej, absolwentka kursu Zielarz – Fitoterapeuta w Instytucie Medycyny Klasztornej w Katowicach. Pasjonatka dzikiej kuchni i ziół, wegetarianka od 26 lat, 5 lat prowadzi sklep ze zdrową żywnością. Kisi stokrotki.

Zobacz także

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.