Stany lękowe, a konkretnie – związane z nimi zaburzenia, występują dziś u bardzo dużej liczby osób. Często określa się je mianem „chorób cywilizacyjnych”, spowodowanych m.in. permanentnym stresem, presją ze strony społeczeństwa oraz realiów kulturowych. Jak sobie radzić ze stanami lękowymi? I co warto o nich wiedzieć?
Spis treści
W Polsce zaburzenia lękowe dotyczą nawet co 5. osoby. Szacuje się, że fobie, lęki, ataki paniki to najczęściej spotykane w Polsce problemy psychiczne. Najczęściej dotykają one ludzi młodych, pomiędzy 20 a 45 r.ż., mogą jednak dotyczyć osób w każdym wieku.
Objawy ataku paniki
U osób, które odczuwają stany lękowe, odnotowuje się szerokie spektrum objawów. Nie wszystkie, rzecz jasna, muszą występować naraz i nie wszystkie muszą pojawiać się u jednej osoby.
Popularne objawy somatyczne:
- bóle i zawroty głowy,
- nadmierna potliwość,
- problemy z erekcją,
- ból w obrębie klatki piersiowej,
- przyspieszone bicie serca,
- zaczerwienienie lub blednięcie skóry,
- mrowienie skóry,
- szumy w uszach.
Objawy psychiczne i psychomotoryczne:
- niepokój
- napięcie,
- nadpobudliwość,
- problemy z koncentracją,
- problemy z pamięcią,
- problemy z rozumowaniem i planowaniem,
- tiki nerwowe.
Leczenie stanów lękowych
Psychoterapia i leczenie psychiatryczne
Jak leczyć stany lękowe? Cóż, z pewnością ich terapia, ani sama diagnoza nie należą do najłatwiejszych. Przy pojawieniu się pierwszych niepokojących objawów należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Po zebraniu wywiadu lekarskiego medyk kieruje pacjenta do specjalisty, najpewniej psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry (w stanach zaawansowanych lęków). Wizyta u specjalisty zazwyczaj wiąże się z rozpoczęciem psychoterapii.
Długotrwała i regularna psychoterapia zazwyczaj przynosi spodziewane i pozytywne rezultaty. Po pewnym czasie chory przestaje doświadczać lęku w tak dużym stopniu, jak dotychczas, a nawet całkowicie pozbawia się różnego rodzaju ataków.
Leki na stany lękowe
W niektórych przypadkach konieczne jest uzupełnienie psychoterapii farmakoterapią, np. pod postacią leków przeciwlękowych z grupy benzodiazepin. Ich dawkowanie i czas przyjmowania zależy od lekarza prowadzącego. Warto dodać, że korzystanie ze środków farmakologicznych nie może zastąpić psychoterapii, a jedynie być ważnym dodatkiem, wspomagającym proces leczenia. Nie wolno też na własną rękę przyjmować żadnego neuroleptyku, gdyż może to grozić poważnymi konsekwencjami, w tym uzależnieniem.
W przypadku łagodnych stanów lękowych warto na początku zakupić leki bez recepty, dostępne w aptekach. Najczęściej są to suplementy diety, które niwelują skutki napięcia nerwowego, ułatwiają zasypianie, a do tego pomagają odzyskać równowagę i dobry nastrój. Zazwyczaj są to leki ziołowe, zawierające wyciągi z liści melisy, korzenia kozłka lekarskiego, szyszek chmielu czy też korzenia różeńca górskiego. Nie zaszkodzi także uzupełnianie farmakoterapii oraz psychoterapii naturalnymi, ziołowymi naparami do picia, które posiadają działanie uspokajające. Świetnie w tej roli sprawdzi się również melisa.
Przyczyny stanów lękowych
Zaburzenia lękowe należą do zaburzeń nerwicowych, które mają wpływ na myśli, zachowanie, a nawet zdrowie fizyczne. Jest to typowa choroba psychosomatyczna. Przyczyna zaburzeń lękowych może leżeć zarówno w uwarunkowaniach biologicznych, jak i w indywidualnych warunkach osobowych. Często rejestruje się przypadki zaburzeń mieszanych lękowo-depresyjnych, w korelacji z uzależnieniami czy też zaburzeniami apetytu.
Stany lękowe powstają pod wpływem trudnych i silnych wydarzeń w życiu człowieka. Dla każdego z nas jest to kwestia indywidualna i zależy od tego, jaki czynnik wzbudza nieprzyjemne lub traumatyczne wspomnienia. Objawy stanów lękowych mogą utrudniać życie codzienne, zamykać na nowe doznania oraz przeżycia.
Do najczęściej wymienianych powodów powstawania stanów lękowych u dorosłych należy obawa przed wprowadzeniem w życie zmian. Często z tego powodu dorośli nie zmieniają pracy, której nienawidzą lub tkwią od lat w związku bez miłości. Z obawy przed byciem okradzionym lub wypadkiem lotniczych spora rzesza ludzi rezygnuje z wymarzonych wakacji. We współczesnym świecie stany lękowe u ludzi mogą brać się z natłoku informacji napływających z różnych kanałów informacyjnych (internetu, telewizji i radia). Wykształca się wówczas coś na kształt dezinformacji, mającej negatywny wpływ na psychikę człowieka.
Jak się okazuje, to kobiety są bardziej podatne na stany lękowe. Dotyczy to grupy wiekowej między 25. a 34. rokiem życia. Stany lękowe mogą występować w przebiegu depresji. Mogą również przybierać postać fobii, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, paniki czy zespołu stanu pourazowego. Stany lękowe u dzieci najczęściej związane są negatywną oceną malucha przez rodziców lub najbliższych, osamotnieniem oraz obecnością agresji i przemocy. Aż u 20 proc. osób, które doświadczają stanów lękowych, obserwowane są również objawy somatyczne, w tym przyspieszenie akcji serca, drżenie mięśniowe, nadmierna potliwość, nudności połączone z wymiotami, zawroty głowy oraz trudności w oddychaniu.
Zobacz także
Stany lękowe po alkoholu
Warto zaznaczyć, że alkohol nie jest remedium na stany lękowe. W rzeczywistości jest wręcz przeciwnie. Nawet jeśli poczułeś się bardziej zrelaksowany po dwóch drinkach, w twoim organizmie alkohol ulega przetworzeniu, co z kolei właśnie często prowadzi do powstawania… uczucia lęku. Powinny o tym pamiętać szczególnie osoby, które na co dzień odczuwają stan lękowy – są one aż trzykrotnie bardziej narażone na alkoholizm.
Rodzaje zaburzeń lękowych
Fobie
Występowanie fobii jest kwestią bardzo indywidualną. Praktycznie każdy człowiek czuje przed czymś strach. Uczucie strachu jest zupełnie naturalne. Znacznie bardziej niepokojąca jest sytuacja, gdy strach przyjmuje wymiar obsesji. Dotyczyć może to każdej sytuacji, wydarzenia, rzeczy czy też człowieka. Osoba z fobią unika czynników, które wywołują u niej niepokój.
Oficjalnie wyróżnia się takie fobie, jak:
- fobia społeczna – objawia się nadmierną obawą przed oceną innych,
- agorafobia – oznacza lęk przed otwartą przestrzenią, tłumem oraz przebywaniem w miejscach publicznych,
- fobie specyficzne (np. zoofobia, arachnofobia czy klaustrofobia) – ograniczają się one do bardzo skonkretyzowanych czynników.
Zespół lęku napadowego
Zespół lęku napadowego, określany również mianem „lęku panicznego”, „lęku napadowego” i „zespołem paniki” to jedno z najpopularniejszych zaburzeń lękowych. W tym przypadku dochodzi do nagłego ataku paniki w odpowiedzi na konkretny bodziec lub myśl o nim. U dotkniętego tego rodzaju lękiem dochodzi do silnego stresu, a nawet przerażenia pojawiającego się bez powodu. Jeśli chodzi o tego typu stany lękowe, objawy somatyczne towarzyszą również i im.
Inne objawy ataku paniki to:
- uczucie duszności,
- kołatanie serca,
- uczucie miękkich nóg,
- zawroty głowy,
- duszności i uczucie gorąca.
Objawy paniki występują u 3-6 proc. populacji, przy czym bardziej narażone są na nią kobiety.
Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne
Chory z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi powtarza wielokrotnie konkretne czynności. Przybierać mogą one różne formy, takie jak obsesyjne:
- sprzątanie lub mycie rąk,
- nawracające myśli,
- liczenie, porządkowanie, powtarzanie,
- myślenie o tym, że zrani się siebie lub inne osoby,
- zbieractwo (w tym momencie jest to osobna jednostka chorobowa).
Tego rodzaju zaburzenie przejmuje kontrolę nad życiem, ponieważ wszystkie działania muszą być podporządkowane określonemu lękowi. Na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne chorować mogą zarówno dzieci, jak i dorośli.
Zespół lęku uogólnionego (nerwica lękowa)
Co to jest nerwica lękowa? To potoczna nazwa zespołu lęku uogólnionego – zaburzenia, którego przyczyną jest zazwyczaj długotrwały stres, spowodowany przeciążeniem obowiązkami domowymi i zawodowymi oraz problemami osobistymi. Osoby zmagające się z tego rodzaju lękiem żyją w ciągłym napięciu i strachu. Najczęściej mają problemy ze snem, napięciem mięśniowym orz częstymi bólami głowy, jednak zespół lęku uogólnionego może objawiać się na wiele różnych sposobów.
Objawy somatyczne nerwicy lękowej:
- zaburzenia zmysłów (problemy z widzeniem, stępiony smak, brak czucia),
- bóle w różnych miejscach ciała,
- problemy z mówieniem,
- napady padaczkowe,
- nieprawidłowe funkcjonowanie różnych narządów.
Objawy nerwicy lękowej ze strony funkcji poznawczych:
- problemy z koncentracją,
- amnezja,
- natrętne myśli,
- natręctwa ruchowe.
Zaburzenia depresyjno-lękowe
Czy depresja i stany lękowe mogą iść ze sobą w parze? Okazuje się, że tak – mówi się wówczas o zaburzeniach depresyjno-lękowych. Głównym ich objawem są, jak łatwo się domyśleć, różnego rodzaju lęki, często nieuzasadnione żadnym realnym czynnikiem. Osoby, które się z nimi zmagają, doświadczają somatycznych objawów, takich jak kołatanie serca i uczucie niepokoju, często bez żadnego konkretnego powodu. Do innych objawów stanów depresyjno-lękowych zalicza się:
- zawroty głowy,
- dolegliwości gastryczne,
- uczucie nierealności,
- lęk przed śmiercią.
Zespół stresu pourazowego
Zespół stresu pourazowego (PTSD), określany też mianem „pourazowego zaburzenia stresowego”, dotyka te osoby, które były np. świadkami traumatycznego wydarzenia: wypadku, gwałtu czy też klęski żywiołowej. Dwukrotnie częściej dopada on kobiety niż mężczyzn.
Objawami zaburzeń lękowych, powstałych w wyniku zespołu stresu pourazowego, mogą być kompulsywnie nawracające wspomnienia, które chory wciąż przeżywa, zadręczając się nimi i bojąc się ich powtórzenia, nawet jeśli nie ma ku temu żadnych przesłanek. Mogą im towarzyszyć również stany lękowe w nocy oraz senne koszmary. Często osoby z tym zaburzeniem odczuwają również smutek i strach.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441870/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470361/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5573565/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5573566/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6206399/
Udostępnij
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
Anja Franczak, towarzyszka w żałobie: „Nie da się obejść żałoby, przez żałobę trzeba przejść”
Rumer Willis: „Nie” znaczy „nie”! Ale co, jeśli nie możesz odmówić?
„Jeżeli uważamy, że zmienimy decyzje rządzących, to dlaczego nie możemy zawalczyć też o to, by niepełnosprawni mieli godne życie?” – mówi Barbara Kędzior, autorka bloga „Rybia łuska – mój świat”
