RTG (zdjęcie rentgenowskie) – wskazania do badania, szkodliwość

Większość ludzi przynajmniej raz w życiu miała okazję wykonać zdjęcie, zwane popularnie prześwietleniem. Jest ono niezbędne między innymi po to, by zweryfikować uszkodzenia wewnątrz ciała powstałe w wyniku nieszczęśliwych wypadków. Jakie są wskazania do wykonania RTG? Na czym polega badanie? Czy zdjęcie rentgenowskie jest bezpieczne?

Co to jest RTG?

Zdjęcie rentgenowskie, rentgenogram, rentgen, prześwietlenie lub w skrócie po prostu RTG to jedno z podstawowych badań diagnostycznych w medycynie, którego efektem jest dwuwymiarowe zdjęcie. RTG jest nieinwazyjną metodą badań obrazowych, która daje możliwość zdiagnozowania nieprawidłowości w budowie prześwietlonego narządu.

Na czym polega RTG?

Rentgen (RTG) polega na naświetlaniu konkretnego obszaru ciała wiązką promieni rentgenowskich. Wytwarzane są one przez lampę rentgenowską i przenikają do pewnego stopnia przez ciało prześwietlonej osoby. Następnie przechodzą przez błonę rentgenowską, która jest czuła na promienie i w tym momencie tworzy się dwuwymiarowe zdjęcie. Różne odcienie widoczne na obrazie są możliwe dzięki temu, że różne tkanki w różnym stopniu pochłaniają promienie rentgenowskie.

Jak wygląda badanie RTG?

Badanie RTG wykonywane jest w specjalnym pomieszczeniu, a wykonuje je radiolog. Trwa zazwyczaj kilka lub kilkanaście minut i jest całkowicie bezbolesne. Przygotowania do badania wymaga jedynie prześwietlenie kręgosłupa lędźwiowego, jamy brzusznej i urografia. Poza tym każde inne RTG można zrealizować od ręki.

Przed wykonaniem badania pacjent jest proszony przez radiologa o zdjęcie odzieży i odsłonięcie obszaru ciała, które będzie prześwietlone. Następnie specjalista instruuje pacjenta, jak powinien się ustawić, by wykonać dobre zdjęcie. Zdarza się, że musi on także wstrzymać oddech na czas trwania badania. Jest to oczywiście uzależnione od rodzaju RTG.

Po przekazaniu instrukcji radiolog przechodzi do drugiego pomieszczenia, zlokalizowanego tuż obok, by obsłużyć sprzęt rentgenowski. Wyniki badania, czyli zdjęcie rentgenowskie jest przekazywane pacjentowi na płycie lub innym nośniku tego samego dnia.

Wskazania do wykonania RTG

Za pomocą prześwietlenia można wykryć mnóstwo nieprawidłowości wewnątrz ludzkiego organizmu. Najczęstsze RTG dotyczą diagnostyki:

• stomatologicznej,
• ortodontycznej,
• złamań i zwichnięć kości,
• zmian w strukturach kości (choroby reumatyczne, zwyrodnieniowe, osteoporoza),
• podejrzenia gruźlicy,
• zapalenia płuc,
• zmian nowotworowych w klatce piersiowej,
• kształtu przełyku i jego nieprawidłowości,
• czynności ruchowych żołądka,
• wrzodów żołądka oraz dwunastnicy,
• guzów żołądka,
• schorzeń nerek.

Czy RTG jest bezpieczne?

To udowodnione, że promienie rentgenowskie mają niekorzystny wpływ na ludzki organizm. Co więcej, nie ma dawki promieniowania, która byłaby bezpieczna dla badanego. Praktycznie każda może doprowadzić do mutacji. Zbyt duża i regularnie dostarczana dawka zdecydowanie zwiększa ryzyko uszkodzenia DNA oraz powstawania nowotworów. Nie powinno się więc poddawać działaniu promieniowania X częściej niż to absolutnie konieczne. Między innymi ze względu na zagrożenie, pacjenci przed wykonaniem RTG zakładają specjalne fartuchy ochronne, które są wytworzone z kauczuku i materiałów kompozytowych zawierających ołów. Służą one przede wszystkim do ochrony narządów rozrodczych.

Warto też mieć świadomość, że nie tylko pojedyncze promieniowanie ma znaczenie dla zdrowia, ale wszystkie dawki, które zostały przyjęte przez całe życie konkretnej osoby. Mowa wówczas o tzw. dawce skumulowanej, do której zalicza się również inne źródła promieniowania, np. promieniowanie kosmiczne, pochodzące ze skorupy ziemskiej czy chociażby to płynące z przedmiotów, których używa się na co dzień, np. monitorów.