Bilirubina całkowita – norma, podwyższona. Jak ją obniżyć?

Bilirubina całkowita jest markerem służącym do oceny czynności wątroby, szeroko wykorzystywanym w diagnostyce laboratoryjnej. Badanie bilirubiny całkowitej wykonuje się m.in. przy podejrzeniu wirusowego zapalenia wątroby czy zatrucia grzybami. Z czego wynika podwyższona bilirubina całkowita, jakie są jej normy i co oznacza bilirubina w moczu?

Spis treści

Co to jest bilirubina całkowita?
Bilirubina całkowita – wskazania do badania
Bilirubina całkowita – norma
Podwyższona bilirubina – objawy i rodzaje
Podwyższona bilirubina – przyczyny
Bilirubina podwyższona – jak ją obniżyć?
Bilirubina w moczu – co oznacza?
Badanie na oznaczanie bilirubiny – jak się przygotować?
Obniżone stężenie bilirubiny – na co wskazuje?

Co to jest bilirubina całkowita?

Bilirubina to żółty barwnik, który pochodzi z rozpadu krwinek czerwonych. W osoczu krwi znajduje się zarówno bilirubina wolna, jak i bilirubina sprzężona. Obie te frakcje składają się na bilirubinę całkowitą.

Pomiar wskaźnika bilirubiny wykonuje się na zlecenie lekarza kontrolnie lub przy diagnozowaniu chorób. Zdrowy, dorosły organizm codziennie produkuje około 200–350 mg bilirubiny. Większe ilości tego barwnika powstają u noworodków.

Poziom bilirubina całkowitej to ważny parametr wykorzystywany do oceny funkcjonowania wątroby. Zbyt wysokie stężenie bilirubiny może sygnalizować żółtaczkę oraz choroby hemolityczne.

Polecamy

7 najgorszych rzeczy dla twojej wątroby

Małgorzata Różańska

18.12.2021

Bilirubina całkowita – wskazania do badania

Badanie bilirubiny całkowitej jest powszechnie stosowanym parametrem w diagnostyce laboratoryjnej. Marker ten znajduje zastosowanie przy ocenie funkcji wątroby. Za pomocą poziomu bilirubiny całkowitej można zdiagnozować np. żółtaczkę lub kamienie żółciowe.

Badanie stężenia bilirubiny całkowitej wykonuje się również u osób z objawami świadczącymi o nieprawidłowej czynności wątroby oraz w sytuacji podejrzenia wirusowego zapalenia wątroby (WZW). Parametr ten stosuje się także w przypadku prawdopodobieństwa zatrucia grzybami, lekami bądź narkotykami. Badanie jest wskazane również wtedy, gdy lekarz podejrzewa niedokrwistość hemolityczną, choroby dróg żółciowych oraz trzustki. Przeprowadza się je nie tylko u dorosłych, ale również noworodków, w celu rozpoznania typu żółtaczki.

Badanie bilirubiny całkowitej zaleca się również w przypadku takich symptomów, jak:

bóle brzucha,
ciemna barwa moczu,
zmiana koloru stolca,
anemia.

Obecność bilirubiny we krwi jest zjawiskiem fizjologicznym. Alarmujące jest pojawienie się tego żółtego barwnika w moczu, gdyż zwykle świadczy o chorobie (więcej na ten temat znajdziesz w podrozdziale: „Bilirubina w moczu – co oznacza?”). Badanie bilirubiny całkowitej polega na pobraniu krwi z żyły łokciowej.

Polecamy

„A ty kiedy ostatni raz byłaś u ginekologa? Przy ostatniej ciąży?” Lekarze w sieci przypominają o badaniach profilaktycznych

Urszula Gruszka

03.02.2019

Bilirubina całkowita – norma

Jaki poziom bilirubiny jest niebezpieczny u dorosłych? Nie powinien przekraczać normy bilirubiny całkowitej, która wynosi od 0,2 do 1,1 mg/dl (3,42–20,6 µmol/l). Prawidłowe stężenie bilirubiny pośredniej (wolnej) wynosi od 0,2 do 0,7 mg/dl (3,42–12 µmol/l), a bilirubiny bezpośredniej (sprzężonej) – od 0,1 do 0,3 mg/dl (1,7–5,1 µmol/l). Należy pamiętać, że powyższe normy nie dotyczą kobiet ciężarnych, u których stwierdza się fizjologicznie podwyższony poziom bilirubiny całkowitej.

Inne normy zostały ustalone dla noworodków. Jest to spowodowane tym, że krwinki czerwone zawierające hemoglobinę płodową żyją krócej w porównaniu do erytrocytów osób dorosłych. Ponadto mechanizmy sprzęgania wątrobowego nie są jeszcze w pełni wykształcone. Norma bilirubiny całkowitej u noworodka wynosi:

w pierwszej dobie życia – od 0,4 do 4,0 mg/dl (6,8–68 µmol/l),
3 dni po porodzie – od 0,1 do 10,0 mg/dl (17,1–171 µmol/l),
około 1 miesiąca życia – od 0,3 do 1,0 mg/dl (5,2–17,1 µmol/l).

Podwyższona bilirubina – objawy i rodzaje

Podwyższona bilirubina całkowita we krwi to hiperbilirubinemia. Wyróżnia się dwa rodzaje tego nieprawidłowego stanu:

hiperbilirubinemię z przewagą bilirubiny pośredniej (wolnej),
hiperbilirubinemię z przewagą bilirubiny bezpośredniej (sprzężonej).

Objawy podwyższonej bilirubiny całkowitej to przede wszystkim zażółcenie skóry i białek oczu. Możliwe jest również zabarwienie siniaków na żółty kolor.

Podwyższona bilirubina – przyczyny

Podwyższona bilirubina całkowita u noworodka może sygnalizować żółtaczkę. Jej występowanie wiąże się niekiedy z:

zespołem Criglera-Najjara typu I lub II – choroba spowodowana brakiem lub niedoborem enzymu glukuronylotransferazy umożliwiającego wydalanie bilirubiny z organizmu,
chorobą Gilberta (inaczej okresowa żółtaczka młodocianych) – to metaboliczna choroba genetyczna polegająca na nadmiernym gromadzeniu się we krwi bilirubiny,
hemolizą wewnątrznaczyniową – zaburzenie, którego istotą jest rozpad krwinek czerwonych w świetle naczynia z towarzyszącym mu uwolnieniem dużych ilości bilirubiny do krwi.

Podwyższona bilirubina całkowita u osób dorosłych może wynikać z takich czynników jak:

żółtaczka poalkoholowa,
kamica żółciowa,
zwłóknienia przewodów żółciowych,
nowotwory trzustki,
uszkodzenie komórek wątroby.

Wysoka bilirubina całkowita może świadczyć również o marskości wątroby i jej nowotworach oraz innych chorobach tego organu lub rozwoju cholestazy o różnym podłożu. Przyczynia się do niej także zakrzepica żył wątrobowych, toksyczne uszkodzenie wątroby oraz różne schorzenia dróg żółciowych (np. zapalenie dróg żółciowych czy też nowotwór dróg żółciowych).

Zbyt wysoki poziom bilirubiny sprzężonej może być spowodowany zatruciem muchomorem sromotnikowym albo chorobami metabolicznymi, m.in.:

mukowiscydozą,
galaktozemią,
tyrozynemią,
chorobą Wilsona.

Nieprawidłowe wyniki bilirubiny całkowitej są podstawą do jak najszybszej konsultacji z lekarzem, który powinien zlecić dalszą diagnostykę w celu ustalenia przyczyny hiperbilirubinemii.

Bilirubina podwyższona – jak ją obniżyć?

Niektóre przypadki podwyższenia poziomu bilirubiny nie wymagają żadnego leczenia (np. w zespole Gilberta), inne natomiast, zwłaszcza z rozwijającymi się powikłaniami lub grożące ich rozwojem, będą przesłanką do terapii – za pomocą leków albo technik zabiegowych.

Wysoka bilirubina u noworodków (żółtaczka noworodkowa) zazwyczaj nie wymaga leczenia. Jeśli jednak bilirubina osiąga wysoki poziom lub noworodek wykazuje niepokojące objawy, takie jak: nieprawidłowe napięcie mięśniowe, zmieniony ton płaczu czy drgawki, trzeba koniecznie wdrożyć szybkiego leczenia w celu uniknięcia żółtaczki jąder podkorowych. Co stosować na obniżenie bilirubiny? Najczęściej wykorzystywaną metodą leczenia jest tzw. fototerapia, czyli naświetlanie noworodka pod specjalnymi lampami, które przyspiesza rozkład bilirubiny. Rzadziej stosuje się tzw. transfuzję wymienną („wymianę” krwi) i dożylne podawanie przeciwciał. Dobrym sposobem jest również nawadnianie dziecka poprzez częste karmienie piersią. W szpitalach dziecku podaje się także odpowiednie leki.

Jak obniżyć bilirubinę u dorosłych? Cóż, w tym przypadku również ważne jest właściwe nawadnianie. Jeśli bilirubina pojawia się w moczu, należy pić około 2 litry wody dziennie oraz stosować lekkostrawną dietę, bazującą na chudym mięsie i gotowanych warzywach. Zdecydowanie warto zrezygnować z cukru oraz smażonych i tłustych potraw. Obniżyć podwyższoną bilirubinę można także poprzez aktywność fizyczną i suplementację witamin z grupy B oraz magnezu. Pomoże w tym również picie ziołowych herbatek, np. z mięty, ostropestu czy też rumianku.

Bilirubina w moczu – co oznacza?

Zdarza się, że pojawia się bilirubina w moczu, a nie powinno tak być. Jeżeli wykażą to badania, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Z reguły oznacza to poważną chorobę nerek, wątroby lub dróg żółciowych. W szczególności powinny zwrócić uwagę na ten parametr kobiety w ciąży, ponieważ może to świadczyć o:

schorzeniu dróg żółciowych.
schorzeniu wątroby,
cholestazie.

Zdarza się, że dochodzi wówczas do przedwczesnego porodu. Najczęstszymi symptomami bilirubiny w moczu są: świąd kończyn oraz żółtaczka. W takiej sytuacji warto wykonać badanie biochemiczne krwi.

Badanie na oznaczanie bilirubiny – jak się przygotować?

Do badania na oznaczanie bilirubiny należy się odpowiednio przygotować. Musi być ono przeprowadzone na czczo, a więc około 8-12 godzin po ostatnim posiłku, przy czym powinien być on raczej pozbawiony dużych ilości tłuszczu i cukru. Krew trzeba pobrać z rana, między godziną 7.00 a 10.00. Przed badaniem zaleca się również trwający kilka minut odpoczynek. Ważne jest także, aby poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, ponieważ mogą one wpłynąć na uzyskane wyniki badań.