RTG zatok – kiedy powinno się go wykonać, jakie zmiany mogą być na nim widoczne i jak interpretować jego wynik?

RTG zatok to podstawowe badanie diagnostyczne, które może zlecić lekarz w przypadku podejrzenia jakichkolwiek patologii w obrębie zatok. Jest to badanie szybkie, nieinwazyjne, stosunkowo niedrogie, jednak ma ono charakter głównie przesiewowy, gdyż nie należy do badań najdokładniejszych. Wynik otrzymujemy w formie graficznej i w postaci opisu.

RTG zatok to rentgenogram obrazujący zatoki. RTG zatok przynosowych należy do podstawowych badań diagnostycznych, które mogą być zlecona przez lekarza w przypadku podejrzenia patologii w obrębie zatok. Jest to badanie nieinwazyjne, które wykonywane jest za pomocą promieniowania rentgenowskiego. Jest szybkie i od razu otrzymuje się wynik. Dawniej wynikiem obrazowym była klisza z czaszką wraz ze strukturami powietrznymi twarzoczaszki – zatokami. Obecnie najczęściej pacjent otrzymuje wynik w postaci płyty CD lub nośnika USB wraz z opisem badania. RTG zatok obocznych nosa potrafi odczytać i zinterpretować każdy laryngolog i chirurg szczękowy, jednakże fachowy opis może zostać sporządzony jedynie przez lekarza radiologa.

RTG zatok – co pokazuje?

Anatomicznie wyróżniamy zatoki czołowe, klinowe, sitowe i szczękowe. Chociaż RTG zatok obrazuje po części wszystkie te struktury, najlepiej widoczne są zmiany w zatokach czołowych i szczękowych. Dzięki badaniu rentgenowskiemu możemy uwidocznić zgrubienia błony śluzowej, polipy w obrębie zatok, obecność płynu w ich wnętrzu. Takie zmiany są charakterystyczne dla ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego w zatokach. Jednakże RTG zatok służy do diagnozowania także innych chorób i stanów związanych z zatokami. Zlecane jest u osób po urazach twarzoczaszki i nosa, aby ocenić ciągłość struktur kostnych, obecność ewentualnych odłamów i krwawienia do światła zatok. Ponadto RTG może pokazać ciało obce w obrębie zatok. W przypadku stanów zapalnych zębów w badaniu mogą zobrazować się ropnie i torbiele okołozębowe. Ponadto czasami RTG zlecane jest przed zabiegami chirurgicznymi w obrębie zatok. W związku z tym, że zdjęcie rentgenowskie ma często charakter przesiewowy, może być pierwszym badaniem, które wskaże możliwość obecności zmian nowotworowych w obrębie zatok.

RTG zatok jest badaniem szybkim i tanim, jednakże jego dokładność nie jest bardzo wysoka. W związku z tym obecnie badaniem o większej czułości jest tomografia komputerowa zatok. Ona obrazuje wszystkie struktury kostne i znacznie dokładniej ukazuje nawet drobne zmiany zlokalizowane w zatokach. Jest to jednak badanie znacznie droższe i mniejsza jest jego dostępność.

Jak przebiega badanie RTG zatok?

RTG zatok (rentgenogram zatok) to badanie małoinwazyjne, a jego wykonanie jest bezbolesne. Cała procedura badania trwa zaledwie kilka minut. Nie jest wymagane żadne przygotowanie do badania. Podczas RTG wykonywane jest zdjęcie za pomocą aparatu generującego promienie rentgenowskie.

W zależności od tego, co chcemy wykryć, wykonywane jest w różnych ułożeniach głowy lub w pod różnymi kątami. Takie obrazowanie nazywa się projekcją. Najczęściej stosowane projekcje to projekcja a-p wykonywana w czasie otwarcia jamy ustnej. Występuje również projekcja celowana na podstawę czaszki – wówczas najlepiej ocenić można zatokę klinową i projekcja boczna, w której uwidaczniają się wyraźniej zatoki klinowe i czołowe. Ponadto występują rzadziej stosowane projekcje: Watersa (potyliczno-bródkowa) do oceny sitowia przedniego i Caldwella (potyliczno-czołowa) dla zobrazowania sitowia tylnego.

Zdjęcia wykonywane obecnie emitują jedynie niewielką dawkę promieni rentgenowskich, w związku z czym uważa się, że jest to badanie bezpieczne i nie niesie za sobą zagrożenia zdrowia. Należy jednak pamiętać, że badaniu nie powinny być poddawane kobiety w ciąży, gdyż nawet najmniejsza dawka promieni rentgenowskich ma działanie teratogenne dla płodu.

RTG zatok – interpretacja

Pełną ocenę RTG zatok może przeprowadzić jedynie lekarz radiolog. Tylko on jest w stanie przeanalizować zmiany w obrębie zatok i innych struktur twarzoczaszki, a także określić wielkość i charakter patologii. Swoje obserwacje sporządza w postaci opisu, który otrzymuje pacjent. Każdy lekarz laryngolog i chirurg szczękowy potrafi przeanalizować badanie dostępne na płycie czy innym nośniku, jednakże bardzo pomocny jest fachowy opis radiologiczny. Na podstawie badania zostaje podjęta decyzja dotycząca konieczności dalszej diagnostyki lub włączenia leczenia.