Choroba zawodowa – przywileje, emerytura. Jak zgłosić chorobę zawodową i kto ją stwierdza?

Choroba zawodowa to schorzenie wywołane określonymi czynnikami zagrażającymi zdrowiu i obecnymi w środowisku pracy. Podejrzenie choroby zgłasza się do właściwego państwowego inspektora sanitarnego. Rozpoznania choroby zawodowej na podstawie istniejących objawów dokonuje lekarz orzecznik.

Choroba zawodowa może być związana ze sposobem wykonywania pracy lub z działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy. Zgłoszenia o podejrzeniu choroby zawodowej u danej osoby może dokonać pracodawca, lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną lub dentysta bądź też sam pracownik.

Czym jest choroba zawodowa?

Choroba zawodowa zgodnie z art. 2351 Kodeksu pracy rozumiana jest jako „choroba wymieniona w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy”. Do jej rozwoju może dojść w okresie zatrudnienia pracownika lub też po zakończeniu pracy. W drugim przypadku konieczne jest udokumentowanie wystąpienia objawów choroby zawodowej w okresie, jaki został ustalony w wykazie chorób zawodowych.

Jak zgłosić chorobę zawodową? Procedura

Procedura orzekania i stwierdzenia choroby zawodowej obejmuje trzy etapy.

1. Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej. Może go dokonać pracodawca, każdy lekarz (np. medycyny pracy, rodzinny, stomatolog lub innej specjalności), pracownik aktualnie zatrudniony za pośrednictwem lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną oraz były pracownik (aktualnie niezatrudniony) bezpośrednio do organów orzekających. Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się do właściwego państwowego inspektora sanitarnego lub do właściwego okręgowego inspektora pracy.
2. Rozpoznanie choroby zawodowej. Dokonywane jest przez lekarza orzecznika zatrudnionego w uprawnionej placówce medycznej. Rozpoznanie powinno mieć postać orzeczenia lekarskiego wystawionego na specjalnym druku. Lekarz może wydać dokument potwierdzający wystąpienie choroby zawodowej bądź stwierdzający brak wskazań do jej rozpoznania. Pracownik ma możliwość złożenia wniosku o ponowne badanie lekarskie w terminie 14 dni od daty otrzymania orzeczenia.
3. Stwierdzenie choroby zawodowej. Procedura stwierdzenia wystąpienia choroby zawodowej przeprowadzana jest przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego. Stwierdzenie dokonywane jest na podstawie materiału dowodowego, czyli orzeczenia lekarskiego, i polega na wydaniu decyzji administracyjnej na odpowiednim druku. W przypadku gdy pracownik nie zgadza się z treścią dokumentu, jest on uprawniony do złożenia odwołania do właściwego państwowego inspektora sanitarnego w terminie 14 dni od daty jego otrzymania. Po stwierdzeniu istnienia choroby pracownik może ubiegać się o przysługujące mu uprawnienia z tytułu choroby zawodowej. Świadczenia przyznawane są po uprzednim przeprowadzeniu procedury określonej prawem i wydaniu decyzji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Choroba zawodowa a emerytura

Stwierdzenie istnienia choroby zawodowej nie przyczynia się do zwiększenia emerytury, jednak uprawnia do otrzymania renty z tytułu choroby zawodowej. Wówczas możliwe jest uzyskanie emerytury powiększonej o połowę renty lub też renty powiększonej o połowę emerytury. Osoby, którym przysługuje renta związana z całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy spowodowaną chorobą zawodową, mogą przejść na wcześniejszą emeryturę. Istnieją jednak dwa podstawowe warunki, które należy spełnić:

• wiek – kobieta musi mieć ukończone 55 lat, mężczyzna – 60 lat,
• okres składkowy i nieskładkowy – kobieta powinna udokumentować co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy, mężczyzna – 25-letni.

Choroby zawodowe – przykłady

Wykaz chorób zawodowych zawiera nazwę określonego schorzenia, informację o minimalnym okresie, w którym należy udokumentować objawy choroby, a także informację o grupach zawodowych szczególnie narażonych na daną jednostkę chorobową. Najczęstsze choroby zawodowe nauczycieli to przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym (trwającym co najmniej 15 lat) w postaci guzków głosowych twardych, wtórnych zmian przerostowych fałdów głosowych oraz niedowładu mięśni przywodzących i napinających fałdy głosowe. Na liście chorób zawodowych policjantów znajdują się m.in.: psychozy reaktywne oporne na leczenie (powstałe w szczególnych warunkach służby), zatrucia ostre lub przewlekłe bądź ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne, pylice płuc, ograniczone zaburzenia psychiczne występujące po zatruciach lub urazach czaszki, przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, ostre uogólnione reakcje alergiczne, zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym, nowotwory złośliwe rozwijające się w następstwie działania czynników obecnych w środowisku służby itp. Choroby zawodowe pielęgniarek oraz innych pracowników służby zdrowia to np.: astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa, choroby skórne, przewlekłe choroby narządu ruchu, schorzenia zakaźne i pasożytnicze, choroby narządu wzroku. Do najczęstszych chorób zawodowych rolników należą: zatrucia ostre lub przewlekłe spowodowane substancjami chemicznymi, zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, przewlekłe choroby narządu ruchu związane ze sposobem wykonywania pracy, zespół wibracyjny. Wśród chorób zawodowych górników wymienia się: schorzenia wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego (np. urazy ciśnieniowe) oraz spowodowane działaniem wysokich bądź niskich temperatur otoczenia, pylice płuc, choroby opłucnej lub osierdzia związane z pyłem azbestu.