Powiększone migdały kojarzą się z poważnymi schorzeniami. Czy słusznie?

Powiększone migdały świadczą o stanie zapalnym, który toczy się w obrębie tej struktury. Czasami obrzęk pojawia się z jednej strony szyi, innym razem z obu. Skóra może być do tego tkliwa, a także ciepła. Zauważyłaś u siebie powiększony migdał? Objawy towarzyszące opuchliźnie mogą być dla ciebie wskazówką, z jaką patologią masz do czynienia.

Jak wyglądają powiększone migdały i jaka jest ich rola?

Migdały stanową integralną część układu limfatycznego, który jest barierą pomiędzy organizmem a patogenami. Zadaniem tych miękkich struktur zlokalizowanych po obu stronach gardła jest wyłapywanie wirusów, bakterii, ale także alergenów, które dostają się do ciała przez usta. Powiększony migdał wyczuwalny na szyi to najczęściej objaw infekcji lub zakażenia.

Opuchnięte migdałki będą widoczne jako uwypuklone miejsca na szyi, kiedy odchylisz głowę, a gdy zajrzysz do jamy gębowej, zobaczysz na podniebieniu duże, mocno przekrwione (zaczerwienione) struktury, które znacząco zwężają światło gardła. Dodatkowo może się na nich pojawić biały nalot świadczący o zakażeniu bakteryjnym.

Jakie mogą być przyczyny powiększonych migdałów?

W jaki sposób różnicuje się przyczyny powiększonych migdałów? Najważniejsze jest to, jakie dodatkowe symptomy lekarz zaobserwuje u pacjenta. Za powiększenie migdałów najczęściej odpowiadają adenowirusy, wirus Epsteina-Barra (EBV), wirus cytomegalii (CMV) oraz wirus odry, a także bakterie, takie jak Streptococcus pyogenes wywołujące anginę.

Jak widzisz, patogenów jest sporo, dlatego informacja o tym, czy temperatura twojego ciała jest podwyższona, odczuwasz dolegliwości bólowe albo wręcz przeciwnie, masz powiększone migdały bez żadnych objawów, pomoże w postawieniu wstępnej diagnozy i wdrożeniu leczenia lub zasugeruje konieczność wykonania dodatkowych badań.

Powiększony migdał z jednej strony? To może być ostry stan zapalny

Ostre zapalenie migdałków wiąże się najczęściej z obrzękiem, bólem oraz gorączką. Trwa najczęściej 1-2 tygodnie i przechodzi samoistnie, jeżeli za zakażenie odpowiedzialne są wirusy. Leczenie polega tutaj jedynie na stosowaniu środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Jeżeli jednak doszło do infekcji o podłożu bakteryjnym, konieczne będzie wdrożenie antybiotykoterapii. W tym drugim przypadku charakterystycznym objawem jest biały nalot na migdałkach oraz nieprzyjemny zapach z ust, będący efektem tworzenia się ropnych nacieków.

To, co jest istotne w przebiegu ostrego zapalenia, to fakt, że może dojść do zakażenia tylko z jednej strony. Wtedy zaobserwujesz powiększony lewy migdał albo powiększony prawy migdał. Nie ma więc nic dziwnego również w tym, że także ból czy zaczerwienienie będą obserwowane tylko z części podcienienia objętej stanem zapalnym.

Powiększony jeden migdał a inne problemy

Powiększony jeden migdał u dziecka lub u dorosłego może świadczyć o tym, że rozwinął się na nim ropień okołomigdałkowy. Ma postać białej, wypełnionej ropą torbieli i jest zlokalizowany obok migdałka, a więc łatwo go odróżnić od anginy będącej wynikiem działania bakterii. Jest on zwykle powikłaniem nieleczonego stanu zapalnego. Niestety, powiększony lewy migdał (lub prawy) może być także oznaką rozwijającego się raka migdałków – wtedy nie będziesz odczuwać ostrego bólu, charakterystycznego dla infekcji.

Przewlekłe zapalenie migdałków – czym się cechuje?

O przewlekłym zapaleniu migdałów mówimy, kiedy po wyleczeniu ostrego stanu zapalnego, problem powraca. Dzieje się tak, kiedy pacjent nie wybrał wszystkich antybiotyków lub nie stosował ich zgodnie z zaleceniami lekarza albo w sytuacji, gdy zostało wdrożone nieodpowiednie leczenie. Poza tym przewlekłe zapalenie migdałków jest charakterystyczne dla reakcji alergicznej organizmu, wtedy wstępuje cyklicznie, np. w określonych miesiącach, bo ma miejsce intensywne pylenie roślin.

Powiększone migdały – objawy różnicujące

O stanie zapalnym migdałów świadczy przede wszystkim ich obrzęk, zaczerwienienie oraz ból. Poza tym mogą pojawić się inne objawy, takie jak:

• ból gardła i boków szyi,
• problemy z przełykaniem,
• bóle głowy,
• wysoka temperatura ciała,
• ból ucha,
• ogólne zmęczenie, apatia.

W bardzo ciężkich przypadkach obrzęknięte migdały mogą powodować trudności z oddychaniem – jeżeli dochodzi do tak silnych stanów zapalnych, a problem regularnie nawraca, konieczne może się okazać chirurgiczne usunięcie migdałów, ponieważ duży obrzęk prowadzi niekiedy do niedotlenienia i śmierci pacjenta.

Co na powiększony migdał? Leki i domowe sposoby

Jak wspomniano, infekcje wirusowe leczy się objawowo, a więc za pomocą syropów, sprayów, płukanek czy pastylek o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Kiedy za powiększone migdały odpowiedzialne są bakterie, lekarz zaproponuje antybiotyk na bazie amoksycyliny lub penicyliny albo o szerokim spektrum działania.

Domowe sposoby na powiększone migdały obejmują działania mające na celu zmniejszenie bólu i obrzęku. Możesz więc płukać gardło naparem z ziół, np. nagietka, szałwii czy prawoślazu. Dobrze sprawdzi się także picie naparu z mielonego siemienia lnianego. Niektórym osobom w zmniejszeniu dolegliwości pomagają też lody. Bardzo istotne jest nawilżanie wysuszonej, obrzękniętej śluzówki, a więc pij dużo płynów i nie zapomnij o odpoczynku oraz odpowiedniej dawce snu, bo bez tego organizm nie będzie mógł się zregenerować.

Bibliografia:

1. Anderson J., Paterek E., Tonsillitis, StatPearls 2023.
2. Bakar M. A., McKimm J., Haque S. Z., Majumder M. A. A., Haque M., Chronic tonsillitis and biofilms: a brief overview of treatment modalities, Journal of Inflammation Research 2018, 11: 329-337.
3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tonsillitis/symptoms-causes/syc-20378479 [dostęp 05.08.2023].
4. Williamson A. J., Mullangi S., Gajra A., Tonsil Cancer, StatPearls 2022.
5. Wu S., Hammarstedt-Nordenvall L., Jangard M., Cheng L., Radu S. A., Angelidou P., Zha Y., Hamsten M., Engstrand L., Du J., Ternhag A., Tonsillar Microbiota: a Cross-Sectional Study of Patients with Chronic Tonsillitis or Tonsillar Hypertrophy, Human Microbiome 2021.