Plamy na języku – przyczyny oraz metody leczenia. Jakie schorzenia przyczyniają się do powstania plam na języku?

Plamy na języku często stanowią objawy chorób błony śluzowej jamy ustnej. Czerwone, białe, czarne, żółte lub brązowe plamy mogą wskazywać nie tylko na choroby miejscowe, ale również systemowe. Rozpoznawanie dolegliwości na podstawie analizy wyglądu języka nie jest powszechne.

Zmiany na języku mogą być również wynikiem jego zapalenia oraz wad rozwojowych. Badania wskazują, że występowanie i charakter tych zmian może mieć związek z wiekiem pacjenta, tj. plamy na języku u dziecka częściej będą wynikiem innych schorzeń, niż u dorosłych. U dzieci i osób młodych zmiany takie mogą być powiązane z nieprawidłową higieną jamy ustnej. Natomiast u osób starszych mogą być spowodowane przez przejęcie przez język funkcji żucia (w wyniku braków zębowych) oraz licznie przyjmowane leki.

Jaka jest rola języka?

Język stanowi część jamy ustnej, pełni on ważne funkcje w procesie artykulacji, połykania, żucia oraz odczuwania smaku. Służy do przesuwania pokarmu, mieszania go w trakcie żucia oraz przesuwania do gardła. Zdrowy i funkcjonalny język jest niezbędny dla niemowląt, gdyż w trakcie pracy języka wytwarzane jest podciśnienie, które umożliwia dzieciom (jak i osobom dorosłym) wykonywanie jednego z podstawowych odruchów – ssania.

Czerwone i biały plamy na języku – przyczyny występowania

Plamy pojawiające się na języku są bardzo różnorodne – mogą mieć odmienne barwy i kształty. Niektóre z nich mogą być białe, czerwone, mieć „obwódkę”, mogą być też bolące czy piekące.

Najczęstszymi przyczynami plam na języku są choroby błony śluzowej jamy ustnej – głównie nawracające aftowe zapalenie. Zazwyczaj schorzenie to jest uciążliwe ze względu na ból związany z pojawiającymi się zmianami. Poza tym afty najczęściej występują u dzieci i osób młodych do 30. roku życia.

Afty to okrągłe lub owalne czerwone plamy, które pokrywają się białym nalotem. Wyróżnia się 3 odmiany zapalenia aftowego jamy ustnej – w zależności od ich rodzaju gojenie może trwać od kilku dni do 4 tygodni. Przyczyny powstawania aft są diagnozowane jedynie w ok. 20% przypadków. Drożdżyca jamy ustnej również objawia się białym wykwitem na języku. Zakażenie drobnoustrojami z rodzaju Candida jest częste, ponieważ drożdżaki te bytują w jamie ustnej większości osób, a tylko u 40% populacji nie powodują choroby. Schorzenia takie, jak źle kontrolowana cukrzyca, niedoczynność tarczycy, a także przyjmowanie antybiotyków, zabiegi chirurgiczne, chemioterapia i niedobory immunologiczne mogą predysponować do częstego występowania drożdżycy.

Brązowe czy czarne plamy na języku mogą być z kolei objawem języka włochatego. Nie jest on chorobą, ale jest wynikiem wielu stanów patologicznych, szczególnie, gdy czarne plamy na języku często nawracają lub nie poddają się leczeniu. Zmiana ta może być spowodowana stosowaniem diety ubogiej w błonnik, gorączką, przyjmowaniem używek, złą higieną jamy ustnej, lekami (najczęściej antybiotykami) albo zakażeniem grzybami.

Czerwone plamy na języku mogą świadczyć natomiast o rumieniu wędrującym języka, zwanym też językiem geograficznym. Przyczyny występowania rumienia wędrującego nie są znane, ale badania wskazują na związek z paleniem papierosów, czynnikami genetycznymi, chorobami systemowymi, infekcjami grzybiczymi, a także stresem. Czerwone plamy na języku u niemowlęcia czy dziecka mogą być naczyniakami – łagodnymi nowotworami naczyniowymi. Są to wystające znamiona o barwie czasem zbliżonej nawet do czerni.

Leukoplakia włochata to z kolei stan przedrakowy, charakteryzujący się występowaniem białych płytek zazwyczaj na bocznej powierzchni języka. Wszelkie krwawiące, szybko powiększające się zmiany, długo niegojące się owrzodzenia lub nadżerki powinny wzbudzić nasze podejrzenia i należy je skonsultować z lekarzem.

Leczenie plam na języku

Leczenie plam na języku zależy od schorzenia, które je wywołuje. Jeśli plamy na języku spowodowane są awitaminozą wynikającą ze złej diety czy przyjmowanych leków, należy uzupełnić dietę w witaminy przez zdrowsze odżywianie lub suplementy. Ewentualnie, jeśli to możliwe, należy zmienić leki powodujące plamy na języku. Afty proste, okresowe leczy się poprzez unikanie posiłków i płynów gorących, kwaśnych i drażniących. Zalecane jest także stosowanie płukanek z soli. Drożdżyca leczona jest miejscowo nystatyną, bądź poprzez doustnie podawane tabletek zawierających pochodne imidazolu (np. Klotrimazol). Przy zmianach nowotworowych stosuje się z kolei odpowiednią farmakoterapię oraz chirurgiczne usuwanie zmian. W każdym z przypadków nie zaleca się przyjmowania pokarmów, które mogą drażnić zmiany, a przez to potęgować ból nimi spowodowany. Należy także unikać urazów błony śluzowej, palenia papierosów oraz dbać o dietę.