Czym jest nykturia? W jakich chorobach występuje? Czy da się ją wyleczyć?

Nykturia jest często występującym objawem, którego przyczyny mogą być różnorodne. Pojawia się między innymi przy przewlekłej niewydolności serca, schorzeniach nerek, przeroście prostaty, endometriozie, a nawet niewyrównanej cukrzycy. Należy pamiętać, że niektóre leki, jak na przykład diuretyki, również mogą być przyczyną nykturii.

Z definicji, o nykturii mówi się wtedy, gdy w ciągu nocy występują przynajmniej dwa epizody przebudzenia się z powodu potrzeby oddania moczu. Do nykturii dochodzi w nocy, ponieważ w czasie długotrwałego leżenia następuje lepsze ukrwienie nerek.

Czynniki ryzyka wystąpienia nykturii

Do głównych czynników wystąpienia nykturii należą:

• wiek,
• płeć,
• otyłość.

Liczne badania wykazały, że ryzyko wystąpienia nykturii wzrasta wraz z wiekiem. Dodatkowo udowodniono, że objaw ten pojawia się częściej u kobiet aniżeli u mężczyzn aż do 6 dekady życia. Otyłość może zwiększać ryzyko nykturii nawet dwu-, trzykrotnie, niezależnie od płci. Jednocześnie wykazano ochronny wpływ aktywności fizycznej na wystąpienie tego schorzenia.

Nykturia w przebiegu przewlekłej niewydolności serca

Niewydolność serca jest to stan, w którym – w wyniku nieprawidłowej czynności mięśnia sercowego – dochodzi do zmniejszenia pojemności minutowej serca w stosunku do zapotrzebowania tkanek na tlen i substancje odżywcze. Wyróżnia się ostrą, przewlekłą, a także lewokomorową i prawokomorową niewydolność serca. Nykturia jest charakterystyczna dla przewlekłej prawokomorowej niewydolności serca. W wyniku tego schorzenia dochodzi do zastoju krwi w krążeniu dużym, a więc tym obejmującym wszystkie naczynia krwionośne poza tętnicami i żyłami płucnymi oraz ich odgałęzieniami. Zastój krwi doprowadza do zaburzeń czynności wielu narządów organizmu, między innymi nerek. W ciągu dnia, w wyniku nieprawidłowego krążenia krwi, pacjenci mogą uskarżać się na tzw. skąpomocz, a więc rzadkie oddawanie moczu. Jednakże w nocy, w czasie długotrwałego leżenia, ukrwienie nerek znacznie się poprawia i dochodzi do wystąpienia nykturii.

W przypadku niewydolności serca leczenie nykturii polega na kuracji choroby podstawowej. W tym celu stosuje się przede wszystkim leki moczopędne zwane diuretykami.

Nykturia a nadaktywność pęcherza moczowego

Nadaktywność pęcherza moczowego oznacza obecność parć naglących, którym zwykle towarzyszy częstomocz oraz nykturia. Dodatkowo może występować naglące nietrzymanie moczu. Należy wykluczyć zakażenia układu moczowego, które mogłyby tłumaczyć występowanie nykturii. Według wyników badań populacyjnych połowa chorych cierpiących na parcia naglące uskarża się na nykturię. Tak, jak w przypadku niewydolności serca, kuracja polega na leczeniu choroby podstawowej, a więc nadaktywności pęcherza moczowego. W tym przypadku stosuje się między innymi tolterodynę oraz desmopresynę.

Nykturia a łagodny rozrost gruczołu krokowego

Łagodny rozrost gruczołu krokowego (BPH) jest chorobą występującą u mężczyzn związaną z rozplemem komórek gruczołowych prostaty. Przyjmuje się, że występuje u ponad 50% mężczyzn po 60. roku życia. Częstość pojawiania się choroby zwiększa się wraz z wiekiem.

Do objawów łagodnego rozrostu gruczołu krokowego należą:

• częstomocz,
• nykturia,
• niemożność powstrzymania oddawania moczu,
• silne parcie na mocz.

Nykturia jest zgłaszana przez 50% mężczyzn chorujących na BPH. Leczenie farmakologiczne, jak i chirurgiczne, zmniejsza lub nawet eliminuje objawy ze strony dolnych dróg moczowych. Niestety, w przypadku nykturii poprawa jest niewielka. U niespełna 40% pacjentów po przezcewkowym usunięciu gruczołu krokowego nadal stwierdza się występowanie nykturii.

Nykturia w cukrzycy

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną charakteryzującą się nieprawidłowym stężeniem glukozy, wynikającą z nieprawidłowego wydzielania lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia, a więc wysokie, nieprawidłowe stężenie glukozy we krwi powoduje uszkodzenie wielu narządów, między innymi nerek, oczu, serca oraz nerwów. Do przewlekłych powikłań cukrzycy należy nefropatia cukrzycowa, która głównie objawia się białkomoczem, wielomoczem oraz nykturią. Leczenie polega przede wszystkim na utrzymywaniu prawidłowych wartości glukozy we krwi.

Zaburzenia snu jako przyczyna nykturii

Do zaburzeń snu mogących wywołać nykturię zalicza się:

• pierwotne zaburzenia snu – bezsenność, lunatykowanie, narkolepsję,
• wtórne zaburzenia snu – przewlekłą obturacyjną chorobę płuc czy zaburzenia hormonalne,
• choroby neurologiczne – między innymi padaczkę, chorobę Parkinsona,
• choroby psychicznie – w szczególności depresję oraz zaburzenia lękowe.

Leczenie nykturii (tak jak w poprzednich przypadkach) opiera się na wyeliminowaniu choroby podstawowej. Obejmuje zarówno metody farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne, a więc psychoterapię.