Prądy TENS – metoda elektrycznej stymulacji nerwów. Na czym polega?

Prądy TENS (ang. transcutaneous electrical nerve stimulation) wykorzystywane są w celu nieinwazyjnego leczenia wielu schorzeń. Metoda opiera się na wykorzystaniu niewielkich prądów, które łagodnie stymulują nerwy.

Prądy TENS coraz częściej włączane są w terapie, w których tradycyjnie metody, takie jak farmakologia, zawodzą. Elektrostymulator TENS wykorzystywany jest także w leczeniu domowym. Ze względu na bezinwazyjność metody skutki uboczne i możliwe powikłania są znacznie ograniczone.

Zabiegi TENS

Po raz pierwszy elektrostymulację wykorzystano do leczenia bólu na początku XX wieku. Jednak dopiero w połowie lat 60. ubiegłego wieku opublikowano potwierdzenie naukowe zgodne z teorią kontrolowanego przepustu rdzeniowego. Zabieg TENS wykorzystuje zdolność prądów elektrycznych do modulowania aktywności neuronów. Metoda ta zyskała ogromną popularność również dzięki temu, że powstało wiele aparatów do stosowania w domu. Skutki uboczne TENS nie są jeszcze do końca poznane, aczkolwiek uważa się, że jest to metoda bezpieczna, jeśli jest stosowana w określonych przypadkach, z zachowaniem ostrożności.

Jak wygląda zabieg TENS?

Urządzenie TENS generuje impulsy elektryczne, które cechują się niską amplitudą. Elektrody mocowane są do skóry najczęściej za pomocą specjalnych plastrów klejących. Przez elektrody do skóry przepływa prąd i stamtąd transportowany jest do nerwów obwodowych. Najpopularniejsze elektrody są samoprzylepne, silikonowe oraz kauczukowe. Efekty terapeutyczne uzyskuje się przy użyciu minimum dwóch elektrod. Osoba, która poddaje się stymulacji, musi zdjąć wszystkie metalowe elementy.

Rehabilitacja TENS wykorzystuje częstotliwości w zakresie od 1 do 130 Hz. Wszystko uzależnione jest od wskazań rehabilitanta. Impuls może przyjmować różne kształty i biec zarówno w jednym, jak i w dwóch kierunkach. Pojedynczy zabieg prądami TENS trwa od 20 do nawet 90 minut. Warto pamiętać o tym, że jedna sesja nie jest wystarczająca, aby zaobserwować pierwsze efekty. Dawki prądu zależą od indywidualnego przypadku i należy je dobierać po uzgodnieniu ze specjalistą. Pomoże on również w odpowiednim ułożeniu elektrod TENS.

Terapia z wykorzystaniem prądów stosowana jest m.in. w: chorobie zwyrodnieniowej stawów, neuropatiach, bólach głowy (w tym migrenach), bólu pourazowym i pooperacyjnym.

Prądy TENS – przeciwwskazania

Terapia przy użyciu prądów TENS jest bezpieczna pod warunkiem, że przestrzega się kilku zasad. Przede wszystkim nie jest ona zalecana kobietom w ciąży (szczególnie w trzecim trymestrze), osobom chorym na padaczkę i przechodzącym ostre stany zapalne. Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest także wszczepiony rozrusznik serca. Ze względów bezpieczeństwa nie zaleca się naklejania elektrod na miejsca podrażnione, wrażliwe, z poparzeniami i odmrożeniami.

Rodzaje prądów TENS

W fizykoterapii rozpowszechniło się kilka rodzajów prądów TENS. Są to:

• tradycyjne (konwencjonalne) prądy TENS – wykorzystuje się przy nich wysoką częstotliwość przy jednocześnie krótkim czasie trwania impulsu. Elektrody przykleja się tuż nad obszarem wysyłającym dolegliwości bólowe. Najlepiej, gdy elektrody znajdują się bezpośrednio nad nerwem, który przewodzi impulsacje bólowe;
• krótkie i intensywne prądy – stosuje się je u osób z dużą tolerancją bólu, gdyż wykorzystują dużą częstotliwość i natężenie. Zazwyczaj impuls trwa dłużej;
• akupunkturowe – do takich terapii stosuje się małe elektrody. Czas trwania impulsu jest długi, a częstotliwość niska;
• uderzeniowe – prąd podawany jest w postaci impulsów ciągłych, tzw. wybuchów, z wysoką częstotliwością (około 200 Hz). Jest to jedna z najnowszych terapii TENS, stosowana zazwyczaj u osób, które przechodziły już przez metodę tradycyjną;
• modulowane – w tym rodzaju terapii dochodzi do częstej zmiany parametrów drażnienia (natężenia bądź częstotliwości). Pacjenci odczuwają terapię modulowaną jak masaż ciała.

Wskazania do stosowania

Terapię z wykorzystaniem prądów TENS stosuje się przede wszystkim u osób cierpiących na przewlekłe schorzenia, którym towarzyszy ból (najczęściej trudny do wyleczenia, lekooporny). Największy odsetek pacjentów stosujących metodę stymulacji nerwów stanowią osoby po operacjach, z bólami kręgosłupa, stawów, głowy, po porodzie lub przechodzące reumatyzm. Efekty leczenia są uzależnione od konkretnego przypadku. U jednych prądy sprawdzą się doskonale, a u innych nie przyniosą spodziewanego rezultatu. Podczas dłuższych rehabilitacji z prądami TENS człowiek przyzwyczaja się do impulsów i organizm nie reaguje już tak intensywnie jak na początku. Jednakże brak inwazyjności metody sprawia, że można do niej wracać przez wiele lat.