Zapalenie mięśni – objawy i rokowania. Kiedy konieczna jest rehabilitacja?

Zapalenie mięśni może być objawem wielu zespołów chorobowych bądź stanowić powikłanie po przebytych infekcjach wirusowych i dotyczyć jednej grupy lub dużego zespołu mięśniowego. Stan zapalny mięśni często objawia się w pierwszych fazach rozwoju charakterystycznymi wspólnymi cechami dla każdego rodzaju zapalenia mięśni. Zapalenie zapalenie wielomięśniowe to najczęściej występujący rodzaj zapalenia mięśni.

Ostre i łagodne zapalenie mięśnie wymaga podjęcia leczenia farmakologicznego i rehabilitacji. W zależności od rodzaju zapalenia mięśni, postępów choroby i stopnia jej rozległości, zapalenie mięśni wykazuje różne rokowania co do poprawy stanu zdrowia i wyleczenia.

Zapalenie mięśni na tle autoimmunologicznym i wirusowym

Zapalenie mięśni jest zespołem objawów, w przebiegu których dochodzi do uszkodzenia komórek mięśniowych. Stan zapalny mięśni prowadzi do dokuczliwych symptomów bólowych mięśni oraz tkanek wewnętrznych i zmian skórnych, a także zmian zwyrodnieniowych włókien mięśniowych lub nawet ich martwicy. Do grupy chorób o podłożu zapalenia mięśni należą m.in.:

• zapalenie wielomięśniowe;
• zapalenie skórno-mięśniowe;
• wtrętowe zapalenie mięśni, czyli zapalenie mięśni szkieletowych;
• kostniejące zapalenie mięśni;
• młodzieńcze zapalenie mięśni.

Czynniki wywołujące zapalenie mięśni wyznaczają charakter schorzenia, objawy i rokowania. Szacuje się, że główną rolę w rozwijaniu się choroby wywołują procesy autoimmunologiczne, a także przebyte infekcje wirusowe, tzw. wirusowe zapalenie mięśni i powikłań zakażeń bakteryjnych, np. pogrypowe zapalenie mięśni.

Objawy zapalenia mięśni

Dominującymi objawami zapalenia mięśni są zaburzenia neurologiczne i czynnościowe ze strony układu mięśniowego w postaci zapalenia mięśni międzyżebrowych, szyi i karku, mięśnia barkowego, mięśni nóg czy zapalenia mięśni pleców. Typowymi objawami dla tego typu schorzeń są m.in.:

• ogólne osłabienie, zmęczenie, stany podgorączkowe, spadek masy ciała;
• osłabienie siły mięśni najczęściej symetryczne, tzn. po obu stronach ciała i związane z tym stanem ograniczenia funkcjonalne, np. trudności z chodzeniem, utrzymaniem długotrwałej pozycji, zaburzenia motoryki małej czy równowagi;
• nadwrażliwość i tkliwość dotykowa, dolegliwości bólowe mięśni o różnym nasileniu i charakterze;
• opuchlizna i podwyższona temperatura miejscowa, zaróżowienie skóry.

Inne objawy różnych typów zapalenia mięśni:

• zapalenie wielomięśniowe obejmuje osłabienie mięśni gardła, krtani i przełyku, zwapnienie skóry i tkanki podskórnej, suchy kaszel, duszności, niewydolność oddechową wynikającą z osłabienia mięśni oddechowych, bradykardię, refluks żołądkowo-przełykowy, obrzęki i ból stawów, co może stanowić przyczynę, np. wtórnego zapalenia mięśnia ręki;
• zapalenie skórno-mięśniowe objawia się osłabieniem mięśni o różnym stopniu nasilenia – od części proksymalnych, czyli bliższych, w kierunku grup mięśniowych dystalnych, czyli dalszych; trudności w lokomocji i wykonywaniu czynności codziennych, zaburzenia czucia, opadanie powiek, rumieniowe plamy i grudki w obrębie stawów międzypaliczkowych rąk, wokół powiek, szyi i dekoltu, zgrubienie i pękanie skóry dłoni i palców, bóle stawów rąk. Zapalenie skórno-mięśniowe stanowi główne źródło choroby śródmiąższowej płuc, niewydolności serca, zaburzeń motoryki jelit, przełyku, żołądka;
• wtrętowe zapalenie mięśni dotyczy zapalenia mięśni uda – powoduje ich znaczne osłabienie, a nawet zanik; objawia się trudnościami w chodzeniu i utrzymaniem równowagi, upadkami; z czasem rozprzestrzenia się na zapalenie mięśnia barkowego, łokciowego i rąk, a nawet zapalenie mięśni karku; dodatkowo obserwuje się zaburzenia połykania i zniesienie ruchów gałki ocznej;
• młodzieńcze zapalenie mięśni – objawy to rumienie na twarzy, łakociach i stawach kolanowych, obrzęk powiek, osłabienie mięśni kończyn dolnych i górnych, bóle wielostawowe;
• kostniejące zapalenie mięśni znacznie ogranicza ruchomość całego ciała. Kostnienie dotyczy jednej okolicy ciała, np. pleców czy bioder.

Jak leczyć zapalenie mięśni?

Leczenie zapalenia mięśni u dziecka czy zapalenia mięśni kręgosłupa u dorosłej osoby ma zazwyczaj charakter objawowy. Na terapię składają się 3 fazy: inicjująca z dawką uderzeniową o charakterze kombinowanym, czyli skojarzone leki na zapalenie mięśni o wielowymiarowym działaniu oraz podtrzymująca i długoterminowa terapia, tzn. utrzymująca stan remisji choroby. Podczas ostrej fazy zapalenia mięśni zaleca się odpoczynek. W przebiegu łagodnych stanów i okresów remisji zaleca się rehabilitację ruchową wzmacniającą mięśnie posturalne i miejscowo mięśnie kończyn, a także ogólnousprawniającą aktywność fizyczną, np. ćwiczenia w wodzie i pływanie.

Rokowania przy zapaleniu mięśni

Rokowania co do ograniczenia postępu choroby, poprawy stanu zdrowia i wyzdrowienia zależą od rodzaju zapalenia mięśni, np. kostniejące zapalenie mięśni to postępująca choroba genetyczna, na którą nie ma lekarstwa, wtrętowe zapalenie mięśni prowadzi do inwalidztwa, a zapalenie wielomięśniowe i zapalenie skórno-mięśniowe rokują w zależności od wyleczenia towarzyszących chorób układu oddechowego i krążenia.