się ten artykuł?
Pod określeniem „choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego” kryją się różne patologie, które mogą wywoływać przede wszystkim dolegliwości bólowe związane z postępującym stanem zapalnym w tkankach szyi. Jakie choroby mogą doprowadzić do zwyrodnień w obrębie odcinka szyjnego kręgosłupa? Czy da się je skutecznie leczyć? W jaki sposób zachować profilaktykę?
- Zdiagnozowano u ciebie chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego – ale co to znaczy?
- Dlaczego rozwija się choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego?
- Najczęściej występujące choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego
- Jak diagnozuje się choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego? Czy można im zapobiec?
- Leczenie choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa szyjnego
Zdiagnozowano u ciebie chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego – ale co to znaczy?
Kręgosłup to elastyczny twór, który podtrzymuje całe ciało, a szyja jest szczególnie ruchoma. W normalnych warunkach człowiek jest w stanie obrócić ją w taki sposób, żeby spojrzeć za siebie albo dotknąć podbródkiem klatki piersiowej czy uchem ramienia. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej szyja traci te możliwości, a podobne ruchy wywołują ból. Dlaczego tak się dzieje?
Szyja składa się z kręgów (tkanka kostna) oraz stawów – te drugie sprawiają, że kręgosłup może się wyginać. W środku natomiast znajduje się rdzeń kręgowy, czyli nerwy odpowiadające za przewodnictwo impulsów biochemicznych i bioelektrycznych do całego ciała. Zwyrodnienia najczęściej rozwijają się w dyskach, czyli stawach znajdujących się bezpośrednio pomiędzy jednym a drugim kręgiem kręgosłupa.
Jakie funkcje pełnią dyski? Przede wszystkim są odpowiedzialne za stabilizację i amortyzację kręgosłupa. Mają elastyczną postać; środek nazywany jądrem jest gąbczasty, otacza go bardziej gumowaty pierścień, co pozwala im na skuteczne spełnianie swoich funkcji. Z czasem dyski po prostu się zużywają – wycierają, spłaszczają. A kiedy nie są już zdolne do amortyzowania sił działających na kręgosłup, to zadanie przejmują inne stawy, które nie są zdolne do przyjęcia takiego obciążenia i dochodzi do ich degeneracji. I wtedy właśnie rozwijają się zwyrodnienia oraz dolegliwości bólowe.
Kiedy dysk ulegnie uszkodzeniu, dopływ krwi jest upośledzony, co prowadzi do braku składników odżywczych i tlenu, niezbędnych do odbudowy uszkodzonych tkanek. Po wystąpieniu jednego obciążenia lub urazu dysk może stosunkowo szybko zacząć się zużywać w procesie zwanym kaskadą zwyrodnieniową. Kaskada zwyrodnieniowa to powolny proces, który zwykle trwa od 10 do 30 lat i najczęściej przebiega tak:
1. Sztywność i ograniczona ruchliwość mogą wystąpić natychmiast po urazie lub obciążeniu dysku. W wielu przypadkach nie ma jednak wyraźnej przyczyny powodującej wystąpienie objawów.
2. Dotknięty odcinek kręgosłupa przechodzi następnie długi okres względnej niestabilności. W miarę zmniejszania się wysokości dysku mięśnie, więzadła i stawy wokół przestrzeni dyskowej stopniowo dostosowują się, aby ponownie ustabilizować kręgosłup. W tej fazie występują okresowe nawroty umiarkowanego lub intensywnego bólu krzyża.
3. Po ustabilizowaniu się odcinka kręgosłupa ból i inne objawy zwykle ustępują.
Dlaczego rozwija się choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego?
Jak już wspomniano, za rozwój chorób zwyrodnieniowych kręgosłupa szyjnego odpowiadają różne schorzenia czy urazy, ale ich etiologia nie zawsze jest możliwa do ustalenia. Powszechnie uważa się, że u osób powyżej 50. roku życia głównym czynnikiem sprawczym jest wiek, ze względu na omówiony powyżej proces zużywania się dysków, ale jeżeli chodzi o młodszych pacjentów – specjaliści nie potrafią jednoznacznie określić, dlaczego dochodzi do zwyrodnień.
Najczęściej występujące choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego
Cechą charakterystyczną każdej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa szyjnego jest ból oraz sztywność. Nie są to objawy swoiste, ponieważ siedzący tryb życia oraz ograniczony, codzienny ruch sprzyjają podobnym dolegliwościom, ale niekoniecznie muszą oznaczać poważne problemy zdrowotne. Dlatego często są bagatelizowane.
Przepuklina dysku szyjnego
Przepuklina to choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego, którą możesz znać także pod nazwą wypadnięcie dysku. Diagnozuje się ją, kiedy dojdzie do rozerwania pierścienia i wysunięcia się przez to pęknięcie części jądra. Charakterystycznymi objawami jest promieniujący ból do ramienia, który odczuwa się zwykle podczas kichania, intensywnego kaszlu albo po przyjęciu określonych pozycji. Możesz także doświadczać drętwienia kończyn oraz ich słabość. To, który obszar ciała da symptomy, zależy od tego, jakie połączenia nerwowe uciska uszkodzony dysk – dlatego czasami pacjent też w ogóle nic nie czuje.
Przepuklina naturalnie dotyka osób starszych ze względu na osłabienie dysku. Może też wystąpić w efekcie urazu u młodszych ludzi, którzy poddali kręgosłup szyjny zbyt dużym obciążeniom – np. podnosili bardzo duże ciężary, obciążając plecy zamiast mięśnie nóg. Dużo rzadziej dochodzi do uszkodzenia dysku w efekcie wypadku, takiego jak upadek.
Zwężenie odcinka szyjnego kręgosłupa
Do zwężenia odcinka szyjnego kręgosłupa dochodzi w sytuacji, kiedy jeden z kręgów porusza się nieprawidłowo i powoduje destabilizację całego odcinka. Kiedy ma miejsce taka sytuacja, kolejny kręg musi przejąć rolę sąsiadującego, więc wytwarza narośla kostne nazywane osteofitami. W efekcie dochodzi do zajmowania miejsca przeznaczonego na nerwy, uciskania ich, co wywołuje dolegliwości bólowe, drętwienie oraz osłabienie. I tak jak w przypadku przepukliny, natężenie objawów oraz to, gdzie występują, zależy od intensywności „stymulacji” połączeń nerwowych.
Spondyloza szyjna
Spondyloza to choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego, która rozwija się wraz z wiekiem, kiedy dochodzi do przerostów kostnych. Można zatem powiedzieć, że jest to zaawansowana, ostateczna forma zwężenia kręgosłupa szyjnego i mówi się o niej, kiedy objawy są silne i uciążliwe.
Jak diagnozuje się choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego? Czy można im zapobiec?
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego może być zdiagnozowana obrazowo, a więc podczas prześwietlenia, rezonansu magnetycznego albo tomografii komputerowej – to najczęściej wykonywane badania u osób, u których podejrzewa się tę patologię. Wyniki konsultuje się natomiast z ortopedą lub reumatologiem.
Jeżeli chcesz zapobiegać rozwojowi zwyrodnień, musisz zachować zdrowy tryb życia – ruszaj się oraz dbaj o swój kręgosłup, regularnie go rozciągając. Jeżeli pracujesz na siedząco, przynajmniej raz w ciągu godziny wstań i przeciągnij się, wykonaj kilka skłonów, wyciągnij plecy w pozycji dziecka lub w zwisie. To niewiele, ale twój kręgosłup z pewnością będzie wdzięczny.
Leczenie choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa szyjnego
Zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego nie da się cofnąć, można natomiast zapobiegać jego rozwojowi. W tym celu pacjenci korzystają z fizjoterapii i uprawiają amatorsko sport – ale wyłącznie po konsultacji ze specjalistą, który dokładnie wskaże, jakie ćwiczenia mogą wykonywać, a które są niewskazane. Poza tym stosuje się leki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne, także w postaci sterydów, jeżeli sytuacja tego wymaga. W niektórych przypadkach specjalista proponuje operację, ale to jest kwestia bardzo indywidualna.
Bibliografia:
- Dowling T. J., Fakhoury J., Cervical Degenerative Disc Disease, StatPearls 2023.
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cervical-spondylosis/symptoms-causes/syc-20370787 [dostęp 29.09.2023].
- Shim J., Cervical Degenerative Disc Disease, Spine-health Knowledge from Veritas, 2016.
- Turner D. A., Degenerative cervical spine disease, BJM Best Practice 2023.
