Układ kostny

Układ kostny zbudowany jest przez tkankę kostną i chrzęstną. Liczba kości w wieku dziecięcym różni się od stanu w wieku dorosłym. U niemowląt jest ich około 270, a u 14-latka 350. Ma to związek z obecnością wielu punktów kostnienia.

Układ kostny osoby dorosłej liczy 206 kości. Liczba ta jest mniejsza niż u nastolatka ze względu na procesy tworzenia się połączeń chociażby trzonów z nasadami. Układ kostny człowieka dzieli się na szkielet osiowy (w którego skład wchodzą czaszka, kręgosłup oraz klatka piersiowa) oraz szkielet kończyn (zalicza się niego kości obręczy miednicznej i barkowej oraz kości kończyn górnych i dolnych).

Układ kostny anatomia

Materiałem budulcowym układu szkieletowego są tkanka kostna i chrzęstna, przy czym ta pierwsza w większym stopniu. Mając na uwadze budowę zewnętrzną kości, dokonano podziału na kości długie (np. piszczelowa, ramienna i strzałkowa), płaskie (np. łopatka, mostek), krótkie (np. kości nadgarstka), pneumatyczne (np. kości czołowa i szczękowa) oraz różnokształtne (np. kosteczki słuchowe). Kości, poza tkankami kostnymi i chrzęstnymi, składają się z tkanki tłuszczowej oraz krwiotwórczej. Pojedyncza kość pokryta jest przez okostną, natomiast powierzchnie kości, które do siebie przylegają w okolicy stawu, otoczone są przez chrząstkę stawową. W przypadku kości długich ich trzon zbudowany jest przez istotę zbitą, z kolei nasady oraz ich wnętrze buduje istota gąbczasta.

Układ kostno-stawowy na poziomie mikro składa się z komórek tkanki kostnej. Nie jest to jednak stała pula komórek, ponieważ w razie uszkodzeń czy urazów, następuje szybka odbudowa kośćca. Każda z komórek budujących szkielet człowieka pełni odrębne funkcje. Osteocyty są jednostkami odpowiedzialnymi za odżywienie struktury kości. Osteoklasty z kolei mają zdolność do trawienia tkanki kostnej. Natomiast osteoblasty budują kość. Uważa się, że w ciągu roku aż 10% całej masy kostnej człowieka podlega wymianie. Oprócz tego w każdej kości obecne są włókna kolagenowe, białka oraz sole wapnia i fosforu (zapewniające twardość kości).

Czaszka człowieka składają się z dwóch części. Pierwsza z nich to mózgoczaszka i jak sama nazwa wskazuje, chroni ona mózg. Drugą jest trzewioczaszka osłaniająca drobniejsze kości twarzy. Układ kostny kręgosłupa stanowi około 32–34 kręgów, których zadaniem jest ochrona rdzenia kręgowego. Rdzeń kręgowy buduje 7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych oraz 3–5 guzicznych (czasami nazywanych też ogonowymi). Na klatkę piersiową człowieka składa się mostek (zamyka klatkę piersiową od przodu) oraz 12 par żeber, które łączą się z kręgami piersiowymi. Układ kostny kończyn górnych to przede wszystkim łopatka, obojczyk, kość ramienna i kości przedramienia (promieniowa i łokciowa). Układ kostny dłoni budowany jest przez kości nadgarstka, śródręcza, a także paliczków. Szkielety kończyn dolnych tworzone są przez kości obręczy miednicznej, udowej, rzepki oraz golenia (na którą składa się kość piszczelowa i strzałkowa). Układ kostny stopy to kości stępu, śródstopia i paliczków.

Funkcje układu kostnego

Najważniejszą funkcją, jaką spełnia układ szkieletowy człowieka, jest zapewnienie ciału odpowiedniego kształtu oraz stanowienie podpory. Funkcja wspierająca jest kluczowa ze względu na rozmieszczenie organów. Klatka piersiowa odpowiedzialna jest za ochronę m.in. płuc i serca, czaszka sprawuje pieczę nad mózgiem, a miednica nad układem rozrodczym i moczowym. Dzięki kościom najważniejsze organy wewnętrzne człowieka chronione są przed urazami. W kościach kumulowane są pierwiastki i sole mineralne, tworzące masę kostną. W związku z tym kość stanowi rezerwuar niezbędnych składników, w tym wapnia. W szpiku kostnym produkowane są czerwone i białe krwinki (odpowiednio erytrocyty i leukocyty). Wewnątrz kości znajduje się również szpik żółty zbudowany z komórek tłuszczowych. Mówiąc o szkielecie, nie wolno zapominać o jego funkcji, czyli kontrolowaniu ruchów ciała, co jest możliwe dzięki współpracy kości i stawów. Siła mięśni, wykorzystywana do codziennych czynności, takich jak spacer, podnoszenie obiektów czy taniec, może opierać się na kościach i jest na nich odpowiednio rozłożona, tak aby uniknąć przeciążeń.