Czym jest przepuklina brzuszna? Jakie są przyczyny jej powstawania, objawy i metody leczenia?

Przepuklina brzuszna powstaje, gdy narządy lub ich części przemieszczają się poza swoje właściwe miejsce. Szacuje się, że schorzenie występuje u 5% populacji. Metodą z wyboru w leczeniu przepuklin jest postępowanie operacyjne.

Przepuklina brzuszna może pojawić się nagle. Podstawową, zauważalną dolegliwością jest występowanie worka przepuklinowego, który uwypukla się na zewnątrz ciała. Obecność podejrzanego guza stanowi wskazanie do zasięgnięcia porady lekarskiej.

Czym jest przepuklina brzuszna?

Każda przepuklina składa się z miejsca, przez które przechodzi (wrota przepukliny), narządów przemieszczających się poza swoją lokalizację oraz otaczającego je worka. Wrota przepukliny to otwór w mięśniach/powięzi brzucha, który powstaje w miejscach zmniejszonego oporu. Zawartością worka mogą być wszystkie narządy jamy brzusznej, jednak najczęściej jest to część jelita cienkiego/grubego lub sieć większa (fragment otrzewnej pokrywający jelita). Worek jest częścią otrzewnej – błony surowiczej otaczającej jamę brzuszną.

U małych dzieci występują przepukliny wrodzone, które powstają jako skutek zaburzeń rozwojowych. Przepukliny nabyte są konsekwencją zwiększonego ciśnienia śródbrzusznego. Mogą one powstawać z powodu nagłego wysiłku fizycznego bądź urazu w obrębie jamy brzusznej.

Ze względu na lokalizację przepuklin brzusznych wyróżnia się zewnętrzne (znajdujące się poza jamą brzuszną) oraz wewnętrzne (znajdujące się wewnątrz ciała). W grupie pierwszej najczęstszą lokalizacją schorzenia jest rejon pachwinowy, udowy, pępkowy i kresy białej. Zmiana najczęściej umiejscawia się w rejonie pachwinowym (80% przypadków).

Przyczyny powstawania przepuklin brzusznych

Do powstania przepuklin brzusznych dochodzi z powodu znacznego naporu na powięź. Zmiany mogą być spowodowane obecnością wad i ubytków anatomicznych. Kolejnym czynnikiem są defekty metabolizmu kolagenu, który jest substancją tworzącą tkanki łączne.

Do rozwoju przepuklin brzusznych predysponuje sytuacja przewlekłego zwiększenia ciśnienia w obrębie jamy brzusznej. Przyczyny tego stanu to: zaparcia, przerost prostaty oraz przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Nagłe zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej może być np. spowodowane wysiłkiem fizycznym. Ponadto cukrzyca, przyjmowanie sterydów oraz niedożywienie mogą powodować osłabienie tkanki łącznej i zwiększyć ryzyko wystąpienia schorzenia.

Czynnikami zwiększającymi szansę wystąpienia przepukliny pępkowej są wielokrotne ciąże i otyłość. Przepuklina kresy białej jest często diagnozowana u młodych osób, które intensywnie ćwiczą (sportowcy, strażacy, żołnierze).

Istnieje niewielka szansa, że schorzenie wystąpi jako powikłanie po interwencji chirurgicznej. Przepuklina brzuszna pooperacyjna może powstać, gdy wystąpią krwiaki w ranie lub dojdzie do jej zakażenia. Nadmierny wysiłek, wymioty czy kaszel to czynności zwiększające działanie tłoczni brzusznej i predysponujące do wystąpienia powikłania.

Objawy przepukliny brzusznej

Głównym objawem przepukliny brzusznej jest obecność widocznego guza. Może on być odprowadzalny albo nieodprowadzalny. W pierwszym przypadku zawartość worka może powracać do jamy brzusznej pod wpływem delikatnego ucisku lub ustępować podczas leżenia. Guzy nieodprowadzalne nie cofają się do brzucha z powodu obecności zrostów powstałych pomiędzy workiem i jego zawartością.

Przepuklina brzuszna często boli. Dolegliwość zależy od miejsca lokalizacji guza. Bolesność występuje najrzadziej w przypadku przepukliny udowej. Zmiany obecne w pachwinie często wywołują dyskomfort (pieczenie, uczucie ciągnięcia) w trakcie ucisku zewnętrznego. Ból często promieniuje i wzrasta w trakcie wysiłku fizycznego, kaszlu i używania mięśni tłoczni brzusznej (np. podczas defekacji lub mikcji). Charakterystycznym objawem przepukliny brzusznej kresy białej, poza bólem nadbrzusza, jest nieprzyjemne uczucie ciągnięcia, które występuje podczas pochylania się.

Niebezpieczną sytuacją jest uwięźnięcie przepukliny. Powstaje, gdy pod wpływem dużego ciśnienia do jelita dostało się dużo treści lub gdy wrota przepukliny uległy zwężeniu. Zaciśnięcie naczyń krezki jelita w tym przypadku prowadzi do powstania zadzierzgniętej przepukliny. Jest to bardzo poważny stan, który objawia się silnym bólem, wymiotami i rozwojem wstrząsu. Stanowi wskazanie do natychmiastowej operacji.

Leczenie przepukliny brzusznej

Operacja przepukliny brzusznej jest podstawową metodą leczenia. Istnieją różne metody operacyjne. Ich wybór zależy od lokalizacji guza. W operacji przepukliny brzusznej znajdują zastosowanie specjalne siatki, które wzmacniają osłabione miejsce.

Postępowanie nieoperacyjne można rozważyć u schorowanych, starszych pacjentów, którzy posiadają niebolesną przepuklinę udową.