Spondyloza kręgosłupa, czyli postępujące i przewlekłe zmiany zwyrodnieniowe wszystkich jego odcinków

Spondyloza to przewlekłe i postępujące schorzenie degeneracyjne struktur kręgosłupa, głównie kręgów, krążków i stawów międzykręgowych, którego objawy utrudniają funkcjonowanie ruchowe pacjenta oraz dokuczają dolegliwościami bólowymi, promieniującymi nawet wzdłuż kończyn.

Najczęściej diagnozowaną jest spondyloza lędźwiowa ze względu na obciążenia, jakim jest poddawany lędźwiowy odcinek kręgosłupa oraz funkcje motoryczne pełnione względem organizmu. Przyczyn choroby jest wiele, a jedną z bardziej uciążliwych są nieokreślone spondylozy (idiopatycznego pochodzenia), w których przebiegu nie można ustalić źródła choroby i podjąć leczenia przyczynowego.

Co to jest spondyloza?

Spondyloza jest zespołem zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, charakteryzującym się postępującymi uszkodzeniami kręgów i krążków międzykręgowych, chrząstek i struktur stawowych kręgosłupa oraz jego układu więzadłowego. W przebiegu spondylozy dochodzi do zaburzenia stabilności konstrukcji kręgosłupa oraz powstania przepuklin i innych zmian krążków międzykręgowych, co naraża kanał kręgowy na stenozę, czyli ciasnotę, zwężenie światła kanału kręgowego wywierające ucisk i podrażnienia rdzenia kręgowego, co przyczynia się do zaburzenia pracy układu nerwowego i uciążliwe objawy o charakterze neurologicznym. W zależności od lokalizacji zmian zwyrodnieniowych wyróżniane są: spondyloza szyjna, spondyloza piersiowa, spondyloza lędźwiowa.

Przyczyny i czynniki ryzyka powstania spondylozy kręgosłupa

Na mechanizm powstania spondylozy danego odcinka składa się m.in.:

• proces stopniowej utraty wody i sprężystości krążka międzykręgowego, co prowadzi do upośledzenia funkcji amortyzacyjnej. W wyniku destrukcji dochodzi do ścierania struktur krążka, pęknięć jego ciała i przesuwania się go w szczelinie międzykręgowej; do grupy tego typu zmian należy np. spondylozy z dyskopatią. W przypadku wnikania krążka w kierunku kanału kręgowego dochodzi do ucisku włókien nerwowych i występowania licznych dolegliwości bólowych, parestezji i ograniczeń ruchomości kończyn i kręgosłupa, np. w wyniku spondylozy z uszkodzeniem korzeni nerwów rdzeniowych;
• destrukcje biologiczne i morfologiczne o różnej etiologii w obrębie chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej, błony maziowej, więzadeł i innych struktur stawowych, w wyniku czego dochodzi do upośledzenia funkcji stawów kręgosłupa objawiającego się dolegliwościami bólowymi i ograniczeniem ruchomości;
• miejscowa nadbudowa tkanki kostnej, powstała w miejscu uszkodzeń krawędzi kręgów i chrząstki, wypełniająca ubytki, ale i uciskająca włókna rdzenia kręgowego.

Czynnikami ryzyka powstania spondylozy są:

• przebyte urazy kręgosłupa;
• przeciążenia statyczne i dynamiczne związane np. ze sportem, pracą czy długotrwałą nieprawidłową postawą siedzącą, a także z patologiczną otyłością;
• choroby układu ruchu kręgosłupa, np. dyskopatia, kręgozmyk, krzywica, wady postawy;
• zaburzenia metaboliczne, endokrynologiczne, endemiczne, autoimmunologiczne;
• wady genetyczne, zaburzenia rozwojowe;
• wiek powyżej 50. roku życia.

Spondyloza: objawy

Spondyloza kręgosłupa to dolegliwość wywołująca głównie ograniczenia jego ruchomości i dolegliwości bólowe powstałe na drodze zniszczeń oraz deformacji kręgów i stawów, a także krążków międzykręgowych, tzw. dysków. Objawy spondylozy kręgosłupa to m.in. miejscowe bądź promieniujące dolegliwości bólowe o różnym nasileniu, często w towarzystwie parestezji, osłabienie mięśni kręgosłupa, zaburzenia czucia, sztywność grzbietu i dyskomfort psychiczny związany z ograniczeniem funkcjonowania codziennego, zawodowego i często społecznego. Ponadto obserwuje się objawy charakterystyczne dla każdego odcinka kręgosłupa:

• spondyloza szyjna objawia się sztywnością karku i szyi, pogłębieniem lordozy szyjnej, parastezjami i uczuciem ciężkości kończyn górnych, niedowładem rąk, ograniczeniem funkcjonalnym dużych stawów, zaburzeniami widzenia, zawrotami głowy, nudnościami, migrenami;
• spondyloza piersiowa charakteryzuje się ograniczeniem ruchomości klatki piersiowej i zaburzeniem mechanizmu oddychania, bólem promieniującym do łopatek i sąsiednich odcinków kręgosłupa oraz wzdłuż żeber, często nasilającym się podczas kaszlu;
• w przebiegu spondylozy lędźwiowej obserwuje się m.in. zwiększone napięcie dolnych partii pleców z jednoczesnym osłabieniem ich siły, promieniujące bóle i parestezje do nóg, sztywność grzbietu, zaburzenie pracy jelit i układu moczowo-płciowego.

Leczenie spondylozy

Nieleczona spondyloza kręgosłupa wykazuje tendencje do postępu zniszczeń kręgosłupa i nasilania objawów. Celem leczenia jest zmniejszenie dolegliwości bólowych i innych objawów, spowolnienie postępu choroby oraz poprawa sprawności pacjenta poprzez m.in.:

• rehabilitację spondylozy kręgosłupa, głównie ćwiczenia ruchowe, fizykoterapię oraz kompleksowe usprawnianie uzdrowiskowe;
• operację spondylozy, polegającą na rekonstrukcji zniszczonych struktur kręgosłupa i stabilizacji odcinka.