Czym jest zatrucie ciążowe? Przyczyny, objawy oraz leczenie nadciśnienia w ciąży

Zatrucie ciążowe, inaczej gestoza, to zespół objawów występujących u kobiet w ciąży, związanych ze stanami takimi jak: nadciśnienie ciążowe, stan przedrzucawkowy i rzucawka. Jest to termin przestarzały i nieużywany obecnie w fachowej literaturze.

Zatrucie ciążowe występuje częściej u kobiet będących w pierwszej ciąży. Może ono wiązać się z poważnymi w skutkach dla matki i mającego się narodzić dziecka konsekwencjami, które w niektórych przypadkach wymagają szybkiego zakończenia ciąży.

Co to jest zatrucie ciążowe?

Zatrucie ciążowe lub też inaczej gestoza to dawna nazwa nadciśnienia ciążowego i jego cięższych postaci – stanu przedrzucawkowego i rzucawki. Jest powikłaniem występującym z częstością około 10% wśród wszystkich kobiet. Nadciśnienie ciążowe pojawia się po 20. tygodniu ciąży i może utrzymywać się jeszcze do 42 dni po porodzie, natomiast stan przedrzucawkowy i rzucawka zwykle występują po 34. tygodniu. Skutki zatrucia ciążowego mogą być widoczne zarówno u matki, jak i u płodu. Rzucawka to jeden z częstszych stanów, który doprowadza do konieczności szybkiego ukończenia ciąży. Główne zagrożenia związane z zatruciem ciążowym obejmują:

• u matki: krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność nerek, rozwarstwienie aorty, niewydolność krążenia, ogólnoustrojowe wykrzepianie wewnątrznaczyniowe, zgon,
• u płodu: zgon wewnątrzmaciczny, konieczność szybkiego zakończenia ciąży lub samoistny poród przedwczesny, ograniczenie wzrastania płodu, niedotlenienie, przedwczesne odklejanie się łożyska.

Zatrucie ciążowe – przyczyny

Przyczyny zatrucia ciążowego nie zostały jeszcze do końca poznane – nadal trwają badania na ten temat. Naukowcy doszukują się związku zatrucia ciążowego z nieprawidłowym funkcjonowaniem łożyska, spowodowanym niewłaściwą inwazją trofoblastu – nie tłumaczy to jednak wszystkich przypadków. Zauważono, że w stanie przedrzucawkowym dochodzi do uogólnionego skurczu naczyń krwionośnych. Zatrucie ciążowe częściej występuje u kobiet obciążonych takimi schorzeniami, jak: nadciśnienie przewlekłe, cukrzyca, otyłość, zespół fosfolipidowy, toczeń, przewlekłe choroby nerek, z patologiami występującymi we wcześniejszych ciążach, u osób przed 20. i po 40. roku życia i będących w stanie błogosławionym po raz pierwszy. Zaburzenia są częstsze u pań, u których aktualna ciąża jest wielopłodowa, występuje cukrzyca ciążowa, stwierdza się obecności trisomii u płodu. Wskazuje się również na udział czynników genetycznych oraz stresu.

Zatrucie ciążowe – objawy

Główne objawy zatrucia ciążowego występujące pojedynczo lub razem to nadciśnienie (wynoszące 140/90 mmHg lub więcej), wydalanie białka z moczem (białkomocz) oraz obrzęki kończyn. Towarzyszące dolegliwości to bóle głowy, problemy z widzeniem, nudności oraz wymioty. Dodatkowo może pojawić się niewydolność wątroby, małopłytkowość. W najbardziej niebezpiecznej postaci zatrucia ciążowego – rzucawce – pojawiają się objawy ze strony układu nerwowego pod postacią drgawek oraz utraty przytomności.

Zatrucie ciążowe – jakie badania wykonać?

Każda kobieta będąca w stanie błogosławionym powinna być pod stałą opieką lekarza ginekologa, który wyłapie nieprawidłowości w odpowiednim momencie. W diagnostyce zatrucia ciążowego najważniejszy jest pomiar ciśnienia tętniczego. Gdy lekarz stwierdzi nieprawidłowości w tym zakresie, zleci kolejne badania: badanie ogólne moczu, na którego podstawie będzie można określić ilość wydalanego białka, parametry czynności nerek oraz morfologię krwi.

Zatrucie ciążowe – leczenie

W przypadku zatrucia ciążowego pod postacią nadciśnienia ciążowego najważniejsze jest przestrzeganie zasad ogólnych dotyczących trybu życia. Pacjentka powinna poddawać się regularnemu wysiłkowi fizycznemu oraz leżeć w pozycji na lewym boku. Leczenie farmakologiczne nadciśnienia ciążowego wdraża się od wartości 140/90 mmHg, a preparatami stosowanymi z wyboru są metyldopa oraz labetalol. Ciśnienie skurczowe powyżej 170 mmHg lub rozkurczowe powyżej 110 mmHg należy traktować jako stan naglący i niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Jedyną metodą całkowitego wyleczenia stanu przedrzucawkowego jest zakończenie ciąży. Kiedy nie jest to możliwe, oprócz leków zmniejszających ciśnienie stosuje się również glikokortykosteroidy, w celu przyspieszenia dojrzałości płuc płodu, oraz siarczan magnezu. Rzucawka, czyli najbardziej zaawansowany stan zatrucia ciążowego, stanowi zagrożenie życia. Kobieta zostaje ułożona w pozycji na boku, a jej parametry życiowe muszą być stale monitorowane. Stosuje się leczenie przeciwdrgawkowe – siarczan magnezu we wlewie. W przypadku objawów zagrożenia płodu konieczne jest wykonanie cięcia cesarskiego po ustabilizowaniu stanu kobiety.