Dystymia – przewlekła depresja. Czym dokładnie jest i jak ją leczyć?

Dystymia to rodzaj depresji przewlekłej. Bywa określana depresją nerwicową bądź przewlekłą depresją z lękiem. Czasem mówi się o niej jako o depresyjnym zaburzeniu osobowości, ponieważ chorzy mogą traktować stałe przygnębienie jako element swojego „ja”.

Dystymia charakteryzuje się obniżeniem nastroju niespełniającym kryteriów klasycznej depresji, jednak utrzymującym się przez dłuższy czas. Dystymia niezdiagnozowana może utrudniać pacjentom życie nawet przez kilka lat.

Czym jest dystymia?

Dystymia to rodzaj przewlekłej depresji o małym nasileniu objawów, która trwa u chorego co najmniej 2 lata (u dorosłych) bądź rok u dzieci i młodzieży. Wyraz dystymia pochodzi z języka greckiego, może być przetłumaczony  jako ‘zły stan umysłu’.

Dystymikom wszystkie zadania stawiane im przez życie zdają się bardziej męczące niż innym. Chorzy mogą wydawać się ponurzy,  mało energiczni, często zmęczeni. Nie czerpią satysfakcji z podejmowanych przez siebie działań. W bezpośrednim kontakcie nietrudno odnieść wrażenie, że nic nie jest w stanie ich ucieszyć bądź rozśmieszyć. Nawet do najciekawszych dla nich niegdyś czynności podchodzą bez entuzjazmu. Mogą też występować zaburzenia postawy ciała, najpewniej jako skutek ogólnego uczucia zmęczenia. Odpoczynek jest zazwyczaj nieefektywny – dystymicy na ogół nie potrafią wypoczywać. Objawy dystymii często nasilają  się w godzinach popołudniowych.

Ze względu na łagodniejsze niż w przypadku cięższych depresji objawy (próby samobójcze występują prawie dwa razy rzadziej), dystymia często pozostaje nierozpoznana i nieleczona. Ma przy tym duży wpływ na życie chorego i jego bliskich.

Dystymia jest rzadko stawianą diagnozą, ale podejrzewa się, że może na nią cierpieć nawet  5% populacji. Początek może być wczesny (w okresie wczesnej dorosłości, w wieku około 25 lat) lub późny (w okresie późnej dorosłości -40–50 lat). Przez “delikatny” charakter tego zaburzenia, jego początek często jest trudno zauważalny zarówno dla pacjenta, jak i dla osób z jego otoczenia.

Dystymia – przyczyny

Dystymia może być zakodowana w genach. Statystycznie częściej występuje ona u osób, które w swojej rodzinie posiadały lub posiadają osoby chore na  zaburzenia afektu (tzw. “afektywne”) takie jak depresja.

Biologiczne podstawy dystymii to między innymi zaburzenia występujące w mózgu. Najważniejsze z nich to  zmniejszenie stężeń  neurotransmiterów – noradrenaliny oraz serotoniny. Poprawa funkcjonowania osób chorych na tą chorobę możliwa jest dzięki zastosowaniu w ich leczeniu środków, które zwiększają ilości tych związków chemicznych w obrębie mózgowia.
Dodatkowymi czynnikami które mogą być zaangażowane w proces powstania dystymii są  nieprawidłowości związane z hormonami: problemy z prawidłowym działaniem  tarczycy oraz zaburzona funkcja osi podwzgórze– przysadka – nadnercza.

Dystymia – objawy

Diagnoza dystymii wymaga potwierdzenia przynajmniej 2 następujących objawów, utrzymujących się minimum 2 lat u dorosłych, u dzieci i młodzieży symptomy muszą utrzymywać się przez rok.

Najczęściej występujące objawy dystymii to:

• zaburzenia łaknienia,
• zaburzenia snu,
• uczucie zmęczenia,
• problem ze skupieniem uwagi,
• trudności w podejmowaniu decyzji,
• niska samoocena,
• poczucie beznadziejności.

Częstymi objawami są również:

• częściowa anhedonia (obniżona zdolność do odczuwania przyjemności),
• brak motywacji – chęci do podejmowania swoich obowiązków,
• ograniczenie zainteresowań,
• niechęć do spotykania się z ludźmi,
• ciągłe uczucie bezsensu, beznadziejności oraz wrażenie marnowania czasu,
• w cięższych przypadkach zmniejszona dbałość o higienę osobistą.

Leczenie dystymii

Do leczenia dystymii lekarze wykorzystują połączenie psychoterapii z farmakoterapią. Najczęściej stosuje się leki z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny (SNRI) i trójcykliczne leki przeciwdepresyjne.
Najczęściej wykorzystywaną formą psychoterapii jest terapia poznawczo-behawioralna. Ważne by pamiętać, że leczenie dystymii trwa długo, nawet kilkanaście miesięcy. Pacjent jak i jego rodzina oraz bliscy muszą zdawać sobie sprawę, że efektów leczenia nie zaobserwują od razu po rozpocząeciu psychoterapii czy włączeniu leków. Ze względu na rodzaj przyjmowanych medykamentów efekty odczuwalne są najwcześniej po upływie około 2 tygodni. Wybór właściwej metody leczenia jest zależy od intensywności odczuwanych objawów i czasu ich trwania. Dzięki dobraniu odpowiedniej metody i farmakoterapii terapia będzie efektywna i chory zacznie  obserwować u siebie systematyczne zmniejszanie się siły nieprzyjemnych symptomów i poprawę nastroju.