Hipertrichoza – przyczyny i objawy choroby nabytej oraz wrodzonej

Hipertrichoza to wada wrodzona lub w nielicznych przypadkach nabyta. Cierpią na nią zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Kobiety jednak znacznie bardziej narażone są na depresję z powodu schorzenia.

Hipertrichoza, inaczej syndrom wilkołaka, to choroba najczęściej o podłożu genetycznym, która dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Pierwszy potwierdzony przypadek pochodzi z przełomu XVI i XVII wieku i dotyczy niejakiego Petrusa Gonsalvusa i jego dzieci, których portrety zachowały się do dziś. Zapiski autorstwa bolońskiego lekarza Ulissesa Aldrovandiego w pracy Monstrorum historia z 1642 roku rzucają światło na sposób, w jaki widziane były osoby dotknięte tą chorobą.

Historia i przyczyny hipertrichozy

Hipertrichoza należy do jednej z tych chorób, które wzbudzały w ludziach strach. Chorzy na hipertrichozę często byli wykluczani ze społeczeństwa lub traktowani jako wybryki natury, nadające się jedynie do pokazywania w cyrku. Uważa się, że pierwsze historie o wilkołakach, pochodzące jeszcze z czasów starożytnych, mają źródło właśnie w tej chorobie.

Hipertrichoza o podłożu genetycznym spowodowana jest mutacją genu SOX3, który zlokalizowany jest na jednym z dwóch chromosomów płciowych X. Mutacja ta powoduje nadmierne owłosienie o charakterze właściwym dla miejsc intymnych – gęste i mocne włosy o intensywnej barwie. W związku z tym spotkać można się również z określeniem hipertrichoza terminalna (od włosów terminalnych, czyli grubych i ciemnych).

Hipertrichoza o podłożu hormonalnym i hipertrichoza nabyta mogą mieć różne przyczyny. Nie każdy przypadek da się jednoznacznie zdiagnozować i znaleźć jego przyczynę.

Rodzaje hipertrichozy

Wyróżnia się dwa rodzaje hipertrichozy ze względu na rozmieszczenie oraz gęstość owłosienia. Jest to hipertrichoza uogólniona (najpowszechniejsza pod tą nazwą) oraz hipertrichoza częściowa, nie zawsze prawidłowo określana również innymi nazwami, np. hirsutyzmem. Przyczyna hipertrichozy częściowej nie zawsze jest znana. Zwykle jako przyczynę podaje się skłonności rodzinne do miejscowego nadmiernego owłosienia (w hipertrichozie wrodzonej) czy też skutki uboczne niektórych leków, takich jak sterydy używane w leczeniu niektórych chorób autoimmunologicznych albo leki przeciwpadaczkowe (w hipertrichozie nabytej). Hipertrichoza nabyta pojawia się również często w przebiegu anoreksji.

Szacuje się, że na całym świecie na hipertrichozę choruje kilka milionów ludzi, jednak ostry przebieg tej choroby jako choroby genetycznej dotyczy zaledwie około 100 osób. Hipertrichoza jako syndrom wilka, czyli mocne owłosienie całego ciała, to rzadkość.

Hipertrichoza a hirsutyzm i inne choroby

Zarówno hipertrichoza, jak i hirsutyzm są chorobami o podobnych objawach, jednak o całkiem innym przebiegu, przyczynach oraz z innymi perspektywami na wyleczenie. Podstawową między nimi różnicą jest fakt, iż hirsutyzm ma podłoże hormonalne. Przyczyną hirsutyzmu jest wzrost poziomu androgenów (hormonów męskich) w przebiegu chorób jajników, takich jak zespół policystycznych jajników (PCOS) czy guzy, a także różnego rodzaju chorób endokrynologicznych. Bezpośrednią przyczyną hirsutyzmu może być również chorobliwy nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicach brzucha (otyłość brzuszna).

Istnieje kilka zespołów genetycznych, których niejako objawem jest hipertrichoza. Jest to między innymi zespół Ambras – uogólnione nadmierne owłosienie skupiające się przede wszystkim w górnych partiach ciała. Istnieje również uogólnione nadmierne owłosienie, zwane najczęściej syndromem wilkołaka, skupiające się na całym ciele i przypominające sierść zwierzęcia. Z kolei zespół Cantu charakteryzuje się nie tylko owłosieniem, ale również powiększeniem serca (kardiomegalią), nieprawidłowościami kostnymi i chrzęstnymi szkieletu (osteochondrodysplazją) oraz włóknistością dziąseł z nadmiernym owłosieniem na skórze.

Hipertrichoza – leczenie

Leczenie hipertrichozy uogólnionej o podłożu genetycznym, czyli spowodowanej mutacją genu SOX3, nie jest możliwe. Inaczej sprawa ma się w przypadku hipertrichozy uogólnionej czy hirsutyzmu, który często, chociaż błędnie, nazywa się hipertrichozą.

Jeśli przyczyną hipertrichozy są zaburzenia endokrynologiczne, stosuje się leczenie farmakologiczne. Jeżeli zaś przyczyna leży w guzach jajników, zwykle problem zostaje rozwiązany przez leczenie chirurgiczne.

W przypadku niemożności pozbycia się objawów choroby, czyli nadmiernego owłosienia, większość osób ucieka się do depilacji całego ciała, która każdorazowo opóźnia nieco odrost włosów. Wykorzystuje się zwykle w tym celu depilację laserową lub chemiczną. Depilacja woskiem rzadziej jest w takich przypadkach wybierana ze względu na ból oraz zbyt dużą powierzchnię wymagającą depilacji.