Laktoferyna – co to jest i jakie ma działanie?

Laktoferyna jest białkiem naturalnie obecnym w organizmach ssaków. Reguluje aktywność układu odpornościowego, zwalcza zakażenia, obniża ciśnienie krwi, poprawia metabolizm żelaza – to tylko część jej zadań. Działanie laktoferyny jest niezwykle szerokie i wpływa na wiele aspektów naszego zdrowia. Jakie są jej funkcje?

Laktoferyna – co to jest?

Laktoferyna (LF) jest glikoproteiną wiążącą żelazo, należącą do rodziny transferyn. Została odkryta w 1939 roku i – ze względu na swój kolor – nazwana “czerwoną frakcją mleka”, a ponad 20 lat później wyizolowana i scharakteryzowana przez trzy niezależne grupy badaczy. Laktoferyna jest obecna w organizmach wszystkich ssaków, znajduje się w wydzielinach ustrojowych (m.in. ślinie, mleku, łzach) oraz osoczu krwi. Występuje również lokalnie, w miejscach objętych stanem zapalnym na skutek urazu lub zakażenia.

Najwyższe stężenia laktoferyny odnotowano w siarze i mleku (2-15 mg/ml) oraz łzach (2 mg/ml), następnym w kolejności źródłem są granulocyty obojętnochłonne (neutrofile), będące komórkami dbającymi o naszą odporność. Stężenie laktoferyny w mleku kobiecym jest największe na początku laktacji, następnie stopniowo spada (do 2-3 mg/ml w mleku dojrzałym). Ze względu na wszechstronny wpływ na zdrowie laktoferyna to cenny składnik dostarczany naturalnie dzieciom karmionym piersią.

Aktywność laktoferyny endogennej (powstającej wewnątrz organizmu) można wzmocnić, stosując tą egzogenną, pozyskaną z mleka ludzkiego lub zwierzęcego. Najczęściej wykorzystywana jest laktoferyna bydlęca, która ma strukturę i aktywność podobną do ludzkiej (ich podobieństwo sięga 69% identyczności sekwencji aminokwasów).

Jakie funkcje pełni laktoferyna?

Laktoferyna jest kluczowym składnikiem wrodzonej odporności immunologicznej. Reguluje działanie układu odpornościowego (w zależności od potrzeby hamuje go lub pobudza), uczestniczy w zwalczaniu zakażeń. Co istotne, laktoferyna jest aktywna wobec wszystkich grup mikroorganizmów – bakterii, grzybów, pierwotniaków oraz wirusów. Działanie laktoferyny wciąż jest przedmiotem licznych badań odkrywających jej nowe właściwości.

Funkcje laktoferyny to m.in.:

• wiązanie wolnych jonów żelaza,
• działanie immunoregulatorowe,
• regulacja hematopoezy,
• regulacja procesów oksydoredukcyjnych,
• hamowanie wzrostu nowotworów,
• zwalczanie zakażeń,
• przyspieszenie gojenia ran,
• odnawianie kości i chrząstek,
• obniżanie ciśnienia krwi,
• regulacja wzrostu mikroflory jelitowej.

Laktoferyna korzystnie wpływa na wiele aspektów naszego zdrowia. Szczególne znaczenie odgrywa w prawidłowym rozwoju noworodków i niemowląt – jej działanie immunomodulujące ma bezpośredni wpływ na rozwój układu odpornościowego.

Laktoferyna – na co działa?

Pediatryczne badania kliniczne potwierdzają skuteczność laktoferyny w profilaktyce i leczeniu zakażeń układu oddechowego oraz pokarmowego, korzystny wpływ na rozwój układu nerwowego, ochronne działanie na jelita i mikrobiotę jelitową, regulację metabolizmu żelaza, glukozy, lipidów. Wnioski z badań pokazują, że podawanie laktoferyny to m.in.:

• zmniejszony czas trwania, nasilenia i nawrotów biegunki (dzieci odwodnione, z ostrą biegunką infekcyjną o różnej etiologii),
• zmniejszona liczba dni nieobecności w przedszkolu z powodu wymiotów oraz różnych chorób (zdrowe dzieci w wieku 3-6 lat, uczęszczające do przedszkola),
• poprawa jakości snu, zmniejszone poranne symptomy takie jak trudne budzenie, marudzenie (zdrowe dzieci w wieku od 12 do 32 miesięcy),
• więcej „dobrych” bakterii z rodzaju Bifidobacterium w kale (zdrowe niemowlęta urodzone przed czasem, z niską wagą urodzeniową; w momencie rozpoczęcia badania mające 14-36 dni),
• zwiększony poziom surowiczej ferrytyny (zdrowe niemowlęta żywione mlekiem zastępczym),
• zmniejszone BMI (dzieci w wieku 12-17 lat, otyłe).

Niemowlęta i małe dzieci karmione piersią mają zapewnioną laktoferynę w diecie. Jadłospis dziecka można także uzupełnić suplementami zawierającymi laktoferynę bydlęcą – to produkt naturalny, o podobnej strukturze i funkcjach do laktoferyny obecnej w naszym organizmie. Suplementacja jest polecana niemowlętom i dzieciom karmionym mlekiem zastępczym, chodzącym do żłobków, przedszkoli i szkół, a także w trakcie rekonwalescencji po zabiegach operacyjnych, urazach, chorobach, dzieciom zagrożonym i cierpiącym na anemię, z przewlekłymi chorobami jelita, z otyłością, cukrzycą, poddanych długotrwałemu stresowi, uprawiającym sport wyczynowo.

Laktoferyna – ze względu na swoje wszechstronne zastosowanie – przyda się wszystkim, nie tylko dzieciom, ale i dorosłym. A bydlęca laktoferyna w proszku nie ma smaku i zapachu, co sprawia, że zażywanie jej w postaci suplementu diety lub w produktach spożywczych (kaszkach, jogurtach) nie jest uciążliwe.

Kiedy brać laktoferynę?

Laktoferyna pomaga wzmocnić odporność oraz wchłanianie żelaza. Będzie wsparciem podczas zwalczania anemii, w czasie infekcji, regeneracji po antybiotykoterapii. Laktoferyna ma dobroczynne działanie nie tylko na układ odpornościowy, ale i pokarmowy. Warto po nią sięgnąć m.in. podczas dolegliwości takich, jak bóle brzucha, biegunka, wzdęcia czy gdy chcemy zadbać o mikrobiotę jelitową – laktoferyna normalizuje jej skład.

Różne formy, w których dostępna jest laktoferyna – saszetki z proszkiem, tabletki, kapsułki, krople – sprawiają, że przyjmowanie jej jest komfortowe, a formę podania można dostosować nie tylko do wieku, ale i preferencji.

Czy laktoferyna jest tylko dla dzieci?

Laktoferyna wspiera rozwój układu odpornościowego, jest głównym źródłem żelaza w okresie noworodkowym, a podawana dzieciom z niską masą urodzeniową chroni je przed sepsą i martwiczym zapaleniem jelit. Odgrywa znaczenie w prawidłowym rozwoju, jednak – za sprawą swoich wielokierunkowych właściwości – jest ważna na każdym etapie naszego życia. To nie tylko wsparcie w leczeniu anemii (m.in. u kobiet w ciąży, obficie miesiączkujących), ale i podczas infekcji czy w czasie rekonwalescencji po chorobach, zabiegach chirurgicznych, chemioterapii.

Laktoferyna jest aktywna po podaniu doustnym i może być bezpiecznie podawana osobom w różnym wieku.

Źródło:

1. Artym J., Laktoferyna – działanie przeciwmikrobiologiczne i immunomodulacyjne,
2. Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu
3. Miyakawa M., Oda H., Tanaka M., Clinical research review: usefulness of bovine lactoferrin in child health, Biometals (2023) 36:473–489
4. Artym J., Laktoferyna w profilaktyce i leczeniu chorób u dzieci – przegląd badań klinicznych, Zakład Terapii Doświadczalnej Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu