Laktoferyna – naturalny strażnik naszego zdrowia przeciwko bakteriom i wirusom

Laktoferyna to białko pełniące szereg funkcji w ludzkim organizmie. Jedną z nich jest wspieranie odporności. Laktoferyna robi to pośrednio, przechwytując żelazo potrzebne patogenom do rozwoju, jak i bezpośrednio – niszcząc ich komórki. Chroni nas przed szkodliwymi mikroorganizmami, równocześnie dbając o te “dobre”, które są korzystne dla naszego mikrobiomu.

Czym jest laktoferyna i skąd się bierze?

Laktoferyna jest glikoproteiną z rodziny transferyn. Jest naturalnie wytwarzana w organizmach ssaków, znajdziemy ją m.in. w mleku matki, łzach, pocie, ślinie, wydzielinie z nosa czy nasieniu. W mleku krowim odkryto to białko w 1939 roku, a 20 lat później wyizolowano z mleka ludzkiego i krowiego. Nadana nazwa związana jest z miejscem odkrycia, kolorem białka (ze względu na obecność hemoglobiny jest różowe) oraz jego zdolnością do wiązania jonów żelaza – “lakto” i “ferryna”.

Ludzka laktoferyna składa się z pojedynczego łańcucha polipeptydowego zawierającego 703 lub 692 reszty aminokwasowe. W organizmie pełni szereg funkcji, a jej kolejne właściwości i możliwości zastosowania w profilaktyce i leczeniu wciąż są odkrywane. To białko multipotencjalne, które m.in. bierze udział w homeostazie żelaza, ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, reguluje gospodarkę lipidową. Najwcześniej zostały odkryte przeciwdrobnoustrojowe właściwości laktoferyny. Jest aktywna wobec wielu bakterii, wirusów, grzybów oraz pasożytów, a w związku z tym, że znajduje się w wydzielinach, stanowi pierwszą linię obrony naszego organizmu.

Laktoferynę wytwarzamy endogennie, możemy także przyjmować tę pochodzenia egzogennego – to nie tylko siara i mleko matki, ale i laktoferyna z odzwierzęcych produktów mlecznych. Jest ona nie tylko obecna w organizmach wszystkich ssaków, ale też wykazuje duże podobieństwo międzygatunkowe.

Laktoferyna a bakterie – jak działa?

Laktoferyna działa na bakterie bezpośrednio, m.in.:

• wyłapując żelazo i czyniąc je niedostępnym dla bakterii,
• niszcząc osłony i zaburzając metabolizm komórek bakteryjnych,
• wywołując apoptozę (programowaną śmierć) komórek zakażonych bakteriami.

Te mechanizmy są uzupełnione pośrednim działaniem, które polega na aktywacji układu immunologicznego.

Badania potwierdzają wpływ laktoferyny na bakterie. Zaobserwowano m.in., że stężenie LF w drogach rodny wzrasta podczas infekcji bakteryjnych, a podawanie laktoferyny zmniejsza liczbę bakterii E. Coli, obniża również poziom bakterii próchnicowych.

Laktoferyna niszczy “złe” bakterie, uniemożliwiając im rozwój i niszcząc ich komórki. Jednocześnie badania pokazują, że laktoferyna wspiera rozwój bakterii probiotycznych w układzie pokarmowym. Jest skuteczna np. po antybiotykoterapii, kiedy pomaga przywrócić równowagę mikroflory jelitowej i zapewnia ochronę przed namnażaniem się patogenów.

Laktoferyna a wirusy – jak nas chroni?

Laktoferyna działa nie tylko na bakterie, ale też m.in. wirusy opryszczki, ludzki wirus niedoboru odporności (HIV), wirus grypy A, wirusy zapalenia wątroby typu C oraz B. Chociaż ochrona przeciwwirusowa została udowodniona, sam mechanizm działania nie został jeszcze w pełni wyjaśniony. Wiadomo, że laktoferyna hamuje początkowe etapy zakażenia wirusowego, jej aktywność obejmuje także dalsze etapy infekcji – blokuje replikację wirusów.

Badanie wpływu laktoferyny na wirusy przeprowadzono na 126 uczestnikach, którzy zgłaszali częste objawy i infekcje górnych dróg oddechowych. Jedna z grup otrzymywała laktoferynę bydlęcą połączoną z białkiem serwatkowym, druga – placebo. Uzyskane wyniki potwierdziły znaczące zmniejszenie częstości występowania przeziębień i skumulowaną liczbę objawów z nimi związanych u pacjentów przyjmujących laktoferynę.

Analiza badań skuteczności laktoferyny w profilaktyce powszechnych infekcji wirusowych wskazuje, że białko ma działanie przeciwwirusowe nie tylko we wczesnej interakcji powierzchniowej między wirusem a komórką, ale działa też wewnątrzkomórkowo. Laktoferyna chroni przed infekcjami wirusowymi nie tylko takimi jak przeziębienie, ale i w obrębie układu pokarmowego (jak wirusowe zapalenie żołądka i jelit).

Laktoferyna – jak stosować?

Laktoferyna – właściwości lecznicze to jedno, drugie to jej działanie profilaktyczne. Jak pokazują badania, białko sprawdzi się nie tylko w sytuacji, gdy “problem” już istnieje, ale i pomoże zapobiec jego wystąpieniu. O zwiększenie poziomu laktoferyny warto zadbać m.in. w sezonie częstszych infekcji, gdy jesteśmy narażeni na anemię z niedoboru żelaza, w czasie antybiotykoterapii.

Jaka laktoferyna jest najlepsza?

Zarówno ludzka, jak i bydlęca spełnia te same funkcje i jest tak samo bezpieczna. Niestety, w związku z dużą obróbką termiczną, z pożywieniem nie jesteśmy w stanie dostarczyć organizmowi odpowiednio wysokich ilości tego białka. Musielibyśmy w tym celu sięgać po nieprzetworzone produkty mleczne, a dziś surowego mleka raczej się nie pije.

Dobrą alternatywę stanowią suplementy zawierające laktoferynę do stosowania doustnego. Są one dostępne pod różnymi postaciami (tabletki, kapsułki, proszek, krople), dzięki czemu bez problemu znajdziemy tę, która odpowiada naszym preferencjom. Wybierając produkt, zwróćmy też uwagę na jego skład. Laktoferyna z prebiotykiem to dobre połączenie, ale mogą jej towarzyszyć też inne, zbędne składniki – m.in. barwniki czy cukier, nie mające znaczenia dla jej skuteczności.

Laktoferyna w profilaktyce chorób nie jest czymś, na czym mogą skorzystać jedynie mamy karmiące piersią. Zarówno inni dorośli, jak i dzieci mogą czerpać korzyści z tego białka, które wciąż nie powiedziało ostatniego słowa – kto wie, jakie jeszcze tajemnice skrywa?

Źródło:

1. Artym J., Laktoferyna – niezwykłe białko, Wydawnictwo Borgis Sp. z o.o., Warszawa 2012
2. Vitetta L, Coulson S, Beck SL, Gramotnev H, Du S, Lewis S. The clinical efficacy of a bovine lactoferrin/whey protein Ig-rich fraction (Lf/IgF) for the common cold: a double blind randomized study. Complement Ther Med. 2013 Jun;21(3):164-71
3. Wakabayashi H, Oda H, Yamauchi K, Abe F. Lactoferrin for prevention of common viral infections. J Infect Chemother. 2014 Nov;20(11):666-71
4. Kowalczyk P, Kaczyńska K, Kleczkowska P, Bukowska-Ośko I, Kramkowski K, Sulejczak D. The Lactoferrin Phenomenon-A Miracle Molecule. Molecules. 2022 May 4;27(9):2941