Przyczyny i objawy raka jądra. Jak wygląda leczenie i rokowania?

Rak jądra to nowotwór złośliwy występujący u mężczyzn. Jego częstość szacuje się na około 1% populacji, jednakże notuje się coraz większą zachorowalność na ten typ nowotworu. Choroba w dużej mierze dotyczy osób młodych – przed 40 rokiem życia. Czasami przez długi czas nie występują objawy, co przyczynia się do późnego rozpoznania.

Jądra to męskie gruczoły płciowe. Występują parzyście i zlokalizowane są w worku mosznowym. Ich główną funkcją jest wytwarzanie plemników, które odgrywają kluczową rolę w procesie zapłodnienia. Rak jądra to nowotwór złośliwy, który najczęściej lokalizuje się w jednym z jąder. Częstość występowania raka jądra szacuje się na około 1% populacji, jednakże notuje się stale wzrastającą liczbę nowych zachorowań. Często objawy są mało charakterystyczne i przez długi czas bywają lekceważone, co sprawia, że rozpoznanie nowotworu stawiane jest w znacznym stopniu zaawansowania, co pogarsza rokowanie. Czasem przy raku jądra objawy przerzutów pojawiają się szybciej niż objawy choroby zasadniczej.

Rak jądra – przyczyny

Podobnie jak przy większości chorób nowotworowych, nie do końca udało się ustalić przyczyny powstawania nowotworu. Udowodniono natomiast tło genetyczne i rodzinną skłonność do zachorowań na nowotwory jąder. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi nowotworu są także przewlekłe lub nawracające stany zapalne jąder i najądrzy o różnej etiologii. Czynnikiem zwiększającym zachorowalność na raka jądra jest wnętrostwo, czyli niezstąpienie jednego z jąder do moszny w procesie rozwojowym. Ponadto do rozwoju raka jądra predysponuje wiele zespołów wad wrodzonych narządów płciowych (np. zespół Klinefeltera). Ponadto jeżeli wcześniej mężczyzna zachorował na raka jądra, istnieje ryzyko nawrotu w obrębie drugiego jądra.

Jakie objawy daje rak jądra?

Choroba nowotworowa w obrębie jądra przez długi okres czasu może nie dawać żadnych objawów lub mogą być one na tyle mało nasilone, że bywają ignorowane. To sprawia, że diagnostyka choroby i jej potwierdzenie następuje późno, w znacznym stadium zaawansowania, co negatywnie wpływa na rokowania przy raku jądra. Najczęstszym objawem raka jądra jest powiększenie części lub całego jądra. Zdarza się, że chory wyczuwa w obrębie jądra wyraźny guz, który zwykle jest niebolesny, twardy i może mieć nierówną powierzchnię. Zdarza się, że całe jądro jest twarde i wyraźnie cięższe. Czasami może pojawić się obrzęk oraz płyn w obrębie moszny. U niewielkiego procenta chorych rak jądra rozpoczyna się zespołem objawów imitujących zapalenie – obrzękiem, zaczerwienieniem skóry moszny, bolesnością w obrębie jądra i podbrzusza. Przy raku jądra przerzuty do węzłów chłonnych pojawiają się dość często. Zdarzają się także przerzuty do kości. Zdarza się, że największe dolegliwości, jak również te, które pojawiają się najwcześniej, są związane z przerzutami. Mogą być to wyraźnie powiększone węzły chłonne, bóle jamy brzusznej oraz dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowej.

Diagnostyka nowotworu

Nowotwór jądra najczęściej wykrywa sam pacjent podczas samobadania lub zabiegów higienicznych jąder. Lekarz również rozpoczyna diagnostykę od badania palpacyjnego. Następnym krokiem jest wykonanie badania obrazowego, którym jest zwykle USG. Ponieważ częste są przy raku jądra przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych, badaniem powinny zostać objęte także one. Ponadto przy diagnostyce raka jądra powinny wykonać się badania markerów nowotworowych i badania hormonalne, do których należą : alfafetoproteina (AFP), gonadotropina kosmówkowa (hCG) i dehydrogenaza mleczanowa (LDH). Czasami istnieje konieczność wykonania tomografii komputerowej jamy brzusznej lub klatki piersiowej celem poszukiwania przerzutów odległych.

Rak jądra – leczenie i rokowania

Najskuteczniejszym i zalecanym sposobem pierwotnego leczenia jest usunięcie całego jądra wraz z powrózkiem nasiennym. Taki zabieg nazywa się orchidektomią. Po usunięciu guz poddawany jest on badaniu histopatologicznemu celem określenia typu nowotworu. To jest kryterium doboru uzupełniającej metody leczenia, którymi może być radioterapia lub chemioterapia. Podczas zabiegu zalecane jest także usunięcie okolicznych węzłów chłonnych, zwłaszcza jeżeli budzą one niepokój onkologiczny. Usunięcie jednego jądra nie wpływa zasadniczo na płodność mężczyzny, gdyż drugie jądro jest w stanie produkować ilość prawidłowych plemników niezbędną do zapłodnienia. Zabieg operacyjny nie wpływa także na późniejsze życie seksualne. Rokowanie zależy od stopnia zaawansowania nowotworu w chwili wykrycia. W przypadku wcześnie postawionej diagnozy rak jądra jest chorobą praktycznie w 100% wyleczalną. Przeżycie zmniejsza się przy większym zaawansowaniu choroby. Niekorzystnym czynnikiem w przypadku rokowania jest także obecność przerzutów.