Anhedonia to stan smutku, przygnębienia, niemożności przeżywania radości, szczęścia, satysfakcji. Często jest to jeden z objawów, który umożliwia diagnozę depresji. Jednak stan anhedonii może dotknąć pacjentów cierpiących też na inne zaburzenia psychiczne, jak np. chorobę afektywną dwubiegunową czy schizofrenię.
Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami
Anhedonia to obniżenie nastroju uniemożliwiające przeżywanie przyjemności. Bywa, że objawy anhedonii mogą występować na przemian ze stanami maniakalnymi. Taka dynamika emocji ma miejsce u osób cierpiących na chorobę afektywną dwubiegunową czy u pacjentów ze schizofrenią. Jak leczyć anhedonię i jakie są przyczyny anhedonii, to pytania wielu osób cierpiących na długotrwałe obniżenie nastroju.
Co to jest anhedonia?
Anhedonia to stan emocjonalny człowieka, w którym nie jest on zdolny do odczuwania pozytywnych emocji, a jedynie uczuć negatywnych, takich jak smutek czy przygnębienie. Anhedonia uniemożliwia przeżywanie radości z rozkoszy emocjonalnych, zmysłowych i intelektualnych, cielesnych i duchowych. Psychiatrzy określają anhedonię mianem obniżonego nastroju, który charakteryzuje się także poczuciem beznadziejności, niską samooceną, widzeniem całego życia w czarnych barwach. Z kolei nastrój definiowany jest jako stan uczuciowy utrzymujący się przez dłuższy czas, w przeciwieństwie do emocji, które są krótkotrwałe (określane jako afekt). Nastrój wpływa na postrzeganie rzeczywistości i sposób funkcjonowania człowieka.
Przyczyny anhedonii łączą się zapewne ze zmianami neuronalnymi. Istnieją teorie głoszące, że może pojawiać się w przypadku uszkodzenia mózgu. Objawy anhedonii powodują trudności w normalnym funkcjonowaniu społecznym. W sytuacji, gdy nic nie sprawia przyjemności, ani kontakty z bliskimi osobami, ani ulubione rozrywki, ciężko jest się odnaleźć zarówno w pracy, jak i w relacjach międzyludzkich. Poza tym anhedonii zazwyczaj towarzyszy spłycenie afektu, czyli brak wyrażania emocji, nawet tych negatywnych. Osoba z tym zaburzeniem jest pozbawiona ekspresji. Z początku można pomyśleć, że towarzyszy jej stoicki spokój, jednak wewnętrznie to są zupełnie inne stany emocjonalne. W psychologii opisywane jest też takie zjawisko jak anhedonia indukowana, czyli wyćwiczona powściągliwość emocjonalna wynikająca np. z przynależności do danej grupy wyznaniowej, sekty. Kolejną przyczyną pojawienia się anhedonii jest działanie niepożądane leków przeciwdepresyjnych (selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny lub inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny). Do diagnostyki i oznaczenia stanu zaawansowania anhedonii wykorzystywana jest Skala Odczuwania Przyjemności SHAPS (Snaith-Hamilton Pleasure Scale).
Zobacz także
Depresja a anhedonia – leczenie
Utrata zainteresowań oraz zaprzestanie wszystkich aktywności będących zazwyczaj dla danej osoby źródłem przyjemności to znak, że należy zgłosić się do specjalisty, gdyż anhedonia często bywa pierwszym z objawów depresji. Depresję można leczyć zarówno farmakologicznie, jak i poprzez psychoterapię. Należy też wiedzieć, że depresja oraz stan anhedonii są uleczalne. Po zdiagnozowaniu schorzenia psychicznego, którego objawem była anhedonia, leki dostosowane są do danego zaburzenia. Nie zawsze muszą to być schorzenia długotrwałe. Anhedonia pojawia się także przy depresjach sezonowych czy przeżywaniu trudnych sytuacji życiowych, np. żałoby.
Leki przeciwdepresyjne działają pobudzająco na nastrój oraz odhamowująco na napęd psychoruchowy. Wśród leków przeciwdepresyjnych wyróżnia się:
- leki hamujące wychwyt zwrotny neuroprzekaźników (SSRI, SNRI),
- leki hamujące wychwyt zwrotny przekaźników o działaniu receptorowym,
- leki o działaniu receptorowym,
- leki o atypowym mechanizmie działania,
- inhibitory oksydazy monoaminowej (IMAO),
- leki normotymiczne.
Etiopatogeneza zaburzeń emocjonalnych jest złożona. Długotrwałe pogorszenie nastroju może wynikać z dysfunkcji układu serotoninergicznego, który również reguluje proces snu i czuwania oraz aktywności ruchowej. Istotną rolę w rozwoju depresji odgrywa także oś podwzgórze – przysadka – nadnercza, która wydziela hormony regulujące odpowiedź organizmu na stres. Zaburzenia hormonalne wynikające z długotrwałego stresu również prowadzą do zaburzeń pracy ośrodków odpowiedzialnych za nastrój, napęd psychoruchowy, rytmy dobowe, mechanizm pamięci i emocjonalności (strach, niepokój). Także działania niepożądane niektórych leków przeciwdepresyjnych mogą być przyczyną obniżenia nastroju, a nawet prób i myśli samobójczych, agresji, zachowań buntowniczych i przestępczych (np. SSRI stosowane u dzieci i młodzieży). Należy jednak pamiętać, że dobrze dobrane leczenie farmakologiczne, prowadzone pod stałą opieką specjalisty i połączone z psychoterapią, może zdecydowanie poprawić jakość życia cierpiących na depresję lub inne stany, w wyniku których dochodzi do zaburzenia nastroju.
Udostępnij
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
„Nie sztuka, a serce liczy się w tej pracy. Nasze osobiste znaczenie, które nadajemy obrazowi”. O terapeutycznej mocy fotografii mówi Joanna Szeluga
„Przed diagnozą maskowałam się, chciałam się dostosowywać, a i tak nigdy mi się nie udawało” – mówi Katarzyna Zwolska-Płusa z fundacji Dziewczyny w Spektrum
„Dziś wiem, jak bardzo odłączone od siebie i swoich ciał są osoby zmagające się z ortoreksją. To nie ma prawa skończyć się dobrze” – mówi Ola
