Badanie antygenowe ilościowe i jakościowe – czym się różni?

Badanie antygenowe ilościowe i jakościowe wykorzystuje się do szybkiej diagnostyki COVID-19. Testy tego rodzaju mają jednak swoje ograniczenia – przede wszystkim związane z ryzykiem otrzymania wyników negatywnych u osób zakażonych. Kiedy warto zastosować badania antygenowe i jak interpretować ich wyniki? Czym różnią się testy antygenowe ilościowe i jakościowe?

Czym jest badanie antygenowe na COVID-19?

Badanie antygenowe na COVID-19 jest testem służącym do wykrywania białkowych antygenów – elementów struktury wirusa SARS-CoV-2. Obecność tych antygenów w próbce pobranej z nosa lub nosogardzieli świadczy o aktywnej infekcji koronawirusem.

Niewątpliwymi zaletami testów antygenowych są krótki czas oczekiwania na wynik (10-30 minut) oraz relatywnie niski koszt. Ze względu na te cechy badanie stosuje się w diagnostyce COVID-19, choć w przypadku uzyskania wyniku ujemnego konieczna może być jego weryfikacja za pomocą testu genetycznego (np. RT-PCR).

Czym się różnią badania antygenowe ilościowe i jakościowe na COVID-19?

Wyróżniamy kilka rodzajów badań antygenowych stosowanych w diagnostyce COVID-19:

• jakościowe testy chromatograficzne, nazywane także szybkimi testami antygenowymi,
• półilościowe i ilościowe immunochemiczne testy diagnostyczne.

Badania półilościowe i ilościowe charakteryzują się wyższą czułością i swoistością (co oznacza, że istnieje mniejsze ryzyko uzyskania ujemnego wyniku u osoby zakażonej oraz dodatniego wyniku u osoby zdrowej). Są one przeprowadzane na zautomatyzowanych platformach immunochemicznych, przez co podlegają lepszej kontroli procesu badania, a wynik nie zależy od subiektywnej oceny osoby odczytującej wizualny wynik testu. W przypadku szybkich testów antygenowych (badań jakościowych na COVID-19) występuje wyższe prawdopodobieństwo błędu.

Trzeba jednak pamiętać, że na podstawie ujemnego wyniku badania antygenowego nie można całkowicie wykluczyć zakażenia – niezależnie od tego, czy przeprowadzamy test ilościowy, półilościowy, czy jakościowy.

Kiedy wykonać badanie antygenowe na koronawirusa?

Badanie antygenowe na COVID-19 wykonuje się:

• u pacjentów objawowych w ciągu pierwszych pięciu lub siedmiu dni od wystąpienia objawów (w późniejszym czasie znacząco zwiększa się ryzyko uzyskania wyników ujemnych u osób zakażonych),
• jako badanie wstępne u osób bezobjawowych z podejrzeniem zakażenia po co najmniej siedmiu dniach od kontaktu z osobą chorą na COVID-19.

Przygotowanie do badania antygenowego na COVID-19

Przed wykonaniem badania antygenowego na COVID-19:

• nie należy spożywać nic przez minimum trzy godziny,
• nie powinno się przepłukiwać ani wydmuchiwać nosa,
• przez co najmniej dwie godziny nie można przyjmować donosowych środków przeciwdrobnoustrojowych ani tabletek do ssania i aerozoli do gardła,
• nie należy myć zębów ani stosować płynów do płukania jamy ustnej, a także żuć gumy i palić papierosów.

Jak przeprowadza się test antygenowy w kierunku COVID-19?

W celu przeprowadzenia badania antygenowego na COVID-19 należy:

1. Za pomocą wymazówki pobrać próbkę z nosogardzieli lub nosa pacjenta (procedura trwa około kilkunastu sekund i może wywoływać lekki dyskomfort, jest jednak bezpieczna dla osoby badanej).
2. Umieścić wymazówkę w probówce z buforem ekstrakcyjnym i kilkakrotnie zamieszać.
3. Wyjąć wymazówkę z probówki, ściskając jej brzegi, żeby odcisnąć wacik (tak, by więcej pobranego materiału pozostało wewnątrz).
4. Zakręcić probówkę.
5. Za pomocą zakraplacza do studzienki płytki testowej wprowadzić trzy krople materiału z probówki.
6. Odczekać ilość czasu sugerowaną przez producenta testu (10-30 minut).
7. Odczytać wynik.

Wyniki testu antygenowego na COVID-19

Przy interpretacji wyników testu antygenowego na COVID-19 i ustalaniu dalszego postępowania bierze się pod uwagę, czy u pacjenta występują objawy wskazujące na infekcję wirusem SARS-CoV-2.

Pacjenci z objawami COVID-19

Osoby objawowe z dodatnim wynikiem testu antygenowego uznaje się za zakażone. Ujemny wynik tego badania wymaga weryfikacji, której można dokonać:

• testem genetycznym tego samego dnia,
• powtórzonym w kolejnych dniach testem antygenowym.

Osoby bezobjawowe

Jeśli u pacjenta istnieje podejrzenie zakażenia koronawirusem, jednak nie występują objawy kliniczne COVID-19, wynik dodatni badania antygenowego uznaje się za potwierdzenie infekcji. U osób z wynikiem ujemnym należy wykonać test genetyczny.

Cena badania antygenowego na COVID-19

Przeprowadzenie badania antygenowego na COVID-19 prywatnie wiąże się z wydatkiem 100-200 złotych. Test wykonywany na zlecenie lekarza jest refundowany ze środków NFZ. Można go wykonać m.in. w niektórych placówkach Podstawowej Opieki Zdrowotnej.

Bibliografia:

1. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (2021) Diagnostyka laboratoryjna SARS-CoV-2. Aktualizacja zaleceń.
2. Centers for Disease Control and Prevention (2021) Interim Guidance for Antigen Testing for SARS-CoV-2.