Co to jest choroba Scheuermanna? Objawy, przyczyny, leczenie schorzenia prowadzącego do deformacji kręgosłupa

Choroba Scheuermanna, zwana potocznie młodzieńczą kifozą piersiową, to schorzenie z grupy jałowych martwic kości rozwijające się zazwyczaj w piersiowym odcinku kręgosłupa, rzadziej w piersiowo-lędźwiowym i lędźwiowym, prowadząca do deformacji i zaburzeń funkcjonalnych kręgosłupa.

Zespół Scheuermanna ma charakter postępujący, często na początku rozwija się bezobjawowo i zazwyczaj stanowi przyczynę hiperkifozy u nastolatków. Choroba Scheuermanna u dorosłych jest diagnozowana sporadycznie. Wczesna rehabilitacja ruchowa i postępowanie zachowawcze spowalniają progres martwiczy tkanki kostnej, wspierają jej regenerację oraz utrzymują sprawność motoryczną kręgosłupa.

Choroba Scheuermanna

Choroba Scheuermanna, zwana też kifozą młodzieńczą, to schorzenie z grupy jałowych martwic kości, w którego przebiegu dochodzi do zaburzeń wzrostu trzonów kręgów, postępującego ich sklinowacenia, wyraźnego zwężenia krążków międzykręgowych i wreszcie deformacji danego odcinka kręgosłupa.  Schorzenie Scheuermanna prowadzi do powolnego pogłębiania się kifotycznego wygięcia kręgosłupa, zazwyczaj piersiowego, rzadziej piersiowo-lędźwiowego i lędźwiowego, w wyniku martwicy tkanki kostnej kręgów oraz struktury krążków międzykręgowych na drodze niedostatecznego ukrwienia tych okolic. Charakterystyczną zmianą anatomiczną choroby Scheuermanna są guzki Schmorla, czyli uwypuklenia krążka międzykręgowego do wnętrza kręgów (tzw. przepuklina śródkostna). Guzki Schmorla po przebytej chorobie Scheuermanna mogą świadczyć o przebytej w młodości chorobie Scheuermanna w łagodnej formie, nieznacznie wpływającej na stan kośćca kręgosłupa, uciążliwe objawy i ograniczenie komfortu codziennego funkcjonowania pacjenta. Zmiany degeneracyjne tego typu mogą jednak pozostawić po sobie nieznaczne dolegliwości bólowe kręgosłupa i zazwyczaj nie wpływają na zakres ruchomości stawów międzykręgowych.

Schorzenie Scheuermanna: przyczyny

Choroba kręgosłupa zwykle rozwija się w okresie pokwitania i obciąża młodzież w wieku 12–17 lat. Chociaż etiologia schorzenia nie jest jednoznaczna, szacuje się, że na jej powstanie, oprócz jałowej martwicy kości kręgów, wpływ mają również czynniki genetyczne, zaburzenia hormonalne, awitaminoza witaminy A, mikrourazy i związane z tym upośledzenie mikrokrążenia w obrębie tkanki kostnej kręgów, nierównomierne obciążenia kręgosłupa wpływające na uwypuklenie krążków międzykręgowych w kierunku tkanki gąbczastej trzonów, co wywołuje przebudowę struktury kręgu i deformację kręgosłupa. Podobny mechanizm może wywoływać stan zapalny kręgosłupa i przebyte urazy w wieku młodzieńczym. Ostra faza schorzenia trwa blisko trzy lata, po tym czasie utrwalają się zmiany. Choroba Scheuermanna u dorosłych jest następstwem nieleczonej dolegliwości z młodości.

Choroba Scheuermanna: objawy

Zespół Scheuermanna w początkowej fazie rozwija się bezobjawowo. Pierwsze objawy choroby pojawiają się dopiero przy postępującej zgarbionej sylwetce, czyli pogłębieniu kifozy piersiowej z wysunięciem barków do przodu, bądź przy spłaszczeniu lordozy lędźwiowej i kształtujących się plecach płaskich (w przypadku choroby Scheuermanna obciążającej kręgosłup lędźwiowy). W związku z deformacją sylwetki pleców i ubytkiem tkanki kostnej kręgosłupa schorzenie obciąża dodatkowo pacjenta poprzez m.in.:

• ograniczenie ruchomości tułowia i sprawności kręgosłupa;
• ból, sztywność grzbietu i uczucie zmęczenia nasilające się po wysiłku i długotrwałej pozycji siedzącej lub leżącej;
• osłabienie i rozciągnięcie mięśni grzbietu;
• niefizjologiczne krzywizny kręgosłupa;
• guzki Schmorla;
• kręgozmyki, skolioza i inne towarzyszące zaburzenia konstrukcji kręgosłupa

Choroba Scheuermanna: leczenie

W zależności od stopnia zaawansowania choroby Scheuermanna schorzenie leczy się zachowawczo lub operacyjnie. Z uwagi na powszechność objawów choroby, takich jak ból pleców czy zgarbiona sylwetka będąca symptomem wielu schorzeń, rozpoznanie i wczesna rehabilitacja choroby Scheuermanna stanowi wyzwanie. Fizjoterapia zachowawcza polega głównie na odciążeniu kręgosłupa poprzez unikanie przeciążeń fizycznych oraz długotrwałego leżenia czy stania. Następnie przeprowadza się ćwiczenia choroby Scheuermanna pod postacią gimnastyki korekcyjnej ukierunkowanej na wzmocnienie grzbietu, rozciąganie klatki piersiowej, poprawę mechaniki oddechu i układu krążenia. Poleca się też wyprostne wyciągi i gorsety ortopedyczne w chorobie Scheuermanna. Rehabilitacja choroby Scheuermanna najbardziej efektywna jest u dzieci, których proces kostnienia kręgosłupa nie został jeszcze zakończony. Leczenie choroby Scheuermanna u dorosłych skupia się na zabiegach przeciwbólowych i ćwiczeniach wzmacniających gorset mięśniowy grzbietu. Operacja choroby Scheuermanna zalecana jest w przypadku pojawienia się objawów neurologicznych i słabej efektywności leczenia zachowawczego, której celem jest wydłużenie przedniej kolumny kręgosłupa i skróceniem tylnej oraz stabilizacja międzytrzonowa.