Jak zmienia się estradiol? Menopauza to czas wahań jego poziomu

Menopauza wiąże się z szeregiem przemian hormonalnych w organizmie. Wzrasta wtedy poziom hormonu luteinizującego i folikulotropowego, a spada stężenie androgenów, progesteronu i estradiolu. Za odczuwane w tym czasie objawy takie jak zlewne poty czy uderzenia gorąca odpowiada natomiast obniżenie syntezy 17beta-estradiolu. Jaki wynik estradiolu świadczy o menopauzie? Jakie symptomy wywołuje spadek jego poziomu? Jak sprawdzić stężenie tego hormonu? 

Jak zmienia się uwalnianie estradiolu w menopauzie? 

Poziom uwalniania estradiolu (17beta-estradiolu) reguluje oś podwzgórze-przysadka-jajnik. Podwzgórze odpowiada za uwalnianie gonadoliberyny (GnRH). Ta natomiast oddziałuje na przysadkę mózgową, która zaczyna wydzielać hormon luteinizujący (LH) i hormon folikulotropowy (FSH).  

FSH i LH oddziałują dalej na jajniki, pobudzając je do uwalniania estradiolu. Rolą ostatniego z wymienionych hormonów jest pobudzenie do rozwoju narządów płciowych i drugorzędowych cech płciowych kobiety oraz (wraz z progesteronem) regulowanie cyklu miesiączkowego. Ponadto ma znaczenie dla utrzymania ciąży. 

Już po 40. roku życia zdolność jajników do syntezowania 17beta-estradiolu spada, aż wreszcie około 48-52. roku życia wygasa. Po menopauzie aktywność związana z wydzielaniem estrogenów spada o 80 proc., a androgenów o 50 proc. To oznacza utratę zdolności do uwalniania komórek jajowych i zaprzestanie miesiączkowania. Produkcja estradiolu nie ustępuje całkowicie, jednak drastyczny spadek jego syntezy sprawia, że nie jest wysyłany zwrotny sygnał na osi podwzgórze-przysadka-jajnik, w efekcie czego poziom FSH wzrasta nawet trzydziestokrotnie, a LH nawet ośmiokrotnie.

Jakie są objawy spadku poziomu estradiolu przy menopauzie? 

Menopauza wywołuje u wielu kobiet dokuczliwe objawy, zarówno fizyczne, jak i psychiczne. To efekt spadku poziomu 17beta-estradiolu. Wraz z postępującym wygaszeniem aktywności jajników, skracają się krwawienia miesiączkowe, a następnie wydłużają się odstępy między nimi i tracą regularność. Poza tym występują symptomy takie jak: 

• uderzenia gorąca, 
• zlewne, nocne poty, 
• łagodny hirsutyzm (pojawienie się u kobiet owłosienia typowo męskiego), 
• nerwowość, lękliwość, 
• stany depresyjne, 
• zaburzenia koncentracji, 
• kołatanie serca, 
• zawroty głowy, 
• zaburzenia snu, 
• przybieranie na wadze (przy niezmienionej aktywności i diecie), 
• spadek elastyczności skóry, 
• spadek libido, 
• suchość pochwy, 
• problemy z trzymaniem moczu, 
• nawracające infekcje układu moczowo-płciowego. 

 Objawy te nie pojawiają się nagle. Pierwsze symptomy kobiety odczuwają już 6-13 lat przed menopauzą. To oznacza, że niekiedy sygnały nadchodzącej menopauzy zaczynają być zauważalne tuż po 40. roku życia. To nieczęste, ale się zdarza. 

Jaki jest prawidłowy poziom estradiolu w menopauzie? 

Poziom estradiolu zmienia się u kobiet regularnie miesiączkujących w zależności od fazy cyklu. Najwyższe jego stężenie przypada na fazę folikularną (rozpoczyna ją miesiączka), obniża się w fazie owulacji i zyskuje najniższe stężenie w fazie lutealnej. Jednak najbardziej drastyczny spadek 17beta-estradiolu odnotowywany jest w czasie menopauzy. Dla zobrazowania, jak duża jest to zmiana dla organizmu, w tabeli poniżej zaprezentowane zostały zakresy referencyjne estradiolu u kobiet regularnie miesiączkujących i tych po menopauzie: 

Miej przy tym na uwadze, że zakresy referencyjne mogą zmieniać się w zależności od metod analitycznych przyjętych w wybranym laboratorium. Zawsze odnoś uzyskany wynik do norm podanych na otrzymanym wyniku. Lekarz również będzie się nimi posługiwał, oceniając twój stan zdrowia.

Jak sprawdzić poziom estradiolu przy menopauzie? 

Poziom estradiolu zbadasz wyłącznie w laboratorium, oddając próbkę krwi z żyły łokciowej do analizy. Nie musisz być na czczo. Istotne jest jednak, aby przed pobraniem krwi poinformować o fazie cyklu, czyli liczbie dni, które upłynęły od rozpoczęcia ostatniego krwawienia miesiączkowego (pierwszy dzień menstruacji jest jednocześnie pierwszym dniem cyklu). 

To bardzo istotne ze względu na wspomnianą wyżej zmienność stężenia estradiolu w zależności od fazy cyklu miesiączkowego. Ponadto, jeśli planujesz wykonać cykl badań,  zapisz lub zapamiętaj porę pobrania próbki. Estradiol poza wahaniami w czasie cyklu miesiączkowego zmienia stężenie (choć nie tak znacznie) również w ciągu doby. 

Niestety nie istnieje domowy test na menopauzę, który badałby poziom estradiolu. To dlatego, że jego poziom spada. Jeśli chcesz sprawdzić samodzielnie, czy wchodzisz w fazę menopauzy, kup w aptece test, który wykaże, czy w twoim moczu stężenie FSH przekracza poziom 25 mlU/ml, co jest charakterystycznym wskaźnikiem okresu okołomenopauzalnego.

KIOM, czyli Krótka Instrukcja. O Menopauzie

KIOM, czyli Krótka Instrukcja. O Menopauzie, powstała, żeby wspierać wszystkie kobiety, które przechodzą menopauzę, i te, które czują, że aktualnie doświadczane przez nie objawy mogą być z nią związane. Powstała także z myślą o osobach, które po prostu chcą się lepiej przygotować do tego etapu: czy dla siebie samych, czy po to, by wiedzieć, jak wspierać bliskie sobie kobiety.

Instrukcja jest po to, aby życzliwie, z troską i w sposób rzeczowy przedstawić Ci zagadnienia związane z menopauzą. Myślimy o niej jak o przyjaciółce, która już przeszła drogę, którą masz przed sobą. Dzieli się z Tobą wiedzą, doświadczeniem, podpowiada możliwości działania tak, żebyś mogła nawigować przez ten etap jak najlepiej dla siebie.

Instrukcję stworzyłyśmy wspólnie z ekspertkami wielu dziedzin, które w sposób jasny, ciekawy i merytoryczny wyjaśniły wiele aspektów menopauzy, a także wspólnie z kobietami, które podzieliły się doświadczeniem tego okresu.

Krótka Instrukcja. O Menopauzie jest darmowa. Możesz przeczytać ją na stronie krotkainstrukcja.pl lub pobrać ją w formie PDF-a.

Bibliografia: 

1. Bielawska-Batorowicz E., Cieślik I., Cwalina E., Rola płci i wieku w tworzeniu obrazu kobiety w okresie menopauzy, Przegląd Menopauzalny 2003, nr 6, s. 68-73. 
2. Kłosowski P., Świątkowska-Stodulska R., Berlińsk A., Sworczak K., Hiperandrogenizm u kobiet po menopauzie, Forum Medycyny Rodzinnej 2017, vol. 11, nr 5, s. 195-208. 
3. Rzewuska N., Okres przekwitania u kobiet. Hormonalna terapia wieku menopauzalnego, Warszawski Uniwersytet Medyczny. 
4. Woźniakowska E., Paszkowski T., Ogólnoustrojowe konsekwencje menopauzy chirurgicznej – wpływ wcześnie wdrożonej hormonalnej terapii zastępczej, Nowa Medycyna 2002, nr 1. 
5. Wysocka K., Jak menopauzalny zespół moczowo-płciowy wpływa na jakość życia seksualnego kobiet i jak to zmienić?, Kurier Medyczny 2020, nr 8, s. 44-45.