Kolano skoczka, czyli entezopatia więzadła rzepki – czym się objawia i jakiego leczenia wymaga?

„Kolano skoczka” to potoczne określenie entezopatii więzadła rzepki, czyli zmian zwyrodnieniowych struktur wierzchołka rzepki i jej okolic powstałych najczęściej w wyniku przeciążenia fizycznego kolana bądź zaburzeń anatomii stawu. Schorzenie wywołuje głównie ból i trudności w aktywności fizycznej.

Leczenie kolana skoczka jest niezbędne do odzyskania sprawności ruchowej kończyny dolnej. Zaniechanie rehabilitacji stawu może prowadzić do postępu degeneracji więzadła i grozi jego zerwaniem. Kolano skoczka to przypadłość nie tylko sportowców, ale osób ogólnie aktywnych, znacznie obciążających nogi chodzeniem, bieganiem czy podskokami.

Co to jest kolano skoczka?

„Kolano skoczka” to powszechna nazwa na entezopatię więzadła rzepki, oznaczającą zmiany zwyrodnieniowe w okolicy jej wierzchołka. Więzadło rzepki jest strukturą łączącą rzepkę z powierzchnią przednią kości piszczelowej i wraz z mięśniem czworogłowym uda bierze udział w mechanizmie wyprostnym kolana. Postępujące mikrouszkodzenia włókien więzadła rzepki osłabiają jego wytrzymałość i mogą prowadzić do zerwania więzadła. Kolano skoczka to często występująca kontuzja sportowa, wielokrotnie będącą przyczyną przerwania kariery zawodników, m.in. siatkarzy, kolarzy, biegaczy czy koszykarzy. Schorzenia kolana można uniknąć bez rezygnacji czy ograniczania aktywności ruchowej, odpowiednio przygotowując organizm do wysiłku, m.in. poprzez rozgrzewkę przedtreningową. Osoby z grupy ryzyka powinny pamiętać o kinesiotapingu kolana w celach profilaktycznych bądź ortezie, np. opasce na kolano skoczka. Z kolei rehabilitacja kolana skoczka jest niezbędnym elementem leczenia w postępującej entezopatii więzadła rzepki.

Kolano skoczka – objawy

Kolano skoczka powstaje w wyniku przeciążenia wyprostnego kolana. Siły działające na struktury stawu kolanowego znacznie przekraczają ciężar ciała zawodnika i możliwości adaptacyjne kolana, co wywołuje mikrouszkodzenia więzadła i objawia się szeregiem dolegliwości, głównie:

• bólem w okolicy rzepki, tkliwością dotykową;
• uczuciem pełności i ciężkości kolana;
• obrzękiem przedniej powierzchni stawu;
• osłabieniem siły mięśnia czworogłowego uda.

W zależności od zaawansowania choroby wyróżnia się 4 etapy bólowe, świadczące o zmianach kolana skoczka:

• ból po wysiłku;
• ból ustępujący po rozgrzewce;
• ból podczas całej aktywności sportowej;
• ból spoczynkowy, utrzymujący się niezależnie od aktywności, zazwyczaj poprzedzający zerwanie więzadła rzepki, utrudniający codzienną aktywność, w tym wchodzenie i schodzenie ze schodów czy przysiady; utykanie, uczucie niestabilności nogi.

Kolano skoczka – leczenie

Leczenie choroby w ostrej fazie to postępowanie zachowawcze, łagodzące dolegliwości bólowe, zmniejszające obrzęk i poprawiające stabilność i wytrzymałość struktur kolana. W tym celu wykorzystuje się różne metody rehabilitacji. Fizjoterapia kolana skoczka to m.in.:

• odciążenie kolana poprzez odpoczynek z elewacyjnym ułożeniem kończyny i tymczasowe zaniechanie aktywności ruchowej nasilającej ból;
• zabiegi fizykoterapeutyczne o działaniu ograniczającym postęp mikrouszkodzeń i przyspieszające regenerację włókien więzadła rzepki, np. zimne okłady i masaże lodem, fala uderzeniowa na kolano skoczka, laseroterapia i pole magnetyczne;
• kinesiotaping, czyli dynamiczne oklejanie kolana w celu odciążenia i wsparcia ruchomości jego struktur; taping kolana skoczka może być prowadzony przez cały okres trwania choroby oraz w ramach profilaktyki;
• kompresja za pomocą ortezy, jak uciskowa opaska na kolano skoczka;
• farmakoterapia punktowa, czyli zastrzyki z lekami przeciwbólowymi i przeciwobrzękowymi oraz uzupełniające ubytki więzadła.

Po ustąpieniu najbardziej uciążliwych objawów i opanowaniu stanu zapalnego wprowadza się ruchowe ćwiczenia na kolano skoczka obejmujące gimnastykę, ćwiczenia ekscentryczne polegające na oddalaniu od siebie przyczepów początkowych i końcowych mięśni podczas całego ich napięcia i pracy, a także stretching mięśni: czworogłowego uda, mięśni pośladkowych, grupy kulszowo-goleniowej oraz mięśni podudzia. Ponadto rehabilitacja kolana skoczka uwzględnia ćwiczenia propriocepcji, czyli ułożenia własnego ciała w przestrzeni, oraz ćwiczenia stabilizacji centralnej, równoważne, sensoryczne i koordynacyjne w połączeniu z treningami funkcjonalnymi. Ćwiczenia kolana skoczka prowadzi się w bezbolesnym zakresie ruchu.

Kolano skoczka – operacja

W przypadku nawracających dolegliwości, zaawansowanego obrazu choroby i postępującego upośledzenia motoryczności nogi poleca się operację chirurgiczną, polegającą na oczyszczeniu uszkodzonych tkanek więzadła kolana skoczka i zespoleniu zerwanych włókien. Po operacji niezbędna jest rehabilitacja stawu kolanowego przywracająca sprawność kończyny w ciągu 6 miesięcy.