Kontuzje kolan – jak wygląda ich leczenie i jak im zapobiegać?

Staw kolanowy należy do najbardziej skomplikowanych struktur aparatu ruchu. Ze względu na szereg pełnionych funkcji, narażony jest na liczne uszkodzenia i przeciążenia. Nieleczone kontuzje mogą nieść za sobą długotrwałe skutki, prowadząc do osłabienia mięśni, przewlekłej niestabilności oraz ograniczenia ruchomości. Poznaj najpowszechniejsze schorzenia kolan i dowiedz się, jak skutecznie je leczyć.

Anatomia kolana dla początkujących

Kolano składa się z połączenia trzech kości: piszczelowej, udowej i rzepki. To staw obrotowo-zawiasowy – umożliwia zgięcie, wyprost i ruchy rotacyjne (przy zgiętym kolanie). W utrzymaniu stabilności omawianej struktury kluczową rolę odgrywają więzadła, łąkotki, kaletki maziowe oraz mięśnie.

Kontuzje kolana – objawy, które powinny cię zaniepokoić

Wśród typowych objawów, które wskazują na kontuzję kolana, wymieniamy przede wszystkim dolegliwości bólowe o różnym natężeniu, które uaktywniają się podczas obciążania kończyny – problematyczne stają się codzienne czynności, jak np. wchodzenie lub schodzenie po schodach czy wykonywanie przysiadów. Pacjenci często skarżą się na uczucie zablokowania, dźwięki strzykania bądź przeskakiwania w środku kolana. Symptomom może towarzyszyć obrzęk oraz ograniczona ruchomość stawu.

Najczęstsze kontuzje kolana

Do urazów kolana dochodzi na skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w stawie. Najczęściej ma to miejsce podczas aktywności sportowych, w których następują gwałtowne zmiany kierunków ruchu. Sprzyja im także brak odpowiedniej rozgrzewki lub niedostosowanie obciążeń treningowych do aktualnej kondycji. Wśród najczęstszych kontuzji kolana można wymienić:

• uszkodzenie więzadeł – najczęściej dochodzi do tego w wyniku skręcenia i „ucieczki” kolana do wewnątrz. Kontuzja może dotyczyć ich naciągnięcia, naderwania lub całkowitego zerwania,
• urazy łąkotek – w kolanie znajdują się dwie łąkotki, przyśrodkowa i boczna. Struktury mogą ulec uszkodzeniu w wyniku gwałtownego skrętu lub wyprostu kolana. Najczęściej zmiany obejmują róg tylny łąkotki przyśrodkowej. Rozległe urazy prowadzą do tzw. triady O’Donohue, czyli jednoczesnego uszkodzenia więzadła pobocznego przyśrodkowego, łąkotki przyśrodkowej oraz więzadła krzyżowego przedniego. Nieleczona kontuzja z czasem może powodować chorobę zwyrodnieniową kolan (gonartrozę),
• kolano skoczka – potoczna nazwa zapalenia więzadła rzepki. Kontuzja rozwija się na skutek przewlekłego stanu zapalnego oraz zmian przeciążeniowych. Nieleczona entezopatia prowadzi do stopniowego zaniku mięśnia czworogłowego uda, a nawet całkowitego zerwania więzadła rzepki,
• kolano biegacza – inaczej zespół pasma biodrowo-piszczelowego. W wyniku zmian przeciążeniowych lub urazu dochodzi do zwiększonego napięcia w obrębie bocznej części kolana i rozwoju stanu zapalnego.

W ustaleniu diagnozy i zaplanowaniu leczenia niezbędna jest wizyta u ortopedy, który zleci wykonanie badań obrazowych, tj. zdjęcia RTG, rezonansu magnetycznego kolana lub tomografii komputerowej.

Na kontuzję kolana pomoże rehabilitacja

Kompleksowa rehabilitacja to niezbędny element w procesie rekonwalescencji po przebytej kontuzji kolana. Jej celem jest możliwość powrotu do codziennych aktywności bez dolegliwości bólowych. Działania obejmują różne metody i techniki, m.in.:

• ćwiczenia wzmacniające – plan ćwiczeń dobierany jest indywidualnie do każdego pacjenta. Fizjoterapeuta uwzględnia przy tym rodzaj kontuzji, wiek oraz stopień aktywności fizycznej. W leczeniu urazów najlepsze efekty dają ćwiczenia wzmacniające, rozciągające oraz izometryczne. Trening przywraca stabilizację stawu, pomaga odbudować masę mięśniową, a także wypracować prawidłowy wzorzec chodu,
• terapia manualna – techniki redukują napięcia i przywracają elastyczność napiętych struktur kolana. Wykorzystuje się masaż tkanek głębokich, mobilizację stawów oraz manipulacje,
• zabiegi fizykalne – wśród zabiegów, które przynoszą pozytywne efekty w leczeniu kontuzji kolan, możemy wymienić m.in. elektrostymulację, prądy tens, ultradźwięki, pole magnetyczne oraz krioterapię.

Jak zapobiegać kontuzjom kolana?

Nie da się w 100% zapobiegać kontuzjom kolana, jednak warto wprowadzić kilka elementów w codziennej rutynie, które zminimalizują ryzyko urazu.

1. Rozgrzewka przed treningiem – nie musi być długa i intensywna. Dobra rozgrzewka powinna składać się z ćwiczeń ogólnokondycyjnych, specyficznych dla danej dyscypliny sportu.
2. Prawidłowa technika ćwiczeń – warto w tym temacie skorzystać z profesjonalnej wiedzy trenera, instruktora lub fizjoterapeuty.
3. Regeneracja – odpoczynek po treningu pomaga w syntezie włókien mięśniowych.

Bibliografia: 

1. Barnsley A., Anatomia Urazów Sportowych, Warszawa, 2023.
2. Kacprzak B., Michalska A., Zakrzewski L., Urazy stawu kolanowego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2023.
3. Trzaska T., Najczęstsze urazy stawu kolanowego, Medical Tribune 2014, 09.