Przejdź do treści

Trądzik hormonalny – przyczyny i leczenie. Jak go rozpoznać?

młoda kobieta zadowolona po usunięciu trądziku
Trądzik hormonalny – jak go rozpoznać i leczyć?/ Fot. transurfer / Adobe
Podoba Ci
się ten artykuł?
Podoba Ci
się ten artykuł?

Trądzik hormonalny, czy też androgenny, dotyka głównie kobiet po 30. roku życia. Objawy wynikają z nadczynności gruczołów łojowych. Leczenie opiera się głównie na regulacji poziomu hormonów, jednak naturalne metody oraz odpowiednia dieta na trądzik hormonalny mogą wpływać terapeutycznie i wspomagać walkę o piękną skórę.

lek. Marta Dąbrowska

Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami

Marta Dąbrowska

lekarz

Co to jest trądzik hormonalny?

Trądzik hormonalny, nazywany też trądzikiem androgennym bądź trądzikiem dorosłych, to przewlekła dermatoza, która dotyczy wszystkich grup wiekowych. Najczęściej występuje jednak u kobiet po 30. roku życia, rzadziej – po 40. (nie należy go mylić z trądzikiem młodzieńczym, czyli trądzikiem u nastolatków). Objawy trądziku hormonalnego wynikają z nadczynności gruczołów łojowych.

Jak wygląda trądzik hormonalny? Cechuje się on obecnością zaskórników, wykwitów grudkowo-krostkowych i torbieli ropnych umiejscowionych w okolicach łojotokowych, głównie na twarzy i plecach. Zaczopowane gruczoły łojowe są często kolonizowane przez bakterie beztlenowe, które uwalniają szereg enzymów przyczyniających się do powstania stanu zapalnego.

Przyczyny trądziku hormonalnego

Komórki łojowe podlegają regulacji hormonalnej, której pełen mechanizm jest nieznany, jednakże pośredniczą w nim:

  • hormony androgenowe,
  • czynnik wzrostu,
  • estrogeny,
  • insulina.

Szczególną rolę odgrywają hormony męskie, czyli androgeny: testosteron, dihydrotestosteron i androstenediol (to własnie o nich mówi się, że są hormonami odpowiedzialnymi za trądzik hormonalny), których zbyt wysoki poziom zdecydowanie zwiększa wydzielanie łoju, zaostrzając trądzik zwłaszcza u kobiet. Nie bez kozery alternatywna nazwa tego schorzenia to właśnie trądzik androgenny.  Dowodem na znaczenie androgenów jest fakt, że trądzik hormonalny nie występuje przed okresem dojrzewania i u eunuchów kastrowanych przed okresem pokwitania.

Może jednak zdarzyć się i tak, że za trądzik hormonalny odpowiadają estrogeny (a dokładnie: ich nadmiar). Gdy dochodzi do wzrostu stężenia żeńskich hormonów płciowych, również może to spowodować pojawienie się zmian skórnych. Także progesteron (jeden z żeńskich hormonów, który ma działanie zbliżone do androgenów), jednakże w stężeniu fizjologicznym nie wpływa na gruczoły łojowe, a jedynie w bardzo dużych stężeniach pobudza ich wzrost.

Na trądzik hormonalny u mężczyzn i u kobiet wpływają także osobnicze skłonności do nadmiernego wytwarzania łoju. Czynniki zewnętrzne, takie jak leki oraz warunki pracy, mogą nasilać ten proces. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z możliwości leczenia tego schorzenia, a nawet łagodny trądzik bywa przyczyną zaburzeń emocjonalnych, problemów z samooceną, stresu czy depresji.

Trądzik hormonalny – objawy

Objawy trądziku hormonalnego uzależnione są przede wszystkim od tego, które hormony spowodowały zaburzenia:

  • androgeny są zazwyczaj powodem dużych i bolesnych grudek na skórze twarzy (czoło, broda, linia żuchwy), szyi i pleców pojawiają się duże i bolesne grudki i zaskórniki; zmiany zwykle nie ulegają stanom zapalnym,
  • estrogeny mogą być przyczyną piekących krostek i grudek, „wykwitają” najczęściej na czole, policzkach, nosie i brodzie.
Kobieta przegląda się w lustrze

Trądzik hormonalny – jakie badania laboratoryjne wykonać?

Diagnostyka endokrynologiczna pozwala na ustalenie, jakie endokrynopatie mogą powodować trądzik. Najczęściej jest to hiperandrogenizm, czyli wysoki poziom testosteronu. Badania podają, że może to dotyczyć ok. 7% kobiet w wieku rozrodczym. Hiperandrogenizm oprócz trądziku objawia się:

Większość tych objawów może zostać zauważona przez lekarza podczas badania lub wywiadu. Ponieważ tego typu zaburzenia występują najczęściej  u dorosłych kobiet, leczenie trądziku androgennego wymaga często współpracy dermatologa, endokrynologa i ginekologa w celu ustalenia odpowiedniego leczenia.

Jakie badania należy wykonać, by rozpoznać trądzik hormonalny? Sprawdzenie poziomu androgenów oraz progesteronu już przed pierwszą wizytą u dermatologa pomoże w ocenie występujących zaburzeń.  Jakie jeszcze hormony zbadać przy trądziku? Badania laboratoryjne obejmują m.in.:

  • testosteron całkowity i wolny,
  • DHEAS (jeden z androgenów)
  • stosunek LH/FSH (lutropiny do folitropiny),
  • hormony tarczycy,
  • prolaktynę.

Należy pamiętać, aby testy te robić w odpowiednim momencie cyklu miesięcznego. Aby uzyskane wyniki były wiarygodne, należy odstawić antykoncepcję na 4–6 tygodni przed badaniem.

Jeżeli masz skierowanie wystawione przez endokrynologa bądź dermatologa w ramach NFZ, badania te możesz wykonać bezpłatnie. Jeżeli nie posiadasz skierowania, będziesz musiała zapłacić. Wykonanie pełnego pakietu badań hormonalnych na trądzik w zależności od cen ustalonych w danym laboratorium, kosztuje od 300 do 600.

Trądzik hormonalny – leczenie

Jak wyleczyć trądzik hormonalny? Przede wszystkim stosuje się preparaty farmakolgiczne. Lekiem wykorzystywanym do terapii  jest octan cyproteronu, który jest syntetycznym odpowiednikiem progesteronu. Preparat łączący octan cyproteronu i etynyloestradiol stosuje się w leczeniu trądziku okołomiesiączkowego i trądziku wieku dorosłego. Wskazaniem do jego stosowania jest nieskuteczna próba antybiotykoterapii oraz uporczywy trądzik nieodpowiadający na terapię miejscową.

Kolejnym lekiem o udokumentowanym działaniu w terapii trądziku hormonalnego jest spironolakton. W Polsce jego wykorzystanie jest znikome, w przeciwieństwie do USA, gdzie jest często stosowany w leczeniu trądziku u kobiet po 30. roku życia, które poza trądzikiem hormonalnym cierpią z powodu hirsutyzmu i nadmiernego łojotoku. Trądzić androgenny można leczyć również lekiem o nazwie flutamid czy doustnymi środkami antykoncepcyjnymi.

Niemal w każdej aptece można również tabletki na trądzik bez recepty. Wybór jest duży, ale nie można się po nich spodziewać cudów. To suplementy diety, a nie leki ie są leki, tylko suplementy diety, które składzie mają przede wszystkim różne witaminy, składniki mineralne i zioła. Czasami rzeczywiście są w stanie poprawić stan skóry, ale należy pamiętać o ich ograniczonym działaniu.

Nastolatki z trądzikiem i kartkami z napisem #trądziknietabu

Trądzik hormonalny – leczenie naturalne

Leczenie farmakologiczne trądziku hormonalnego można wspomóc naturalnymi metodami. Preparaty pochodzenia naturalnego, np. zioła na trądzik hormonalny mogą działać kojąco poprzez swoje właściwości oczyszczające skórę i tonizujące. Na pewno nie zaszkodzi wypijana regularnie herbatka z bratka – substancje zawarte w bratku polnym zmniejszają łojotok i działają oczyszczająco na organizm. Należy jednak uważać, by z nią nie przesadzać, bo bratek działa moczopędnie. W „wyciszaniu” zmian skórnych pomóc może również aloes (sok lub żel z aloesu), który ma działanie przeciwzapalne, antyseptyczne, odżywcze i nawilżające. Wystarczy naciąć liść rośliny i przyłożyć go przykładać go na zmienione chorobowo miejsce.

Pielęgnacja cery trądzikowej

Nie można zapominać, że w walce o piękną cerę kluczowa jest jednak odpowiednia pielęgnacja, czyli m.in.

  • właściwe oczyszczanie skóry (by zapobiec namnażaniu się bakterii),
  • stosowanie kremów, które nie mają działania komedogennego,
  • wykonywanie przynajmniej raz w tygodniu peelingu.

 Dieta na trądzik hormonalny

Na stan skóry może wpływać również sposób żywienia. Dieta przy trądziku hormonalnym powinna obfitować w witaminy i składniki odżywcze, wspomagające regenerację naskórka. Oznacza to, że należy spożywać produkty z dużą zawartością:

Należy unikać dań przetworzonych, ostrych przypraw i produktów z wysokim indeksem glikemicznym.

 

Bibliografia:

1. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2002.
2. Poręba R., Dębski R., Kotarski J., Paszkowski T., Pertyński T., Stachowiak G., Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Kompleksowa terapia hormonalna u kobiet z trądzikiem – 2011, „Ginekologia Polska” 2012, 83, s. 229–232.
3. Sobjanek M., Sokołowska-Wojdyło M., Barańska-Rybak W., Nowicki R., Włodarkiewicz A., Rola czynników hormonalnych w etiopatogenezie i terapii trądziku pospolitego, „Postępy Dermatologii i Alergologii” 2006, XXIII(6), s. 266–272.

Zobacz także

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.