Jakie mogą być choroby trzustki? Zapalenia, torbiele, nowotwory
Trzustka to jeden z tych narządów, który pełni w organizmie bardzo ważną rolę. Zdarza się jednak, że dochodzi do różnych jej schorzeń, przy czym niektóre mają ostry przebieg, inne natomiast łagodniejszy. Jakie choroby trzustki można wyróżnić? Czym charakteryzują się ich objawy? Jak przebiega ich diagnostyka?
Trzustka – narząd układu hormonalnego i pokarmowego
Trzustka to gruczoł, którego jednym z najważniejszych zadań jest wytwarzanie soku trzustkowego, zawierającego m.in. lipazę, amylazę, nukleazę oraz enzymy proteolityczne. Odpowiadają one za trawienie białek, tłuszczów oraz węglowodanów. Produkuje ona również hormony uczestniczące w procesie metabolicznym, a także w utrzymywaniu odpowiedniego stężenia glukozy w organizmie.
Jakie są choroby trzustki? U dzieci i u dorosłych wygląda to podobnie
W przypadku problemów z trzustką możesz nie odczuwać symptomów przez wiele lat. Dopiero wraz z rozwojem patologii pojawiają się bóle, z czasem coraz bardziej uciążliwe. W wyniku schorzeń dochodzi do niewłaściwego trawienia pokarmów, co z kolei może skutkować niedożywieniem oraz znaczną utratą masy ciała. Poniżej opisujemy pokrótce najczęstsze choroby trzustki:
- przewlekle zapalenie trzustki – to stan zapalny, który toczy się w obrębie miąższu trzustki, wówczas dochodzi do upośledzenia jej funkcji,
- ostre zapalenie trzustki – znakiem rozpoznawczym tej choroby jest niezwykle silny ból brzucha, który może promieniować w kierunku pleców,
- nowotwór trzustki – choroba ta powstaje w wyniku niekontrolowanego wzrostu patologicznie zmienionych komórek w gruczole. Długo nie daje żadnych objawów, ale jak już się pojawiają, najbardziej charakterystycznym symptomem jest ból grzbietu,
- torbiele trzustki – są to patologiczne zbiorniki o płynnej treści. W tym przypadku trudno określić jednoznacznie przyczynę choroby.
Kiedy zapytamy się ludzi, gdzie zachodzą procesy trawienne, zwykle odpowiadają, że w żołądku. Tymczasem takim centrum bardzo zaawansowanych procesów trawienia jest dwunastnica. To do niej wydzielają się trzustkowe enzymy trawienne. Trzustka odpowiada za trawienie białka, cukrów złożonych oraz za trawienie tłuszczu. Dodatkowo alkalizuje po przejściu kwaśnej treści żołądkowej środowisko dwunastnicy, co pozwala na aktywację enzymów trzustkowych. Jej działanie endokrynne jest związane z wydzielaniem glukagonu i insuliny przez wyspecjalizowane komórki wysp trzustkowych, odpowiada więc za regulację homeostazy węglowodanowej i utrzymanie prawidłowego poziomu cukru w organizmie.
Choroby trzustki – objawy
Objawy choroby trzustki często są związane z układem trawiennym. Są to m.in.:
- mdłości, wymioty,
- obniżenie łaknienia,
- uciążliwy ból brzucha (często po spożyciu posiłków lub wypiciu alkoholu),
- uczucie pełności,
- biegunka tłuszczowa (można zaobserwować tłuszcz w kale),
- utrata wagi,
- objawy skórne: żółtaczka, rumień wędrujący, plamista wysypka, świąd, martwica tkanki podskórnej.
Choroby trzustki u dzieci dają takie same symptomy, jak u dorosłych osób.
Możliwe przyczyny chorób trzustki
Przyczyny chorób trzustki bywają bardzo różne. Często są one efektem alkoholizmu, nierzadko na ich rozwój wpływa również drugi szkodliwy nałóg – palenie papierosów. Czasem schorzenia omawianego narządu stanowią efekt urazów mechanicznych lub po prostu starzenia się organizmu, ponieważ choroby trzustki są diagnozowane najczęściej u osób po 60. roku życia.
Kiedyś mówiło się, że podrażnienia trzustki to choroba panów wracających z delegacji, teraz to już tak nie działa. Porządne weekendowe picie też może skończyć się zapaleniem trzustki. Trzustką powinniśmy się w ogóle nie martwić, ale zachować znaczny umiar w spożywaniu alkoholu. Oczywiście nie musi to być absolutna abstynencja, bo nie jest pijaństwem wypicie lampki wina do obiadu czy kolacji, nie jest alkoholizmem wypicie jednego czy dwóch piw, ale jeżeli zaczynamy od sześciopaku, a kończymy na „kracie” piwa to zdecydowanie za dużo. Byłoby ideałem przyjęcie innego modelu imprezowania, takiego, by impreza nie opierała się wyłącznie o barek. Niedobre dla trzustki jest także nieumiarkowanie w jedzeniu bardzo tłustych posiłków i zakrapianie ich gorzałką.
Dieta przy chorobach trzustki
Dieta przy chorobach trzustki odgrywa bardzo ważną rolę. Warto jednak zaznaczyć, że przy każdym schorzeniu jej cel jest nieco inny. Przykładowo, w przypadku ostrego zapalenia trzustki ważne jest odciążenie gruczołu, podczas gdy przy przewlekłym stanie zapalnym ważniejsze będzie uśmierzenie bólu. Co zatem się kryje pod pojęciem „dieta trzustkowa”? Zawsze musi opierać się na pokarmach lekkostrawnych, o niewielkiej zawartości tłuszczu. Ponadto, osoba z chorą trzustką z codziennego menu powinna wykluczyć:
- napoje alkoholowe i gazowane,
- tłuste ryby,
- ciasta, słodycze, desery,
- słoninę, boczek, smalec.
Badania przy chorobach trzustki
Diagnostyka chorób trzustki nie jest łatwa. Na początku przeprowadzany jest wywiad lekarski i badanie fizykalne. Przy podejrzeniu zaburzeń pracy omawianego gruczołu specjalista zleca profil trzustkowy badany z krwi. Oprócz tego wykonuje się badania laboratoryjne, w których oznacza się lipazę, amylazę oraz CA 19-9.
W niektórych przypadkach pacjent otrzymuje również skierowanie na badanie USG jamy brzusznej, które pozwala zaobserwować wiele objawów rozwijających się patologii, np. torbiele czy nacieki zapalne. Inne, dokładniejsze badania obrazowe przydatne w diagnostyce chorób trzustki to rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa.
Bibliografia:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482468/ [dostęp 10.03.24].
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538337/ [dostęp 10.03.24].
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK543795/ [dostęp 10.03.24].
się ten artykuł?
