Przejdź do treści

Benzen – jakie ma właściwości. Jak działa na zdrowie i czy jest szkodliwy?

Benzen – właściwości. Jak działa na zdrowie i czy jest szkodliwy? Adobe Stock
Podoba Ci
się ten artykuł?
Udostępnij bliskim

Benzen to bardzo groźna substancja dla człowieka, a szczególnie dla kobiet w ciąży. W skrajnych przypadkach może doprowadzić nawet do śmierci. Nie bez powodu mówi się, że jest to „truciciel, którego nie widać”. Co warto wiedzieć o tym związku? Gdzie można go znaleźć i jak wyglądają objawy zatrucia benzenem? W tym artykule znajdziesz odpowiedź.

Co to jest benzen? Właściwości benzenu 

Co to jest benzen? To organiczny związek chemiczny należący do grupy arenów, określany też mianem „benzolu”. Jednocześnie jest to najprostszy węglowodór aromatyczny, o wzorze C6H6. Znany jest z tego, że jest on dobrym rozpuszczalnikiem tłuszczy, podczas gdy sam słabo rozpuszcza się w wodzie, lepiej natomiast w rozpuszczalnikach organicznych. 

Jeśli chodzi o właściwości benzenu, warto powiedzieć o tym, że występuje on w formie bezbarwnej i łatwopalnej cieczy (w temperaturze pokojowej), która jest lżejsza od wody i która spala się żółtym płomieniem. Jednocześnie ma on dużą lotność i potrafi tworzyć wysokie stężenia w powietrzu. A jeśli występuje w sporej ilości, wyczuwalny jest jego specyficzny zapach. W wysokim stężeniu grozi on nawet ryzykiem wybuchu. 

Benzen negatywnie wpływa na środowisko i ludzkie zdrowie. W przypadku narażenia na tę substancję w warunkach przemysłowych lub w wyniku kontaktu z niektórymi produktami chemicznymi, może dojść do zatruć, poważnych chorób, a w skrajnych przypadkach – nawet do zgonów (kiedy jesteśmy długo narażeni na ów związek). Nie można zapomnieć o tym, że to trucizna o właściwościach rakotwórczych.

Wstążka symbolizująca hiv na dłoniach

Gdzie występuje benzen? 

Benzen występuje głównie w ropie naftowej i smołach węglowych – często do jego emisji dochodzi w wyniku procesów przetwórstwa ropy naftowej. Uwalnia się on także w dymie (papierosowym, drzewnym, węglowym) oraz spalinach samochodowych. Benzen może parować również na stacjach benzynowych. Pewne ilości tego związku znajdują się w chemii budowlanej, która jest obecna w naszych mieszkaniach, a więc w tynkach, farbach, lakierach, klejach oraz różnych innych, tego typu substancjach. 

To wszystko sprawia, że generalnie oddychamy powietrzem, w którym znajduje się niewielka ilość benzenu, nie jest ona jednak szkodliwa. Uznaje się, że dopuszczalna ilość tego związku w powietrzu powinna wynosić 5 µg/m3. Jeżeli jest ona wyższa, rekomenduje się krótsze przebywanie na tym obszarze lub całkowite unikanie przebywania w owej przestrzeni – dotyczy to zwłaszcza kobiet w ciąży, osób starszych, a także i dzieci. Jak się okazuje, w naszym kraju stężenie benzenu w powietrzu jest nawet kilkanaście razy niższe od podanej wyżej dawki, dlatego nie trzeba się bać, wychodząc na zewnątrz. 

śmiejąca się kobieta

Jak można się zatruć benzolem? 

Benzenem najłatwiej zatruć się poprzez wdychanie, czasem może on jednak np. w formie ciekłej przeniknąć przez skórę. Czasem znajduje się on również w żywności, jednak zatrucia tego typu nie występują zbyt często. Do zatruć nierzadko dochodzi z kolei w przemyśle, przy czym najbardziej ryzykowne procesy technologiczne to te, w których występuje duża powierzchnia parowania owego związku chemicznego. Na zatrucia benzenem narażone są zatem najbardziej te osoby, które pracują w takich gałęziach przemysłu, jak: 

  • przemysł farmaceutyczny, 
  • przemysł chemiczny, 
  • przemysł tworzyw sztucznych, 
  • przemysł farb i lakierów, 
  • przemysł gumowy. 

Jak podają badania, w Polsce na większe zatrucie benzenem narażonych jest około 8 tys. osób, co w praktyce oznacza, że nie zdarza się ono zbyt często. Jeśli chodzi o dopuszczalne stężenie tego związku w miejscach pracy, najwyższe wynosi 10 mg/m3, natomiast najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe – 40 mg/m3. W takich przypadkach owa substancja stanowi duże zagrożenie zarówno dla zdrowia, jak i życia człowieka.

Objawy zatrucia benzenem 

Benzen jest bardzo groźny dla zdrowia. Doprowadza on do destrukcji ośrodkowego układu nerwowego, a także uszkodzenia szpiku kostnego. Co więcej, może on przyczynić się do powstania białaczki. 

Jeśli chodzi o niewielkie zatrucia doustne (np. w wyniku wypicia tej substancji) lub inhalacyjne benzenem, mogą pojawić się takie symptomy, jak: 

  • bóle i zawroty głowy, 
  • mdłości i wymioty, 
  • euforia, 
  • osłabienie. 

Zatrucia wynikające z większego narażenia na benzen powodują z kolei takie objawy, jak: 

Przewlekłe zatrucia benzenem, zwykle inhalacyjne, wiążą się z następującymi symptomami: 

  • senność lub nadmierna pobudliwość, 
  • bóle głowy, 
  • zmniejszenie apetytu, 
  • anemia, 
  • aplazja szpiku (czasem), 
  • krwawe wybroczyny (o długim czasie krwawienia), 
  • białaczka, 
  • krwawienia (np. z dziąseł i nosa), 
  • siniejąca skóra, 
  • dłuższe miesiączki, 
  • dłuższe krwawienia na skutek skaleczeń i różnych zabiegów. 

Ażeby jednak doszło do białaczki, należy przez całe życie przebywać miejscu, w którym stężenie benzenu wynosi 1,7 µg/m3 – nie ma zatem takiego ryzyka np. w przypadku jednorazowego zatrucia ową substancją. 

Czasem, w bardzo trudnych przypadkach, przy przewlekłym zatruciu benzenem, pojawia się zwyrodnienie tłuszczowe mięśnia sercowego, wątroby i nadnerczy. Dochodzi też niekiedy do rozległych wewnątrzustrojowych zmian krwotocznych, a nawet do zgonu. Toksyczna dawka benzenu wynosi 0,5 ÷ 1 g/kg masy ciała (tj. 0,5 ÷ 1,1 ml/kg), ale żeby doszło do śmierci, jej stężenie musi być dziesięciokrotnie wyższe. 

W przypadku skażenia skóry benzenem pojawiają się na niej poniższe symptomy: 

  • podrażnienie, 
  • złuszczenie (w tym złuszczające zapalenie skóry), 
  • pękanie, 
  • rumienie, 
  • pęcherze, 
  • świąd, 
  • obrzęki, 
  • przesuszenie, zaczerwienienie. 

Kiedy ciekły benzen dostanie się do oczu, pojawiają się takie objawy, jak: 

Benzen w żywności i kosmetykach  

Zdarza się, że benzen występuje w żywności i kosmetykach, mimo że uznawany jest w nich za substancję szkodliwą. Często można w tego typu produktach znaleźć benzoesan sodu, czyli popularny konserwant. Informacje o nim znajdują się na opakowaniach pod nazwą E211. Jest to o tyle istotne, że jeżeli jedzenie czy kosmetyki nie są odpowiednio przechowywane, pod wpływem światła i ciepła powstaje benzen. Wydziela się on również z pewnych opakowań na wynos.

Leczenie w przypadku zatrucia benzenem 

Jeżeli zauważysz u siebie lub innej osoby objawy zatrucia benzenem, koniecznie zadzwoń po pomoc medyczną. Jeśli doszło do wdychania oparów benzenu, należy wyjść lub wyprowadzić daną osobę na świeże powietrze. W przypadku, gdy doszło do spożycia tego związku, lekarze powinni podać parafinę bądź wykonać płukanie żołądka. 

Źródła: 

  1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4360999/ (dostęp: 15.02.23) 
  2. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Benzene (dostęp: 15.02.23) 
i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Podoba Ci się ten artykuł?

Tak
Nie

Powiązane tematy:

Zainteresują cię również:

Jak polskie uzdrowiska zarabiają na smogu? Paulina Górska przedstawia wyniki najnowszego badania

Jak polskie uzdrowiska zarabiają na smogu? Paulina Górska przedstawia szokujące wyniki najnowszego badania

Ludzie w tłumie

Ostrzeżenie drugiego stopnia przed pyłem w powietrzu. Zagrożonych może być nawet 160 tys. osób

Kwiatek doniczkowy

Zapomnij o oczyszczaczu powietrza w mieszkaniu. Ta roślina działa jak 30 takich urządzeń

kobieta i smog

Smog: jak powstaje i z czego się składa?

Kobieta bawi się z dzieckiem

Zanieczyszczone powietrze wpływa na mikrobiom jelitowy dzieci. Naukowcy ostrzegają przed zwiększonym ryzykiem chorób

„Odpowiednio dobrane rośliny mogą stworzyć bardzo skuteczną barierę filtrującą zanieczyszczenia”. Co sadzić w domu i ogrodzie, by oddychać czystym powietrzem, mówi prof. Stanisław Gawroński

Kobieta

Zła jakość powietrza może zwiększać ryzyko wystąpienia depresji – alarmują naukowcy

Oczyszczacz powietrza Blueair Blue 3210

Czy naprawdę jest cichszy niż szept? Testowałam szwedzki oczyszczacz powietrza Blueair Blue 3210 przez miesiąc! Zostanie ze mną na dłużej?

Krakowscy naukowcy rozwiali wątpliwości. Odpowiedzieli na pytanie, czy alergia na smog rzeczywiście istnieje

Czy alergia na smog rzeczywiście istnieje? Krakowscy naukowcy odpowiedzieli na pytanie i rozwiali wątpliwości

Powietrze w domach jest gorsze niż smog? Mama Chemik tłumaczy

Kwiaty doniczkowe - niby niepozorne, a oczyszczą powietrze w domu, poprawią ci humor i wspomogą twoją walkę z przeziębieniem

Kwiaty doniczkowe – niby niepozorne, a oczyszczą powietrze w domu, poprawią ci humor i wspomogą twoją walkę z przeziębieniem

Wuhan objete kwarantanną przez epidemię koronawirusa

Jest jeden widoczny pozytyw kwarantanny w Wuhan spowodowanej epidemią koronawirusa. Widać go na zdjęciach satelitarnych

Smog – co to, przyczyny, skutki, wpływ na ciążę i na płód. Jak walczyć ze smogiem

Oczyszczacz powietrza – niezbędny sprzęt czy chwilowa moda? Dr n.med. Piotr Dąbrowiecki mówi, komu rzeczywiście jest potrzebny

Chłopiec w masce antysmogowej

Smog w polskich miastach – dokąd przed nim uciec?

Kobieta w łóżku / istock

Po czym poznać, że zatrułaś się smogiem?

Smog i zanieczyszczenia powietrza / istockphoto

Rocznie ok. 12,6 mln osób umiera z powodu złego stanu środowiska. W jaki sposób zanieczyszczenia powietrza wpływają na nasz organizm?

śmiejąca się kobieta

Jak zabezpieczyć cerę przed smogiem?

pył saharyjski

Zasłaniaj oczy i gardło przed pyłem znad Sahary. Wpływa na nasze zdrowie podobnie jak smog

Kobieta jadąca na rowerze w masce antysmogowej

„Połowa masek nie chroni przed smogiem”. Sprawdź oznaczenie swojej półmaski filtrującej

Jak uchronić dziecko przed smogiem? Oto kilka sprawdzonych sposobów

Wstążka symbolizująca hiv na dłoniach

Oto lista największych zagrożeń dla naszego zdrowia i życia. Myślisz, że ciebie nie dotyczy?

dziewczyna siedząca przy otwartm oknie, przed nią stoi laptop, okrywa się kocem

Smog a wietrzenie pomieszczeń. Co zalecają eksperci?

Rośliny kontra smog. 10 roślin doniczkowych oczyszczających powietrze