Cytologia klasyczna czy cytologia płynna – którą z nich wybrać?

Rak szyjki macicy jest najczęściej diagnozowanym u kobiet nowotworem. Aby go uniknąć należy regularnie wykonywać badanie cytologiczne, które pozwala na wykrycie nieprawidłowych zmian w obrębie szyki macicy. Ostatnio coraz częściej spotykamy się z pojęciem cytologii płynnej, zatem zastanówmy się, na czym polega i czym różni się od cytologii klasycznej?

Cytologia – czym jest?

Cytologia to wymaz z szyjki macicy polegający na pobraniu komórek z tarczy i kanału szyjki macicy. To przesiewowe badanie w kierunku raka szyjki macicy, które umożliwia wykrycie wczesnych zmian przednowotowrowych i nowotworowych. Choć może brzmieć niezachęcająco, to cytologia jest badaniem bezbolesnym i nieinwazyjnym. Każda kobieta powinna wykonać ją regularnie.

W Polsce z bezpłatnych badań cytologicznych mogą korzystać kobiety w wieku od 25 do 59 lat – raz na trzy lata. Jednak zdaniem wielu specjalistów, wymaz z szyjki macicy warto wykonywać częściej – raz do roku. Zalecenie to w szczególności kierowane jest do kobiet, które w krótkim okresie miały wielu partnerów seksualnych, wcześnie rozpoczęły współżycie seksualne, od wielu lat stosują doustną antykoncepcję hormonalną, czy często zmagają się z infekcjami miejsc intymnych. Ponadto częściej powinny badać się kobiety będące nosicielkami HPV lub HIV, jak i osoby po chemioterapii. Przyjmuje się, że badaniu cytologicznemu powinna poddać się każda kobieta po ukończeniu 21. roku życia. Wcześniej należy ją wykonać jeśli wystąpią ku temu powody – kobieta zmaga się z infekcjami czy zakażeniami dróg rodnych lub też wcześniej rozpoczęła współżycie.

Jak przygotować się do badania cytologicznego?

Choć cytologia jest bezbolesnym, szybkim i bezinwazyjnym badaniem, należy się do niej odpowiednio przygotować. Najważniejsze by wiedzieć, w których dniach cyklu ją wykonać. Po pierwsze, na badanie nie umawiamy się w czasie miesiączki, a najbardziej optymalnym czasem jest pierwsza faza cyklu – kilka dni po ustaniu krwawienia.

Cytologii nie można wykonywać w takcie infekcji, jak i podczas stosowania jakichkolwiek środków dopochwowych. Minimum 24 godziny przed pobraniem wymazu nie powinno się współżyć, kilkudniowa abstynencja seksualna nie jest wymagana.

Cytologia klasyczna a cytologia płynna

Choć badanie konwencjonalne daje duże szanse na wykrycie nieprawidłowości, to otrzymany wynik nie wiąże się ze 100 proc. pewnością. Największą wadą cytologii klasycznej jest niska czułość na poziomie 60 proc. Zatem nawet nieprawidłowy wynik nie zawsze oznacza, że pojawiły się zmiany nowotworowe. I na odwrót. Ponadto stosunkowo duży odsetek wymazów jest złej jakości i nie nadaje się do badania, co wiąże się z koniecznością ponownego pobrania. Z tego też względu specjaliści nieustannie poszukiwali lepszej – a przede wszystkim – wiarygodniejszej metody. I wszystko wskazuje na to, że cytologia płynna takową jest. By móc porównać obie metody, krok po kroku przenalizujmy przebieg każdej z nich.

Zacznijmy od cytologii klasycznej, która polega na pobraniu (specjalną, sterylną szczoteczką) wymazu z dróg rodnych kobiety. Wymaz w szczelnie zamkniętym pojemniku przekazywany jest do laboratorium, gdzie następnie zostaje przebadany na szkiełku mikroskopowym.

Co ważne, badanie powinno być wykonane właśnie przy użyciu szczoteczki a nie patyczka. Dlaczego? Istnieje prawdopodobieństwo, że patyczek może nie zebrać całego niezbędnego do badania materiału, a tym samym otrzymany wynik nie będzie wiarygodny.

Z kolei cytologia płynna  LBC (ang. Liquid Based Cytology) to nic innego jak cytologia na podłożu płynnym. Podobnie jak w poprzednim przypadku lekarz za pomocą szczoteczki cytologicznej pobiera wymaz z szyjki macicy, który tym razem umieszcza w pojemniku ze specjalnym płynem zapobiegającym uszkodzeniu pobranych komórek. Materiał zostaje dostarczony do laboratorium, gdzie z pojemnika wraz z płynem przeniesiony jest na filtr, który ma za zadanie oczyszczenie wymazu z bakterii, śluzu czy krwinek czerwonych. Ostatnim etapem jest przeniesienie próbki na szkiełko mikroskopowe i dokładne jej przebadanie.

– Cytologia klasyczna to badanie, w trakcie którego pobieramy wymaz z szyjki macicy i umieszczamy go bezpośrednio na szkiełku mikroskopowym za pomocą specjalnej szczoteczki.

Cytologię płynną pobieramy w podobny sposób, jednak materiał umieszczamy w specjalnym podłożu płynnym. Dzięki temu uzyskany wymaz jest lepszej jakości – podsumowuje ginekolog dr Katarzyna Pietuch.

Istotną zaletą cytologii płynnej jest jej skuteczność w wykrywaniu nawet bardzo wczesnych zmian przednowotworowych. Katarzyna Pietuch nie ma wątpliwości:

– Choć cytologia klasyczna jest badaniem tańszym, to cytologia płynna jest metodą o wiele dokładniejszą. To lepsza jakość preparatów, łatwiejsza i szybsza ocena, a pobrany materiał może być wykorzystany do dodatkowych testów – np. badanie na obecność wirusa HPV.