Czym jest insulinooporność? Jak zdiagnozować zaburzenie oraz jakie postępowanie i leczenie mają największą skuteczność?

Insulinooporność oznacza zmniejszenie podatności organizmu na insulinę, czyli hormon, który odpowiada za regulację poziomu cukru we krwi. Insulinooporność dotyczy zwłaszcza osób z nadwagą i otyłością. Jest niebezpieczna, gdyż może stać się przyczyną cukrzycy i wielu innych schorzeń. Podstawowym postępowaniem jest dieta.

Insulina to hormon produkowany przez trzustkę, który charakteryzuje się działaniem ogólnoustrojowym i w znacznej mierze odpowiada za regulację gospodarki węglowodanowej organizmu. Insulina jest odpowiedzialna za stężenie glukozy we krwi i wszelkie zaburzenia dotyczące jej ilości, wydzielania i wrażliwości tkanek na jej działanie. Insulinooporność to zmniejszona podatność tkanek organizmu na działanie insuliny.

Insulinooporność – przyczyny zaburzenia metabolicznego

Zaburzenia glikemii są groźne dla organizmu, dlatego należy wiedzieć, jak zbadać insulinooporność. Istotne jest również wczesne wykonywanie badań na insulinooporność, gdyż zapobiega to wielu poważnym powikłaniom zaburzeń poziomu cukru. Jak leczyć insulinooporność? Podstawą terapii jest włączenie diety przy insulinooporności, ale czasami konieczne jest także przyjmowanie leków na insulinooporność. Zdarza się, że insulinooporność ma podłoże genetyczne. Może tak być w przypadku produkcji insuliny o nieprawidłowej budowie. Inną przyczyną jest zbyt duże stężenie hormonów działających przeciwstawnie do insuliny (kortyzol, glukagon, androgeny, parathormon). Jednakże przyczyny te stanowią tylko margines, głównymi powodami do rozwoju insulinooporności są bowiem nadwaga i otyłość. Wiążą się one z rozrostem tkanki tłuszczowej, która w głównej mierze odpowiada za wzrost oporności tkanek na działanie insuliny. Przez tkankę tłuszczową produkowane są substancje działające antagonistycznie do insuliny lub neutralizujące jej działanie. Dodatkowym czynnikiem jest uwalnianie przez tkankę tłuszczową wolnych kwasów tłuszczowych do krwi, które organizm wykorzystuje jako źródło energii zamiast węglowodanów. A zatem stężenie glukozy we krwi wzrasta, wtedy też (celem uzyskania prawidłowego bilansu) organizm produkuje więcej insuliny. Rozwojowi insulinooporności sprzyjają także wiek, mała aktywność fizyczna, wysokokaloryczna dieta, palenie tytoniu, ciąża.

Objawy insulinooporności

Przy insulinooporności diagnostyka wcale nie jest łatwa, gdyż może przebiegać w sposób utajony i do czasu rozwinięcia się groźnych powikłań pozostawać bezobjawowa. Jeśli przebiega w postaci jawnej, objawiać się może zaburzeniami poziomu glukozy we krwi, podwyższonym stężeniem cholesterolu i trójglicerydów, nadciśnieniem tętniczym, androidalnym typem otyłości lub zwiększonym stężeniem kwasu moczowego we krwi.

Insulinooporność – badania pomagające zdiagnozować zaburzenie

Istnieją trzy podstawowe badania na insulinooporność:

• test doustnego obciążenia glukozą – polega na podaniu cukru w ustalonej ilości i pomiarach reakcji organizmu w zakresie wydzielania insuliny, szybkości przenikania glukozy do tkanek i regulacji poziomu cukru we krwi;
• badanie metodą HOMA (Homeostatic Model Assessment) – w pobranej od pacjenta próbce krwi określa się stężenie glukozy i insuliny, a następnie przy użyciu odpowiedniego wzoru wylicza się wskaźnik insulinooporności;
• metoda klamry metabolicznej – polega na wyznaczeniu parametru GIR oznaczającego prędkość wlewu glukozy.

Leczenie obniżonej wrażliwości na insulinę

Leczenie zaburzenia zależy od przyczyny. Jeżeli jest nią nadmiar hormonów działających antagonistycznie do insuliny, podejmowane jest leczenie, które ma obniżyć ich ilość. Jeżeli przyczyną są leki, należy je zmienić. Jednakże, biorąc pod uwagę fakt, że najczęściej są to nadwaga i otyłość, podstawą w insulinooporności jest dieta. W przypadku zaburzenia konieczne jest, aby przy insulinooporności dieta została skomponowana i przygotowana przez specjalistę dietetyka.

Jaki jadłospis przy insulinooporności?

Nadrzędnym celem diety na insulinooporność jest utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy i insuliny we krwi. Przy insulinooporności jadłospis nie powinien eliminować glutenu i nabiału, pod warunkiem wybierania pełnoziarnistych produktów glutenowych i niesłodzonych produktów mlecznych. A zatem jakie produkty są wskazane? Co jeść przy insulinooporności? W skład posiłków powinny wchodzić warzywa surowe i gotowane, owoce, ryby i owoce morza, drób, chude mięso czerwone, kasze i makarony razowe, jajka, rośliny strączkowe. Nie należy zapominać o odpowiedniej ilości płynów (woda, herbata zielona, czerwona). Przepisy dotyczące diety przy insulinooporności można znaleźć w książkach kulinarnych lub na stronach internetowych poświęconych temu schorzeniu.