Dysgrafia – co to jest i jakie są jej objawy? Ćwiczenia na dysgrafię

Dysgrafia to zaburzenie, którego objawy rozpoznawane są, gdy dziecko rozpoczyna naukę pisania i czytania. Jak ją rozpoznać i leczyć? 

Co to jest dysgrafia?

Dysgrafia (agrafia) to częściowa lub całkowita utrata umiejętności pisania. Objawia się przede wszystkim trudnością w zapisie słów – pismo osoby cierpiącej na dysgrafię jest nieestetyczne, często nieczytelne. Warto wiedzieć, że dysgrafia nie ma nic wspólnego z rozwojem intelektualnym dziecka. W większości przypadków dzieci z dysgrafią osiągają satysfakcjonujące wyniki na innych polach, a problem dotyczy jedynie pisania. Zdarza się, że dysgrafia połączona jest z tzw. afazją motoryczną, czyli brakiem zdolności do produkowania mowy zrozumiałej dla innych osób.

Dysgrafia może występować samodzielnie jako brak umiejętności graficznego zapisu słów. Zdarza się jednak, że zaburzenia takie jak dysleksja, dysgrafia, dysortografia i podobne występują jednocześnie. W takich sytuacjach niezbędna jest kompleksowa terapia, w czasie której dziecko uzyska wieloaspektową pomoc.

Wcześnie postawiona diagnoza oraz rozpoczęcie ćwiczeń w większości przypadków pozwalają dziecku na częściowe opanowanie umiejętności wyraźnego pisania.

Dysgrafia – rodzaje

Wyróżnia się trzy rodzaje dysgrafii, które różnią się doświadczanym trudnościami.

1. Dysgrafia przestrzenna

• w tekście pisanym nie występują błędy ortograficzne;
• pojawiają się trudności przy przepisaniu/kopiowaniu innego tekstu;
• pojawiają się problemy z rysowaniem.

2. Dysgrafia dyslektyczna

• pojawia się ogromna ilość błędów ortograficznych;
• głoski na końcu wyrazu zostają ubezdźwięcznione (pisze się je tak, jak się słyszy);
• przepisywanie i kopiowanie innych tekstów odbywa się bezbłędnie;
• brak problemów z rysowaniem.

3. Dysgrafia motoryczna

• tekst przepisywany zawiera bardzo dużo błędów;
• brak problemów z pisaniem tekstu dyktowanego;
• pojawiają się problemy z rysowaniem.

Dysgrafia – przyczyny

Przyczyny dysgrafii mogą być różne. Przypuszcza się, że może ona być spowodowana mikrouszkodzeniami w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Inne przyczyny dysgrafii to zaburzenia w funkcjonowaniu słuchu lub wzroku bądź uszkodzenie tylnych części drugiego oraz trzeciego zakrętu czołowego lewej półkuli mózgowej lub zakrętu nadbrzeżnego.

Wśród przyczyn dysgrafii wymienia się również zaburzenia funkcji motorycznych małych, czyli nieumiejętność sprawnego posługiwania się palcami i dłońmi. Często problemem jest nieprawidłowy nawyk związany z techniką pisania. Inne przyczyny dysgrafii to zaburzenia rozwojowe oraz ADHD. Niektórzy lekarza twierdzą, że problemy takie jak dysleksja, dysgrafia, dysortografia mogą być dziedziczne – jeśli wystąpiły u rodziców, istnieje prawdopodobieństwo, że pojawią się także u dzieci.

Jakie są objawy dysgrafii?

Zdarza się, że nauczyciele nie są w stanie zauważyć, że w klasie jest uczeń z dysgrafią. Uważają, że nieestetyczne i nieczytelne pismo jest efektem braku uwagi i starań ze strony dziecka. Doświadczony pedagog jest jednak w stanie szybko zauważyć objawy dysgrafii. Jednym z najważniejszych symptomów jest nieczytelne pismo – niekształtne znaki o różnej wielkości, nieumiejętne odtwarzanie liter, pomijanie elementów znaków, mylenie liter, które są podobne, takich jak p-g, b-d, l-ł i innych to objawy, które zarówno u rodziców, jak i u nauczycieli powinny wywołać niepokój.

Inne objawy dysgrafii:

• litery pozbawione są istotnych znaków graficznych, jak haczyk przy literce „a” czy kreska przy  literze  „ł”,
• specyficzne, drżące pismo,
• stawianie liter o różnej wielkości, które nie mieszczą się w liniach.

Warto również zwrócić uwagę na takie objawy dysgrafii, jak kurczowe trzymanie długopisu, niechęć do pisania i malowania oraz szybkie męczenie się i zniechęcenie podczas pisania. Dysgrafia u dzieci może mieć jeden lub więcej objawów – jeśli jednak występują regularnie i pojawia się ich więcej, można być niemal pewnym, że dziecko cierpi na zaburzenie, jakim jest dysgrafia. W takiej sytuacji niezbędne jest rozpoczęcie profesjonalnej terapii pod okiem psychologa lub pedagoga.

Jak leczyć dysgrafię?

Leczenie dysgrafii odbywa się przede wszystkim przy pomocy specjalnie opracowanego zestawu ćwiczeń – są to indywidualnie dopasowane ćwiczenia dla dzieci z dysgrafią. Powinny one zostać przygotowany przez psychologa lub pedagoga specjalizującego się w leczeniu zaburzeń takich jak dysleksja, dysgrafia i dysortografia. Istnieją różne ćwiczenia dla dysgrafików. W terapii wykorzystuje się nie tylko papier i długopis, ale też inne przedmioty, które służą rozwijaniu funkcji motorycznych – plastelina, farby, kolorowy papier i inne.

Warto traktować ćwiczenia na dysgrafię jako zabawę. Dzięki temu dziecko nie będzie odczuwało stresu związanego z leczeniem. Różnego rodzaju ćwiczenia takie jak rysowanie, malowanie farbami czy kopiowanie rysunków powinny dać zadowalający efekty. Dodatkowo należy dostarczyć do nauczyciela specjalne zaświadczenie o dysgrafii.

Ćwiczenia na dysgrafię

Ćwiczenia, które powinny wykonać dzieci z dysgrafią obejmują między innymi:

• powtórzenie kreślenia ósemek i innych swobodnych ruchów na papierze,
• kopiowanie rysunków za pomocą kalki, a następnie z pamięci,
• odrysowywanie kształtów od przygotowanych szablonów,
• praca z konturami – wypełnianie ich i pogrubienie,
• rysowanie szlaczków, tak aby zmieściły się w określonych liniach,
• kreślenie w powietrzu za pomocą rąk tzw. leniwych ósemek,
• łączenie kolejnych punktów jedną linią, tak aby uzyskać kontur obrazka,
• uzupełnianie szablonów określonymi literami alfabetu.