Grupy inwalidzkie – rodzaje i przywileje. Dlaczego już nie nadaje się grup inwalidzkich?

Grupy inwalidzkie były nadawane do roku 1997. Od 1 stycznia 1998 r. obowiązuje nowy system orzecznictwa o niepełnosprawności i niezdolności do wykonywania pracy. Zmiana grupy inwalidzkiej na stopień nie jest konieczna. W świetle prawa osoba z ustaloną grupa inwalidzką zachowuje dotychczasowe uprawnienia, jeśli orzeczenie nie utraciło mocy, czyli zostało wydane „na stałe”.

Każda grupa inwalidzka charakteryzuje się przywilejami, z których osoba niepełnosprawna może korzystać. Ustalenie grupy inwalidzkiej w dzisiejszych czasach nie odbiega znacząco od zasad wnioskowania sprzed roku 1997. O przyznaniu grupy inwalidzkiej decydowała komisja orzekająca. Dziś w wypadku stopni jest tak samo.

Jakie są grupy inwalidzkie?

Do końca roku 1997 po złożeniu odpowiednich dokumentów i odbyciu indywidualnego spotkania z komisją lekarską ds. inwalidztwa i zatrudnienia na mocy jej orzeczenia można było zostać zakwalifikowanym do jednej z trzech grup inwalidzkich. Decyzją zespołu orzekającego mogło być odrzucenie wniosku bądź przyznanie:

• I grupy inwalidzkiej;
• II grupy inwalidzkiej;
• III grupy inwalidzkiej.

Osoby na trwałe zaliczone do jednej z grup inwalidzkich pozostają nadal osobami niepełnosprawnymi i zachowują uprawnienia.

Nowy system grup inwalidzkich

Od 1998 r. obowiązują dwa rodzaje systemu orzecznictwa i rodzaje niepełnosprawności:

• orzecznictwo do celów rentowych, które przeprowadzają komisje lekarskie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). Ponadto grupy inwalidzkie w policji i innych służbach mundurowych wydaje Ministerstwo Obrony Narodowej (MON) lub Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA). Orzecznictwo do celów rentowych kwalifikuje osobę jako:
  • całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji;
  • całkowicie niezdolną do pracy;
  • częściowo niezdolną do pracy lub wymagającą przekwalifikowania zawodowego;

• orzecznictwo do celów pozarentowych realizuje Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności i wyróżnia:
  • lekki stopień niepełnosprawności – dotyczy osób o naruszonej sprawności organizmu, powoduje obniżenie zdolności do wykonywania pracy lub ograniczenie w pełnieniu ról społecznych, dające się kompensować za pomocą wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne [1];
  • umiarkowany stopień niepełnosprawności – dotyczy osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy w warunkach pracy chronionej lub wymagających czasowej lub częściowej pomocy innych osób [2];
  • znaczny stopień niepełnosprawności – dotyczy osób z naruszoną sprawnością, niezdolnych do pracy albo zdolnych w warunkach pracy chronionej i wymagających stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji [3].

Stopnie niepełnosprawności a grupy inwalidzkie

Grupy inwalidzkie i stopnie niepełnosprawności są sobie równe. Przekładają się następująco:

• I grupa inwalidzka to znaczny stopień niepełnosprawności, całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji;
• II grupa inwalidzka to umiarkowany stopień niepełnosprawności, całkowita niezdolność do pracy;
• III grupa inwalidzka to lekki stopień niepełnosprawności, częściowa niezdolność do pracy.

Przyznanie grupy inwalidzkiej

Osoby legitymujące się grupą inwalidzką do celów rentowych mogą wnioskować do powiatowych zespołów orzekania o niepełnosprawności o ustalenie stopnia niepełnosprawności. Uzyskanie aktualnej grupy inwalidzkiej w celach nierentownych upoważnia do korzystania z przywilejów przysługujących danej grupie osób niepełnosprawnych.

Grupy inwalidzkie – przywileje

Orzeczenie o grupie inwalidzkiej zapewnia osobie niepełnosprawnej m.in.:

• dodatek lub zasiłek pielęgnacyjny;
• ulgi komunikacyjne w PKP i PKS oraz komunikacji miejskiej;
• kartę parkingową;
• obniżenie abonamentu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego;
• dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych, zaopatrzenia ortopedycznego i środków pomocniczych, likwidacji barier architektonicznych;
• ulgi podatkowe;
• skrócony czas pracy zarobkowej, dodatkowy urlop wypoczynkowy i przerwę w pracy;
• inne: wstęp do muzeów, pierwszeństwo w kolejkach, ulgę paszportową, udogodnienia na poczcie, psa asystującego, dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej i usług farmaceutycznych.

Skala korzyści z grupy inwalidzkiej uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności. Im wyższy stopień, tym przywileje grupy inwalidzkiej są większe.

Grupy inwalidzkie – choroby, symbole

Grupy inwalidzkie od 1998 r. ustala się na podstawie dominującej choroby, którą oznacza się szyfrowanym kodem. Przykładowo 01-U oznacza upośledzenie umysłowe, 07-S stanowią choroby krążeniowo-oddechowe, 10-N to choroby neurologiczne.