Jakie mogą być przyczyny bólu odbytu? Dowiedz się, które choroby mogą dawać takie dolegliwości i jak powinny być leczone

Ból odbytu jest zjawiskiem stosunkowo częstym. Występuje w każdej grupie wiekowej, chociaż w każdej z nich może mieć nieco inne przyczyny. Dolegliwości często wiążą się z oddawaniem stolca. W przypadku odczuwania bólu odbytu należy zgłosić się na konsultację lekarską, gdyż stan taki może świadczyć o nowotworach.

Odbyt stanowi końcowy odcinek przewodu pokarmowego, którym z organizmu wydalany jest stolec. Jego głównym budulcem jest mięśniówka posiadająca właściwości rozciągliwe oraz generowania skurczu, co sprawia, że możliwy jest akt defekacji.

Ból odbytu nie tylko po wypróżnieniu

Ból odbytu jest stosunkowo częstą dolegliwością. Może pojawić się w każdym wieku, zdarza się również ból odbytu u dziecka. Najczęściej dolegliwości dotyczą samego odbytu, ale może pojawić się też ból okolicy odbytu lub taki, któremu towarzyszą dolegliwości ze strony innych narządów, np. ból podbrzusza i odbytu. Najczęściej ból odbytu występuje przy wypróżnianiu, jednak może też pojawiać się podczas siadania, w czasie odpoczynku nocnego (ból odbytu w nocy) lub mechanicznego podrażnienia z zewnątrz (ból odbytu po stosunku analnym). Wiele chorób może dawać dolegliwości bólowe odbytu. Niektóre są prozaiczne lub nawet wynikające z sytuacji fizjologicznej (ból odbytu w ciąży), jednak żadnego bólu odbytu nie należy lekceważyć, gdyż może on być przejawem groźnych schorzeń, w tym nawet nowotworów.

Ból odbytu – przyczyny dolegliwości

Najczęstszą przyczyną bólu i krwawienia z odbytu są guzki krwawnicze, czyli hemoroidy. Tak naprawdę są to żylaki, czyli poszerzone odcinkowo żyły splotu odbytniczego. W związku z tym, że poszerzone naczynia mają bardziej wrażliwe ściany, często ulegają uszkodzeniu, np. w czasie wzrostu ciśnienia, który towarzyszy defekacji. Objawem tego jest podkrwawianie świeżą krwią. Poza krwawieniem główne symptomy obejmują ból i pieczenie odbytu. Guzki mają tendencję do powiększania się z czasem. W zaawansowanych stadiach są wyczuwalne palpacyjnie bądź widoczne poza odbytem. Kolejna z przyczyn zwłaszcza kłującego bólu w okolicy odbytu to szczelina odbytu. Jest to wąskie pęknięcie w obrębie błony śluzowej zlokalizowane w kanale odbytu. Do jej powstania dochodzi w wyniku nadmiernego rozciągania śluzówki przy zwiększonym ciśnieniu. Zwykle pacjenci skarżą się na ból i pieczenie odbytu po wypróżnieniu, które utrzymuje się do kilkudziesięciu minut po defekacji. Czasami łącznie z bólem odbytu po wypróżnieniu pojawia się krew, która może być zmieszana z kałem (ale świeża) lub zauważalna na papierze toaletowym. W obrębie odbytu mogą również rozwinąć się infekcje bakteryjne, które prowadzą do rozwoju ropnia odbytu. Bolący odbyt dokucza zwłaszcza przy defekacji i podczas zmiany pozycji ciała. Ma on charakter ostry i kłujący, początkowo sporadyczne dolegliwości nasilają się wraz ze wzrostem rozmiaru ropnia. Czasami bólowi odbytnicy towarzyszą dolegliwości ogólne takie jak stan podgorączkowy i gorączka, osłabienie, przy dużych ropniach dołączać się mogą objawy dyzuryczne.

Inne przyczyny bólu odbytu

Ból odbytu może być także związany z chorobami przenoszonymi drogą płciową (rzeżączka, chlamydioza). Może przy nich wystąpić świąd odbytu, ból odbytu po oddaniu stolca, jak również wyciek z odbytu treści o nieprzyjemnym zapachu. Może pojawić się również ból odbytu po porodzie, który związany jest z nadmiernym rozciągnięciem śluzówki wskutek parcia w czasie skurczów porodowych. Utrzymuje się kilka dni po porodzie, czasami towarzyszą mu niewielkie krwawienia. Zdarza się też, że pacjenci skarżą się na ból odbytu po biegunce. Ma to związek z częstym oddawaniem stolca, przez co mięśniówka narażona zostaje na wielokrotne skurcze w ciągu krótkiego okresu. Ból odbytu po wypróżnieniu związany z biegunką zwykle również ustępuje w ciągu kilku dni od powrotu prawidłowej perystaltyki. Najgroźniejszą przyczyną bólu odbytu i podbrzusza zarazem są nowotwory złośliwe odbytu. Długo pozostają bezobjawowe, jednak wraz z ich wzrostem pojawiają się dolegliwości bólowe, zaburzenia oddawania stolca, krwawienia z odbytu. Czasami wyczuwalny jest guz w obrębie odbytu.

Leczenie bólu odbytu

Leczenie bólu odbytu powinno przede wszystkim skupiać się na terapii przyczyny dolegliwości. W przypadku hemoroidów w ich początkowym stadium zalecane są maści bądź czopki. W zaawansowanych postaciach konieczne jest leczenie operacyjne. Przy szczelinie odbytu wskazana jest dieta bogatoresztkowa, a także leki zmiękczające stolec i środki obniżające napięcie zwieraczy. Przy ropniu konieczne jest nacięcie i drenaż oraz antybiotykoterapia. W przypadku podejrzenia nowotworu odbytu konieczna jest diagnostyka i decyzja odnośnie do sposobu leczenia onkologicznego (chirurgia, radioterapia, chemioterapia).