Krótkie wędzidełko – co to jest, kiedy należy je podciąć i jak przebiega zabieg?

Czasem daje o sobie znać nieznaczną tylko wadą wymowy, innym razem utrudnia ruchy języka i jedzenie. Wędzidełko języka, bo o nim mowa, coraz częściej jest podcinane już u niemowląt, by ułatwić (a często umożliwić) świeżo upieczonym mamom karmienie naturalne i zapobiec rozwojowi wad szczęki oraz nieprawidłowościom wymowy na późniejszym etapie życia dziecka.  

Wędzidełko języka i jego rodzaje 

Wędzidełko języka to włóknista błona, która łączy ze sobą struktury jamy ustnej. Z uwagi na występowanie, możemy wyróżnić kilka typów wędzidełka: 

• Wędzidełko podjęzykowe – łączy dolną powierzchnię języka z dnem jamy ustnej. Zwykle, gdy specjalista zaleca podcinanie wędzidełka ma na myśli właśnie to pod językiem. Jeśli chcesz je zobaczyć u siebie, unieś jego czubek do góry ku podniebieniu. Jeśli możesz dotknąć je bez trudu, najprawdopodobniej twoje wędzidełko podjęzykowe jest prawidłowo rozwinięte. 
  

• Wędzidełko górne – trójkątny fałd skóry, który dzieli przedsionek jamy ustnej na lewą i prawą część. Jeśli jest przerośnięte – powoduje diastemę.
  

• Wędzidełko dolne – a właściwie wędzidełko wargi dolnej to fałd skórny ulokowany poniżej siekaczy. Jest niemal niewidoczny, dlatego może być dla ciebie zaskakujące, ze wyróżnia się tę część anatomiczną jamy ustnej.
  

• Wędzidełko policzkowe – to ledwie wyczuwalny fałd skórny, który możesz znaleźć po wewnętrznej stronie policzków na linii zębów górnej szczeki. Wspomaga utrzymanie właściwego napięcia mięśni szczęki, aby przeżuwanie pokarmów przebiegało sprawnie. 

Krótkie wędzidełko języka – rozpoznanie  

Krótkie wędzidełko to problem, który dotyczy około 10,7 proc. populacji, w tym przede wszystkim chłopców. Mowa wówczas o ankyloglosji. Niekiedy wędzidełko u niemowlaka czy starszych dzieci (a nawet dorosłych, którzy nie  zostali dotychczas zdiagnozowani i poddani zabiegowi frenotomii) okazuje się za krótkie. Wczesne postawienie diagnozy pozwala zapobiec kształtowaniu się nieprawidłowości w podstawowych funkcjach jamy ustnej i ruchach języka oraz błędnej artykulacji.     

Objawami, które powinny zachęcić do wizyty u specjalisty (z własnym przypadkiem lub z dzieckiem) są m.in.: 

• utrudnione unoszenie języka w stronę podniebienia, 
• wgłębienie na końcu języka, co nadaje mu kształt serca, 
• anemizacje w jamie ustnej, czyli białe plamy świadczące o punktowym niedokrwieniu.
  

Ponadto u noworodków po karmieniu mogą pojawiać się pęcherzyki na wargach. Świadczy to o dużym wysiłku, jaki maluch musi wkładać w zasysanie brodawki sutkowej lub smoczka butelki i połykanie pokarmu. W przypadku, gdy noworodek ma bardzo krótkie wędzidełko, może mieć też cofniętą szczęką, co często całkowicie uniemożliwia karmienie naturalne. Również podawanie mieszanki mlekozastępczej w butelce sprawia, że maluch wielokrotnie krztusi się podczas jedzenia i bardzo szybko męczy. W efekcie więc je mniej, niż potrzebuje jego organizm, przez co też wolniej przybiera na wadze. 

Podcinanie wędzidełka – dlaczego nie należy odwlekać zabiegu? 

Krótkie wędzidełko rodzi szereg konsekwencji dla prawidłowego funkcjonowania jamy ustnej: 

• zaburzenie odruchu ssania u noworodków, niemowląt i dzieci; 
• powstawanie wad zgryzu; 
• nieprawidłowa artykulacja (wady wymowy); 
• utrwalanie nieprawidłowego ssania, połykania oraz żucia; 
• rozwój próchnicy i chorób przyzębia, zaniki kostne; 
• szczękościsk; 
• asymetria warg; 
• trudność w całowaniu; 
• nieudolne wysuwanie protezy zębowej. 

Podcięcie wędzidełka języka – jak przebiega zabieg? 

Zabieg podcinania wędzidełka nazywa się frenotomią. Pokutuje mit, że błona łącząca dolną powierzchnię języka z dnem jamy ustnej rozciąga się z czasem – nie jest to prawdą. Tylko zabieg i podcięcie wędzidełka pod językiem jest w stanie nadać mu swobodę ruchów. 

Ile trwa zabieg?  

Frenotomia to procedura, która trwa zaledwie kilka minut i wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym. U niemowląt stosowany jest żel znieczulający, a u starszych dzieci i dorosłych wykonuje się dodatkowo zastrzyk. Jeśli więc zastanawiasz się, czy podcięcie wędzidełka boli – odpowiedź brzmi: nie! Jest to jednak dosyć stresujące wydarzenia, szczególnie dla małych dzieci. Tym bardziej warto je wykonać jak najwcześniej, czyli w pierwszych miesiącach życia. 

Kto podcina wędzidełko?  

Zabieg wykonuje laryngolog, stomatolog albo chirurg po uprzedniej konsultacji logopedycznej lub logopedyczno-laryngologicznej. Dlaczego aż dwóch specjalistów jest tak ważnych dla pełnej diagnostyki? Logopeda ocenia jaki wpływ istniejąca wada może mieć na rozwój mowy, natomiast laryngolog ocenia ruchomość języka i samego wędzidełka oraz planuje sposób wykonania cięcia.  

Metody 

Jedni specjaliści sięgają po metodę laserowego podcinanie wędzidełka, a inni posiłkują się skalpelem. Obie metody są skuteczne. Zaletą lasera jest bezkrwawy przebieg zabiegu. Niestety, można go wykorzystywać u dzieci powyżej 3 roku życia. 

Wędzidełko języka po zabiegu 

Po podcięciu w miejscu naruszenia tkanki możliwe jest odczuwanie pieczenia. Dlatego nie zawsze w tym dniu wskazane jest wykonywanie ćwiczeń zapobiegających ponownemu zrośnięciu się wędzidełka oraz usprawniających pracę języka. Zestaw ćwiczeń jest dobierany indywidualnie do każdego pacjenta, w zależności od stopnia skrócenia wędzidełka i kondycji języka.  

Podcinanie wędzidełka języka – cena  

Rozpiętość cen za wykonanie zabiegu podcięcia wędzidełka u dziecka lub osoby dorosłej waha się od stu do nawet kilkuset złotych. Wszystko to zależy od miasta jego przeprowadzenia, renomy specjalisty i wybranej metody. 

Za podjęcie wędzidełka skalpelem niekiedy można zapłacić zaledwie 100 zł, natomiast w przypadku laserowego podcięcie wędzidełka ceny zaczynają się od 300 zł. Możesz też zdecydować się na podcięcie wędzidełka w ramach ubezpieczenia NFZ. Wiąże się to jednak zwykle z długim czasem oczekiwania na wykonanie zabiegu. 

Bibliografia 

1. D. Pluta-Wojciechowska, B. Sambor, O różnych typach skróconych wędzidełek języka, ich ocenie i interpretacji wyników badań w logopedii, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-59f8027a-9b97-45a9-aa9e-18dfcc0d245c/c/czas_45_2016_7art.pdf, dostęp: 7.06.2022 r. 
2. K. Stańczyk, E. Ciok, Ankyloglosja – przegląd piśmiennictwa, „Forum Ortodontyczne” 2015, nr 11, s. 123–133.