Poród – termin, pierwsze objawy, jak przyspieszyć poród

Poród to moment wyczekiwany przez każdą przyszłą mamę. Towarzyszy mu ekscytacja, ale także nieco niepewności. Kobieta zastanawia się, ile trwa poród, jakie są objawy zwiastujące poród, co zabrać do szpitala na porodówkę? Do porodu warto przygotować się odpowiednio wcześnie, dbając o dobrą kondycję fizyczną, a także opracowując plan porodu. Jaki jest przebieg porodu i jak się do niego przygotować?

Jak obliczyć termin porodu?

Spodziewany termin porodu zazwyczaj podawany jest podczas pierwszej wizyty u ginekologa, gdy potwierdzona zostanie ciąża. W jaki sposób obliczany jest termin porodu? Uwzględniana jest data ostatniej miesiączki, od której należy cofnąć się o trzy miesiące, a następnie doliczyć rok i siedem dni. Oczywiście – jest to metoda, która znajduje zastosowanie wyłącznie u kobiet posiadających regularne cykle miesięczne, trwających 28 dni. W przypadku cyklów regularnych, ale dłuższych lub krótszych niż 28 dni, obliczając termin porodu należy uwzględnić tą różnicę. Gdy cykl miesięczny jest krótszy od 28 dni, odejmujemy odpowiednią ilość dni od daty porodu obliczonego dla cyklu regularnego, a w przypadku cyklów dłuższych – dodajemy odpowiednią ilość dni. Przybliżony termin porodu można ustalić na podstawie wyniku badania USG przezpochwowego.

Poród przedwczesny

Za poród przedwczesny uznaje się urodzenie dziecka przed rozpoczęciem 37. tygodnia ciąży. Dzięki postępowi medycyny szanse na przeżycie mają nawet maluchy, które przychodzą na świat w 23. tygodniu ciąży.

Poród przedwczesny, szczególnie taki, który następuje wiele tygodni przed wyznaczonym terminem, wiąże się jednak z ryzykiem pojawienia się zaburzeń w obrębie wielu narządów dziecka, w tym serca, mózgu, płuc, układu pokarmowego, narządów zmysłów. Niektóre z nich mogą być trwałe.

Zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego występuje u kobiet:

• w ciąży mnogiej,
• które wcześniej urodziły dziecko przedwcześnie,
• które zaszły w ciążę niedługo (mniej niż pół roku) po urodzeniu poprzedniego dziecka,
• u których zastosowano procedurę in vitro,
• palących papierosy,
• z niedowagą lub nadmierną masą ciała,
• narażonych na silny stres,
• z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze,
• z wadami w obrębie łożyska lub macicy.

Poród po terminie

Z porodem po terminie mamy do czynienia jeśli kobieta urodzi dziecko po 42. tygodniu ciąży. W sytuacji, gdy ciąża nadal trwa po wyznaczonej dacie porodu lekarz zleca odpowiednie badania, które pozwalają określić, czy wiąże się to z ryzykiem dla dziecka. Jeśli oceni, że korzystniejsze jest, by maluch już się urodził, może zastosować indukcję porodu.

Objawy zbliżającego się porodu

Pierwsze objawy porodu to nie tylko skurcze przedporodowe. Organizm daje znać o zbliżającym się porodzie na wiele innych sposobów. Już na kilka lub kilkanaście dni przed porodem zaobserwować można obniżenie się brzuszka ciążowego. Przed porodem brzuch obniża się o około 2 cm w porównaniu z położeniem sprzed kilku tygodni, gdy brzuch osiąga największą wysokość i sięga do dolnej krawędzi mostka. Kolejny zwiastun to spadek intensywności ruchów płodu. Ruchy dziecka są wyczuwalne, ale nie tak intensywne jak wcześniej. Niepokojącą sytuacją jest całkowity zanik lub bardzo gwałtowne ruchy płodu.

O zbliżającym się porodzie może świadczyć odejście czopu śluzowego czyli gęstego śluzu zamykającego ujście szyjki macicy. Do odejścia czopu śluzowego może dojść zarówno parę tygodni, jak i parę godzin przed porodem; najczęściej ma to miejsce na kilkanaście godzin przed porodem. Kolejny znamienny symptom to odejście wód płodowych. Niekiedy dochodzi do nagłego odejścia całych wód płodowych, jednak bardzo często wody płodowe powoli się sączą, co może trwać kilka lub kilkanaście godzin.

Na kilka dni przed porodem mogą pojawić się problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka czy wymioty. Służy to oczyszczeniu organizmu kobiety i opróżnieniu jelit tak, aby ułatwić dziecku przemieszczanie się w kanale rodnym. Najbardziej charakterystycznym objawem zwiastującym poród są skurcze. Należy odróżnić typowe skurcze porodowe od skurczów Braxtona-Hicksa, czyli tzw. skurczów przepowiadających. Skurcze przepowiadające mogą pojawić się już około 36. tygodnia ciąży i nie wskazują na zbliżający się poród, a mają jedynie na celu przygotowanie macicy do akcji porodowej. Typowe skurcze przedporodowe różnią się od skurczów przepowiadających zarówno intensywnością, jak i częstotliwością. Najważniejsze cechy skurczów porodowych są następujące:

• nie ustępują po zastosowaniu leków rozkurczowych czy ciepłej kąpieli,
• skurcze stają się coraz silniejsze i pojawiają się coraz częściej.

Gdy skurcze pojawiają się z częstotliwością 10 minut lub mniejszą – to jest ten moment, w którym należy udać się do szpitala.

Jak przyspieszyć poród?

Aby w naturalny sposób przyspieszyć poród, co ma miejsce przede wszystkim wówczas, gdy minął wyznaczony czas porodu, można wykorzystać następujące metody:

• długie spacery, dzięki którym dochodzi do pobudzenia krążenia, dotlenienia organizmu i zredukowania stresu,
• uprawianie seksu – w spermie znajdują się prostaglandyny, które mogą prowokować skurcze szyjki macicy,
• pobudzanie brodawek sutkowych, czemu towarzyszy wydzielanie oksytocyny stymulującej skurcze macicy,
• picie herbaty z liści malin.

Niekiedy konieczne jest indukowanie porodu przez lekarza. Jest to wskazane wówczas, gdy wywołanie porodu przyniesie więcej korzyści dla matki i dziecka niż oczekiwanie na samoistne rozwiązanie. Indukcję porodu rozważyć należy m.in. w takich sytuacjach jak:

• konflikt serologiczny,
• hipotrofia płodu,
• cukrzyca,
• zakażenia wewnątrzmaciczne,
• stan przedrzucawkowy,
• wady rozwojowe płodu.

Ponadto do indukowania porodu dochodzi po zakończeniu 41. tygodnia ciąży. Jak wywołać poród? W celu przyspieszenia porodu stosowana jest oksytocyna, prostaglandyny. Poza indukcją farmakologiczną zastosowana może być indukcja mechaniczna na drodze balonikowania. Do szyjki macicy wprowadzany jest cewnik, który jest wypełniany solą fizjologiczną i pobudza czynność skurczową macicy.

Jak wygląda poród? Przebieg porodu fizjologicznego i cesarskiego cięcia

Poród fizjologiczny to poród siłami natury, czyli drogą pochwową. Jak wygląda przebieg porodu krok po kroku? Wyróżnia się następujące okresy porodu fizjologicznego:

• I okres porodu to etap rozwierania i skracania szyjki macicy; w fazie utajonej rozwarcie sięga trzech lub czterech cm, a faza aktywna charakteryzuje się pełnym rozwarciem szyjki macicy (10 cm),
• II okres porodu to czas od pełnego rozwarcia szyjki macicy do momentu urodzenia dziecka; ta faza trwa od kilku minut do około dwóch godzin i charakteryzuje się występowaniem skurczów partych,
• III okres porodu trwa około pół godziny i polega na wydaleniu łożyska.

Poród w wodzie

Jedną z metod porodu siłami natury jest poród w wodzie. W jego przebiegu kobieta przebywa w wannie wypełnionej ciepłą wodą, co przynosi korzyści m.in. związane z relaksacją i redukcją odczuwania bólu oraz zmniejszeniem ryzyka urazów krocza. Poród w wodzie jest uznawany za bezpieczny dla dziecka. Metodę praktykuje się w niektórych polskich szpitalach.

Przebieg porodu w wodzie polega na kilkukrotnym wchodzeniu do wody – najpierw, gdy rozwarcie szyjki macicy osiągnie około pięć cm. Potem konieczne jest opuszczanie wanny w sytuacji, gdy temperatura wody spadnie poniżej 36-37 stopni Celsjusza. W taki sposób można odbyć I i II fazę porodu, a łożysko jest wydalane poza basenem.

Poród dziecka w ułożeniu pośladkowym

Jeśli dziecko w okresie przedporodowym ułożone jest w nieprawidłowej pozycji, z nogami i pośladkami zwróconymi w stronę kanału rodnego, poród siłami natury związany jest wyższym ryzykiem. Z tego powodu lekarze w takiej sytuacji najczęściej proponują kobiecie wykonanie cesarskiego cięcia. Poród naturalny przy ułożeniu pośladkowym dziecka stanowi jedną z zalecanych opcji tylko w przypadku niektórych kobiet, zawsze jednak powinien być wykonywany w obecności lekarza położnika doświadczonego w porodach tego typu.

Poród kleszczowy

Podczas porodu kleszczowego wykorzystywane są specjalne narzędzia (kleszcze i próżnociąg), które mają ułatwić przejście dziecka przez kanał rodny. Korzysta się z nich tylko w wyjątkowych sytuacjach – jeśli parcie nie jest wystarczająco efektywne lub szybsze zakończenie II fazy porodu ma szczególne znaczenie w kontekście bezpieczeństwa dziecka.

Poród lotosowy

Poród lotosowy stanowi wariant porodu naturalnego, w którym pępowinę dziecka pozostawia się połączoną z łożyskiem matki do czasu, gdy sama się oddzieli (trwa to zwykle od kilku dni do tygodnia). Ze względu na brak dowodów naukowych dotyczących ewentualnych korzyści i bezpieczeństwa związanego z porodem lotosowym metoda ta nie jest stosowana w praktyce klinicznej.

Ile trwa poród naturalny?

Jest to kwestia bardzo indywidualna i zależy przede wszystkim od czasu trwania I fazy. Prawidłowo poród nie powinien trwać dłużej niż 24 godziny.

Ile trwa cesarka?

Poród drogą cesarskiego cięcia trwa około 30-40 minut i polega na wykonaniu znieczulenia podpajęczynówkowego lub zewnątrzoponowego, a następnie – nacięcia o długości około 15 minut, zlokalizowanego nad wzgórkiem łonowym. Lekarz rozcina skórę, mięśnie i macicę, po czym wydobywa płód, a następnie łożysko.

Co zabrać do szpitala na porodówkę?

Skompletowanie odpowiedniej wyprawki do szpitala to jeden z istotnych elementów przygotowania do porodu. Poza rzeczami niezbędnymi dla noworodka, konieczne jest przygotowanie wyprawki dla mamy. Kobieta udająca się do szpitala powinna zabrać ze sobą przede wszystkim wygodną koszulę do porodu. Powinna być ona luźna, dlatego najlepiej kupić koszulę o dwa rozmiary większą. Koszula nie powinna być długa, najlepiej, gdy ma krótkie rękawki lub ramiączka – łatwiej jest wtedy zmierzyć ciśnienie krwi czy podłączyć kroplówkę. Koniecznie powinna być uszyta z naturalnego materiału i mieć delikatne, nieuwierające szwy. Warto ponadto zaopatrzyć się w dwie lub trzy koszule do karmienia, z szybkim i wygodnym odpięciem na wysokości piersi.

Kolejne istotne rzeczy, których nie może zabraknąć w wyprawce dla kobiety rodzącej to:

• dwa ręczniki,
• szlafrok,
• pantofle,
• podkłady higieniczne i podpaski,
• środki higieniczne (żel pod prysznic, preparat do higieny intymnej, szczoteczka i pasta do zębów),
• chusteczki higieniczne,
• klapki pod prysznic,
• karta ciąży i wszystkie wyniki badań.

Aktualizacja: Milena Marchewka

Bibliografia:

1. Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki okołoporodowej  i prowadzenia porodu; 2006 – 2001