Poznaj funkcję i choroby węzłów chłonnych

Węzły chłonne wchodzą w skład układu odpornościowego człowieka. Naczynia limfatyczne przebiegają przez struktury organizmu i z reguły towarzyszą naczyniom krwionośnym. Węzły chłonne zajmują się filtrowaniem limfy, ponadto odgrywają rolę w wytwarzaniu przeciwciał.

Węzły chłonne odgrywają niezwykle istotną funkcję w naszym organizmie. Wchodzą one w skład układu odpornościowego. Zlokalizowane są na przebiegu naczyń limfatycznych w różnych częściach ciała. Różnią się wyglądem i wielkością. Niektóre z nich (zwłaszcza jeżeli są powiększone) możemy samodzielnie wyczuć, inne są położone tak głęboko, że zobaczyć je można tylko w czasie badania obrazowego. Główną funkcją węzłów chłonnych jest filtracja chłonki i udział w produkcji przeciwciał. Z objawów związanych z węzłami chłonnymi najczęściej obserwujemy powiększone węzły chłonne, które mogą być odczynem na stan zapalny w okolicy, zapaleniem samych węzłów chłonnych lub sygnałem chorób reumatycznych i nowotworowych. Każde powiększenie węzłów chłonnych utrzymujące się przez kilka dni wymaga konsultacji lekarskiej.

Węzły chłonne – budowa

Węzły chłonne mają najczęściej okrągły lub kulisty kształt i otoczone są torebką łącznotkankową. Każdy węzeł ma wnękę i wypukłą część, która ją otacza. Przepływ limfy odbywa się od strony wypukłej do wnęki. Ważnym elementem budowy węzła jest też zatoka brzeżna znajdująca się pod torebką. W samym zrębie węzła wyróżniamy część korową i rdzeń – zlokalizowane są w nich różne komórki układu odpornościowego.

Lokalizacja węzłów chłonnych

Węzły chłonne zlokalizowane są na przebiegu naczyń limfatycznych. Niektóre z nich znajdują się tuż pod skórą, zatem ich powiększenie łatwo jest zauważyć i wyczuć. Inne można dostrzec jedynie w badaniu obrazowym albo podczas operacji. Węzły chłonne często grupują się w konglomeraty położone w określonej lokalizacji – mówimy wówczas o grupach węzłów chłonnych, które np. na szyi są znakowane systemem numerycznym. Najczęściej obserwujemy powiększenie węzłów chłonnych szyjnych podżuchwowych, węzłów chłonnych nadobojczykowych i podobojczykowych, pachowych i pachwinowych.

O czym świadczą powiększone węzły chłonne?

Powiększenie węzłów chłonnych nie zawsze musi świadczyć o toczącej się chorobie. Czasami ich powiększenie utrzymuje się nawet kilka miesięcy po stanie zapalnym, mimo iż przyczyny infekcji już dawno nie ma. W zależności od lokalizacji powiększone węzły chłonne mogą być symptomem różnych schorzeń.

Przyczynami powiększenia węzłów chłonnych na szyi (także w okolicy podżuchwowej) są stany zapalne zębów i jamy ustnej, infekcje gardła, zakażenia górnych dróg oddechowych. Mogą być to też przerzuty nowotworu złośliwego krtani, gardła i części nosowej gardła. Powiększenie węzłów chłonnych pod pachami najczęściej związane jest z nowotworem piersi. Stanowią one ważny czynnik prognostyczny, często też ich powiększenie warunkuje sposób leczenia choroby nowotworowej. Ponadto powiększone węzły chłonne w tej okolicy mogą świadczyć o białaczce i chłoniaku. Powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych najczęściej świadczy o obecności miejscowego stanu zapalnego w obrębie narządów płciowych lub o obecności chorób przenoszonych drogą płciową. Czasami oznaczają stan zapalny w obrębie kończyn dolnych.

Powiększone węzły chłonne – objawy

Objawami powiększonych węzłów chłonnych u człowieka są najczęściej dolegliwości bólowe. Bolące węzły chłonne w zależności od lokalizacji mogą powodować ból przy palpacji, połykaniu, zmianie pozycji ciała. Dodatkowo może występować zmęczenie, osłabienie oraz nadmierne poty. Zdarza się, że dolegliwości bólowe nie występują, węzły chłonne rosną i pojawia się utrata wagi – wówczas niezwłocznie należy skonsultować się z lekarzem.

Jak leczyć powiększone węzły chłonne?

To, jak leczyć powiększone węzły chłonne, w dużej mierze zależy od przyczyny. Aby złagodzić dolegliwości bólowe, podaje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Jeżeli lekarz podejrzewa tło infekcyjne, konieczne jest włączenie antybiotykoterapii lub leków przeciwwirusowych. W przypadku ropnia węzła chłonnego konieczny może być jego drenaż lub operacyjne usunięcie. Jeżeli węzły chłonne są twarde, nieruchome, a ich powiększeniu towarzyszą poty, chudnięcie, zaburzenia odporności, konieczna może okazać się biopsja węzła celem określenia cytologicznego charakteru zmian.

Każde powiększenie węzłów chłonnych utrzymujące się dłużej niż 2 tygodnie jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem. Podstawowym badaniem określającym i różnicującym przyczynę powiększenia węzłów chłonnych jest USG. Ocenia ono nie tylko rozmiar węzła chłonnego, ale też jego strukturę i to, czy wskazuje ona na odczyn zapalny, czy na chorobę nowotworową. Ponadto oceniany jest stosunek położenia węzłów do struktur otaczających, co ma znaczenie np. przy planowaniu drenażu węzła. Pod kontrolą USG wykonywana jest także tzw. biopsja aspiracyjna cienkoigłowa, czyli pobranie komórek z węzła do badania cytologicznego.