Przemoc psychiczna – jak ją rozpoznać i się przed nią obronić?

Przemoc psychiczna osłabia psychiczną i fizyczną zdolność ofiary do podejmowania jakichkolwiek form oporu wobec swojego oprawcy. Efektem stosowania tego typu przemocy jest zniszczenie poczucia godności i własnej wartości ofiary. Pod wieloma względami przemoc psychiczna może pozostawić dużo poważniejsze ślady niż przemoc fizyczna.

Przemoc psychiczna obejmuje m.in.: wyśmiewanie opinii, poglądów, przekonań, dyskryminację ze względu na wyznawaną religię, pochodzenie, rasę. Przemoc psychiczna bardzo często rozwija się niezauważona przez ofiarę. Potrafi ona tłumaczyć osobę znęcającą się nad nią przed innymi.

Co to jest przemoc psychiczna?

Przemoc psychiczna w domu czy w pracy jest równie, a często o wiele bardziej niebezpieczna niż przemoc fizyczna. Bardzo często jest to sytuacja patologiczna, w której ofiara zdaje się nie dostrzegać negatywnego wymiaru relacji łączącej ją z oprawcą. Bardzo często (szczególnie w przypadku przemocy psychicznej w małżeństwie) ofiara broni atakującego przed innymi, tłumaczy jego zachowanie. Przemoc psychiczna jest zjawiskiem bardzo trudnym do uchwycenia. Ofiara bardzo często długo nie dzieli się swoimi problemami, a w momencie, gdy decyduje się opowiedzieć o sytuacji, ma problem z jasnym zdefiniowaniem, na czym polega przemoc. Przemoc psychiczna jest emocjonalna, ale przez to mniej „wyrazista” niż przemoc fizyczna. Bolesnych słów, werbalnego upokorzenia nie widać tak wyraźnie, jak śladów po pobiciu.

Przemoc psychiczna – objawy

Przemoc psychiczna w rodzinie, w małżeństwie, w pracy, a także w dowolnej grupie społecznej nie może być akceptowana i ignorowana. Każdy z objawów przemocy psychicznej powinien być piętnowany. Uwagę powinno zwracać m.in.:

• narzucanie swoich przekonań i poglądów,
• wyśmiewanie ze względu na wyznawaną religię, pochodzenie oraz rasę,
• nieustanne negatywne ocenianie,
• krytyka opinii, przekonań i poglądów,
• permanentna kontrola,
• izolowanie ofiary,
• ograniczanie kontaktu ofiary z innymi ludźmi,
• wymuszanie posłuszeństwa i podporządkowania,
• używanie wulgaryzmów,
• wyśmiewanie,
• kpina i ironia kierowane pod adresem ofiary,
• upokarzanie (w tym publiczne),
• zawstydzanie (w tym publiczne),
• poniżanie,
• ograniczanie ofierze snu, pożywienia oraz możliwości schronienia,
• stosowanie gróźb,
• wmawianie choroby psychicznej.

Przemoc psychiczna – nie zignoruj

Przemoc psychiczna wobec żony lub pracownika często może być tak subtelna, że pozostaje niezauważona. Jednak już regularne powtarzanie stwierdzenia „do niczego się nie nadajesz” należy uznać za przemoc psychiczną wobec dzieci. Mówienie w określony sposób może prowadzić do osłabienia poczucia godności i wartości ofiary. Niestety ofiary często przechodzą do porządku dziennego nad wymierzonym w nie intencyjnych zachowaniem. Przemocy psychicznej nie wolno ignorować, nawet jeśli przyjmuje ona niewinne formy. Najgorsze jest racjonalizowanie zachowania oprawcy oraz usprawiedliwianie stosowanej przez niego przemocy psychicznej.

Do czego prowadzi przemoc psychiczna?

Przemoc psychiczna w pracy lub w relacjach prywatnych jest regularnym i intencjonalnym tyranizowaniem ofiary. Odróżnienie jej od zwykłego rodzinnego czy zawodowego nieporozumienia wymaga jednak uważnego oglądu sytuacji. Ofiara często traci dystans, który konieczny jest do obrony przed oprawcą. Regularnie stosowana przemoc psychiczna może prowadzić do załamania psychicznego, depresji lub myśli samobójczych. Przemoc psychiczna i fizyczna są równie niebezpieczne, natomiast bardzo często przemoc psychiczna jest ignorowana przez środowisko, które mogłoby pomóc ofierze. Przemoc psychiczna może natomiast prowadzić do:

• zniszczenia poczucia mocy sprawczej ofiary,
• zaburzenia lub zniszczenia poczucia własnej wartości i godności,
• uniemożliwienia wyzwolenia się z relacji podległości i posłuszeństwa,
• osłabienia psychicznych i fizycznych zdolności stawiania oporu.

Przemoc psychiczna – jak się bronić?

Przemoc psychiczna wobec dzieci, żony, podwładnego – każdy ten typ jest przestępstwem. Przemoc psychiczna, podobnie jak przemoc fizyczna, ekonomiczna, seksualna to złamanie prawa. Już same groźby w stosunku do ofiary uznawane są za przestępstwo, jeżeli groźba wzbudza w ofierze realną obawę, że zostanie zrealizowana. Odpowiedzialność za przemoc psychiczną reguluje kodeks karny – artykuł 207 §1: „Znęcanie się fizyczne lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny – podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat”.

Osoby doświadczające przemocy psychicznej w rodzinie pomocy mogą szukać:

• pod numerem alarmowym 112,
• na każdym Komisariacie Policji,
• w Ogólnopolskim Pogotowiu dla Ofiar Przemocy w Rodzinie,
• pod Niebieską linią tel. 800 12 00 02.

Pod adresem

https://rjps.mpips.gov.pl/RJPS/AD/lista/wyswietl.do?odswiezMenu=true&id=AD0000&szablon=szablon4&_CSID=null&nazwa_menu=AD.telefonyZaufania można znaleźć kontakt do jednostek świadczących pomoc na terenie całego kraju.