Syndaktylia, czyli palcozrost – przyczyny, objawy, leczenie całkowitego lub częściowego zrostu palców

Syndaktylia, potocznie zwana palcozrostem, to niegroźne zaburzenie rozwojowe objawiające się zrośnięciem częściowym lub całkowitym zazwyczaj dwóch palców u dłoni lub stóp. Przyczyny syndaktylii nie są do końca znane, a sama wada często występuje jak objaw towarzyszący, np. w zespole Aperta.

Leczenie syndaktylii polega na chirurgicznym rozdzieleniu zrośniętych palców i rehabilitacji pozabiegowej. Operacja syndaktylii polecana jest w okresie pomiędzy 2. a 3. rokiem życia dziecka. W zależności od stopnia zaawansowania syndaktylii i indywidualnej tolerancji estetycznej anomalii palców syndaktylia obserwowana jest również u osób dorosłych.

Syndaktylia – czym jest?

Syndaktylia jest wadą wrodzoną polegającą na zrośnięciu ze sobą dwóch lub większej ilości palców dłoni lub stóp. Syndaktylia charakteryzuje się połączeniem sąsiadujących ze sobą palców w obrębie tkanek miękkich, rzadziej tkanki kostnej lub kombinacji tkankowo-kostnej. Wada może występować pod postacią syndaktylii całkowitej (fuzji na całej długości palców) bądź syndaktylii częściowej (zrośnięcia fragmentu palców). Syndaktylia występuje zazwyczaj obustronnie i symetrycznie, jako izolowana jednostka lub objaw towarzyszący innym uwarunkowanym genetycznie wadom, np. w przebiegu zespołu Aperta.

Rodzaje syndaktylii

Syndaktylia ze względu na etiologię jest dzielona na kilka rodzajów:

• syndaktylia typu I – najczęściej diagnozowana forma choroby, charakteryzuje się całkowitą lub częściową fuzją głównie III i IV palca dłoni, a u stopy II i III palca. Syndaktylia typu I może mieć postacie mieszane np.: syndaktylia podtypu I to najłagodniejsza postać objawiająca się jedno- lub obustronną syndaktylią skórną II i III palca stóp bez zajęcia dłoni, syndaktylia podtypu II charakteryzuje się obustronnym skórnym i/lub kostnym połączeniem III i IV palca dłoni oraz II i III palca stóp, syndaktylia podtypu III polega na obustronnym skórnym lub kostnym zrostem III i IV palca dłoni bez zajęcia stóp i syndaktylia podtypu IV objawia się zrostem IV i V palca stóp;
• syndaktylia typu II charakteryzuje się połączeniem tkanek miękkich III i IV palca dłoni i/lub IV i V palca stóp z dodatkowym nadliczbowym palcem, tzw. wtrąconym, w obrębie zrostu lub innym miejscu stopy. Dodatkowo obserwuje się klinodaktylię (zazwyczaj) V palca dłoni lub stopy (boczne albo przyśrodkowe skrzywienie); kamptodaktylię jednego z palców dłoni lub stopy (przykurcz zgięciowy), a także brachydaktylię (skrócenie palców dłoni i stóp);
• syndaktylia typu III, czyli zrost tkanek miękkich IV i V palca dłoni; ten rodzaj syndaktylii charakteryzuje też szereg wad: ocznych, np. małoocze, jaskra, zmarszczki nakątne, zębowych, np. zęby małe, przedwczesne wypadanie zębów, zaburzenia szkliwa, nietypowymi cechami twarzy, np. wydatna żuchwa, wąskie przodopochylenie nozdrzy, rozszczep wargi czy podniebienia;
• syndaktylia typu IV, zwana polisyndaktylią Hassa, to całkowite zrośnięcie skórne palców dłoni i stóp;
• syndaktylia typu V, najrzadszy rodzaj, objawiający się zrostem IV i V kości śródręcza i śródstopia;
• syndaktylia typu VI, czyli syndaktylia skórna i kostna całkowita palców dłoni i stóp, kształtem przypominająca rękawiczkę jednopalczastą.

Syndaktylia: przyczyny

Przyczyny syndaktylii nie są do końca znane, jednak szacuje się, że wada jest uwarunkowana genetycznie i rozwija się na drodze niepełnego mechanizmu apoptozy, czyli naturalnego procesu usunięcia z organizmu zużytych lub obumarłych komórek na etapie tworzenia się przestrzeni międzypalcowych w drugim miesiącu życia płodowego. Syndaktylia obserwowana jest częściej u płci męskiej i może występować jako wada genetyczna izolowana, tzn. wywołana jednorazową mutacją genu, niezależnie od zasad dziedziczenia syndaktylii po rodzicach, bądź jako jeden z objawów zespołów wad genetycznych, takich jak syndrom Downa czy Aperta.

Leczenie syndaktylii

Syndaktylia leczona jest przez operację chirurgiczną, której głównym celem jest przywrócenie pełnej funkcji dłoni i palców, zapewnienie prawidłowego rozwoju zdolności motorycznych oraz poprawa ogólnej estetyki rąk i stóp. Operacja syndaktylii polega na rozdzieleniu zrośnięcia tkanek miękkich lub kostnych. W przypadku syndaktylii palców stóp zabieg wykonywany jest głównie ze względów kosmetycznych, ponieważ połączone struktury palców nie wywierają wpływu na jakość funkcji motorycznych kończyn dolnych. Leczenie podejmuje się zazwyczaj w syndaktylii palców dłoni, których połączenie może ograniczać chwytność ręki oraz wykonywanie podstawowych lub precyzyjnych czynności. Syndaktylia rąk może również stanowić przyczynę obniżenia samooceny, poczucia własnej wartości albo stać się źródłem kompleksów zwłaszcza dzieci w grupie rówieśniczej. Po operacji zaleca się rehabilitację mięśni i blizn. Rokowania i efekty leczenia syndaktylii są dobre.