Przejdź do treści

Czym charakteryzuje się arteterapia i kiedy jest stosowana?

Czym charakteryzuje się arteterapia i kiedy jest stosowana? Adobe Stock
Podoba Ci
się ten artykuł?
Podoba Ci
się ten artykuł?

Arteterapia, nazywana również terapią przez sztukę, to jedna z popularnych form oddziaływania psychologicznego, mająca znaczenie zarówno w kontekście dzieci, jak i młodzieży oraz osób dorosłych. Sprawdź, czym charakteryzuje się arteterapia, jakie są jej metody oraz zalety.

Czym jest arteterapia? 

Arteterapia, czyli terapia sztuką, to jedna z dynamicznie rozwijających się form pomocy terapeutycznej z wykorzystaniem różnych kreatywnych działań. Taka metoda oddziaływania psychologicznego znajduje zastosowanie zarówno w kontekście działań edukacyjnych, wychowawczych, profilaktycznych, jak i terapeutycznych, na przykład w terapii zajęciowej.

Największy rozwój arteterapii datuje się na lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte XX wieku. Od tamtego czasu terapia sztuką dynamicznie się rozwija. Prekursorem arteterapii był Adrian Hill, który jako pierwszy użył tego terminu w 1942 roku i zdecydował się na stosowanie terapii sztuką w odniesieniu do weteranów wojennych. W tym czasie do szpitali często zgłaszali się żołnierze, a także artyści, dlatego Hill postanowił wykorzystać umiejętności tych dwóch grup zawodowych.

Pionierami terapii sztuką byli także Zygmunt Freud oraz Karol Jung, którzy w dużym stopniu w swoich pracach koncentrowali się na znaczeniu ekspresji dzieł sztuki oraz ludzkiej wyobraźni. W Polsce zainteresowanie arteterapią rozpoczęło się na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku. Terapia przez sztukę stała się od razu popularna w procesie leczenia osób niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie, a także w zaburzeniach osobowości lub braku akceptacji samego siebie. W naszym kraju arteterapią zajmowali się między innymi Stefan Szuman i Julian Aleksandrowicz. 

Dla kogo jest arteterapia? 

Arteterapia dedykowana jest dzieciom, młodzieży i osobom dorosłym zmagającym się z różnymi trudnościami, takimi jak: 

Terapia sztuką dobrze sprawdza się w przypadku osób z trudnościami w zakresie komunikacji werbalnej, a także przy różnego rodzaju uzależnieniach. 

Jakie są metody arteterapii? 

Arteterapia to niezwykle złożona forma oddziaływania psychologicznego, w której skład wchodzą różne metody. Wyróżniane są między innymi techniki o charakterze: 

  • czynnościowym arteterapia o charakterze czynnościowym pozwala na wykorzystanie twórczej działalności człowieka do tego, aby wyzwolić jednostkę od negatywnych, złych myśli, 
  • sublimacyjnym – ten rodzaj arteterapii ma na celu pomoc w odreagowaniu emocjonalnym,  
  • kreacyjnym arteterapia o charakterze kreacyjnym wzmacnia tendencję jednostki do samorealizacji twórczej i kreatywnej, 
  • projekcyjnym arteterapia projekcyjna to forma, która pobudza człowieka do rzutowania swoich uczuć i postaw na wytwory twórczości, dzięki czemu łatwiej można je zrozumieć, a następnie zinterpretować.

Do ciekawych technik wykorzystywanych w trakcie arteterapii można zakwalifikować: 

  • choreoterapię taniec i ruch, 
  • bajkoterapię czytanie i opowiadanie, 
  • muzykoterapię praca z głosem, śpiewanie, słuchanie muzyki, 
  • filmoterapię oglądanie filmów, kręcenie własnych, dyskusje na ich temat, 
  • terapię przez sztuki plastyczne malarstwo, rysunek, grafiki i inne.

Zwykle te formy najlepiej przyjmowane są przez dzieci, które lubią bawić się, uczyć, oglądać filmy, słuchać bajek, rysować i tańczyć. W przypadku osób dorosłych znacznie lepiej sprawdzają się takie formy jak psychodrama, teatr, filmoterapia, dyskusje, a także malowanie przy muzyce. 

Jedną z wielu metod wykorzystywanych w terapii dzieci niepełnosprawnych w tym autystycznych jest arteterapia. Pierwszą osobą, która użyła tego terminu wykorzystując twórczość w terapii w latach 40-tych ubiegłego wieku był brytyjski artysta Adrian Hill. (...) Osobom z autyzmem mającym problemy z komunikacją arteterapia daje możliwość wyrażania swoich emocji. Stwarza sytuacje w trakcie których mogą wypowiedzieć się za pomocą różnorodnych środków artystycznych. Pozwala na pobudzanie wszechstronnego rozwoju oraz na lepsze poznawanie siebie i podnoszenie poziomu samoakceptacji poprzez doświadczanie swoich możliwości i sprawczości. Arteterapia pomaga również rozładowywać negatywne napięcia i agresję. Terapeucie daje możliwość lepszego poznania dziecka jego możliwości, potrzeb, przeżyć, wyrażanych w pracach emocji.

Sylwia Merchut (Iwan), Arteterapia jako jedna z metod pracy z dzieckiem z autyzmem

Najważniejsze zalety arteterapii i jej funkcje

Terapia sztuką ma wiele zalet, a do najważniejszych należą: 

  • obniżenie poziomu napięcia, zmniejszenie stresu, 
  • nawiązywanie nowych kontaktów, poznawanie innych ludzi, rozwijanie przyjaźni, 
  • zrozumienie swoich codziennych problemów oraz możliwość ich interpretacji 
  • rozwój własnej osobowości.

Poza tym warto wiedzieć, że arteterapia pełni trzy podstawowe funkcje, do których można zakwalifikować: 

  • funkcję rekreacyjną jej celem jest dbanie o stworzenie odpowiednich warunków dla konkretnych pacjentów, aby mogli swobodnie przezwyciężać trudności oraz polepszyć swoją ogólną orientację, 
  • funkcję edukacyjną arteterapia koncentruje się na pomocy w zrozumieniu siebie, sztuki oraz otaczającej rzeczywistości, 
  • funkcję korekcyjną terapia poprzez szeroko pojmowaną sztukę opiera się na przekształceniu szkodliwych mechanizmów w takie, które są bardziej wartościowe i efektywne.

Arteterapia rozwija również kompetencje miękkie, przede wszystkim interpersonalne, a także usprawnia funkcje intelektualne, pozwala na rozwój kreatywności oraz sprawności manualnej.

 

Bibliografia: 

  1. Gagracz S., Arteterapia: próba charakterystyki zjawiska, Debiuty Bibliologiczno-Informatologiczne 2015, 3.
  2. Korbut A., Arteterapia i jej zastosowanie w obszarze edukacji, Artykuły Naukowe 2016, 41.  
  3. Linek A., Arteterapia: poznanie i wyrażanie siebie, Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego Nauki Humanistyczne 2012, 4.  
  4. Skwarek B., Szulc W.,  Arteterapia w pracy pedagogicznej, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy 2017, 22. 

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy: