Arteterapia w leczeniu zaburzeń psychicznych oraz w socjalizacji i rehabilitacji

Arteterapia to terapia stosowana w leczeniu zaburzeń psychicznych oraz w rehabilitacji i socjalizacji. Jej głównym zadaniem jest relaksacja oraz wyładowanie zarówno negatywnych, jak i pozytywnych emocji oraz wyrażanie swoich potrzeb i myśli w alternatywny i niecodzienny sposób.

Arteterapia to słowo pochodzenia greckiego, oznaczające terapię sztuką. Historia arteterapii sięga czasów starożytnych. Samo katharsis (oczyszczenie), którego osiągnięcie było celem między innymi wizyt w teatrze, jest tego wyrazem. Jako metoda oficjalnie uznana arteterapia funkcjonuje jednak od lat 70. i 80. XX wieku. Jednym z podstawowych celów arteterapii jest poprawa jakości życia.

Arteterapia – kwalifikacje do wykonywania zawodu

Według prawa polskiego arteterapia to wolny zawód, każdy więc może nazwać się arteterapeutą. Z tego względu warto sprawdzić kwalifikacje specjalisty i korzystać wyłącznie z pomocy profesjonalistów. Zwiększy to szanse na osiągnięcie zamierzonych efektów. Warto korzystać z nielicznych wciąż, ale powszechnie dostępnych w Polsce, ośrodków arteterapeutycznych. Należy zwrócić uwagę, jakie dany ośrodek ma certyfikaty i uprawnienia.

Funkcje arteterapii i techniki

Istnieją trzy podstawowe funkcje arteterapii:

• korekcyjna – jej celem jest odzyskanie przez pacjenta równowagi psychicznej, rozładowanie frustracji oraz zminimalizowanie lęków w zaburzeniach lękowych oraz nerwicy w zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, również wzrost zdolności komunikacyjnych oraz budowanie pozytywnego nastawienia do rzeczywistości itp.,
• edukacyjna – w tym przypadku celem jest zdobycie wiedzy i poszerzenie horyzontów,
• rekreacyjna – mająca na celu szeroko pojętą rozrywkę, relaks i odpoczynek.

Wśród popularnych technik arteterapii wyróżnia się przede wszystkim: rysunek i malarstwo, grafikę, rzeźbę, sztuki użytkowe (rzemiosło) – witraże, obróbka drewna, collage, zdobnictwo i dekoratorstwo – ikebana, hortiterapia, decoupage, muzykoterapię – zarówno słuchanie muzyki, jak i wykonywanie ćwiczeń, takich jak trening relaksacyjny Schultza, a także gra na prostych instrumentach, biblioterapię – czytanie na głos w grupie lub indywidualne oraz dyskusja na temat przeczytanych książek, filmoterapię – oglądanie filmów, dyskusja na ich temat, wykonywanie własnych projektów, teatroterapię – zarówno w roli aktora, jak i widza czy choreoterapię – taniec, ćwiczenia muzyczno-ruchowe oraz improwizacja ruchowa przy muzyce.

Dla kogo jest arteterapia? Efekty

Arteterapię stosuje się w wielu znacznie różniących się od siebie przypadkach. Podstawowe zastosowanie ma arteterapia w przypadku problemów z komunikacją werbalną. Sztuka pomaga takim osobom, często bardzo zamkniętym w sobie, na wyrażenie emocji w sposób zdrowy oraz umożliwiający zrozumienie. Z tych powodów zaleca się arteterapię dzieciom w wieku przedszkolnym. Zwykle prowadzi się ją w grupie, często są to zajęcia łączone dla dzieci z autyzmem. Arteterapia w ich przypadku jest jedną z podstawowych metod rozwoju i socjalizacji. Często zresztą prowadzi się arteterapię w szkołach specjalnych.

Arteterapia sprawdza się w przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, w nerwicach oraz w zaburzeniach lękowych. Wykazuje bowiem działanie uspokajające oraz pomaga w skupieniu myśli, które są w tych zaburzeniach zawsze nieco nieskoordynowane. Cele terapeutyczne arteterapii osiąga się również podczas stosowania jej przez osoby chorujące na schorzenia nieuleczalne, nowotwory, stwardnienie rozsiane i tym podobne.

Arteterapia stosowana jest często w socjalizacji pacjentów niepełnosprawnych intelektualnie, w celu nabycia umiejętności interpersonalnych oraz uczenia się komunikacji niewerbalnej i werbalnej. Jest to również metoda dotarcia do osób z trudnościami z funkcjonowaniem w społeczeństwie, ponieważ pozwala na dotarcie do nich, komunikację oraz zrozumienie ich świata.

Dla osób chorujących na Alzheimera arteterapia jest sposobem na ćwiczenie umysłu. Stosuje się również arteterapię dla seniorów jako metodę socjalizacji. Zajęcia arteterapii mogą służyć zatem nie tylko w konkretnej jednostce chorobowej, ale również jako motywator do życia w społeczeństwie. Z tego też powodu stosowana jest arteterapia w resocjalizacji. Coraz częściej poddaje się tej metodzie więźniów. Ma to na celu nie tylko zbliżenie do społeczeństwa, ale również relaks (często niwelujący agresję) oraz budowanie wrażliwości (empatia ma ogromne znaczenie w resocjalizacji).