Czkawka – przyczyny, leczenie. Czego objawem jest czkawka?

Z uporczywą i męczącą czkawką miał do czynienia niemal każdy, wielokrotnie w swoim życiu. Poznają ją już dzieci w wieku niemowlęcym, a nawet w okresie płodowym. Atakuje ona nagle, spowodowana jest łapczywym jedzeniem, szybkim piciem lub głośnym śmianiem się. Skąd bierze się czkawka? Jak ją interpretować? 

Czkawka – co to jest?

Czkawka jest częstą dolegliwością, która skutecznie obniża jakość życia. Wywołuje ją przepona – gdy jedno z jej zakończeń zostanie podrażnione, mięsień zaczyna się nieregularnie poruszać, czemu towarzyszy charakterystyczny odgłos. Efekt? Czkawka przypominająca o sobie co kilkanaście sekund. Skąd się zatem ona bierze?

Przyczyny czkawki

Zdaniem lekarzy przyczyny czkawki mogą być różne. Choć nie zdajemy sobie z tego sprawy, „wina” leży po naszej stronie. Wśród powodów możemy wyszczególnić m.in. spożywanie zbyt zimnych, zbyt ostrych lub zbyt gorących potraw, jedzenie w pośpiechu. Wśród produktów, które mogą ją wywołać znajdują się m.in. napoje gazowane.

Czkawka często pojawia się również u osób, które spożyły dużą ilość alkoholu, ponieważ może on doprowadzić do podrażnienia połączeń nerwowych –  określana jest wówczas mianem „czkawki pijackiej”. Pojawia się także w następstwie stresu. U osób permanentnie narażonych na niego, ryzyko jej wystąpienia wzrasta nawet trzykrotnie.

O ile czkawka trwa krótko i mija niezauważalnie, wiąże się to jedynie z chwilowym dyskomfortem. Problem zaczyna się w chwili, kiedy pomimo upływu godziny, czkawka trwa nadal. Prowadzi to do bólu brzucha. Męczące czkawki zdarzają się niezwykle rzadko, są jednak osoby, które mają predyspozycje do ich występowania. Co więcej, mogą trwać one nawet dwa dni, a w skrajnych przypadkach – aż miesiąc. Częste czkawki, szczególnie u dorosłych, nie są zjawiskiem naturalnym i powinny być konsultowane z lekarzem, mogą być bowiem jednym z objawów choroby.

Sposób na czkawkę

Każda osoba, która chociaż raz miała czkawkę, wie, jak potrafi być ona uporczywa. Właśnie dlatego w internecie możemy znaleźć tak wiele domowych metod na jej pokonanie. I tak na jednej stronie przeczytamy o wstrzymywaniu oddechu przez kilka, kilkanaście sekund, a na drugiej – o wypiciu szklanki wody głową do dołu. Nasze mamy i babcie są natomiast zdania, że na czkawkę najlepsze będzie przestraszenie bądź zjedzenie łyżeczki cukru. Czy takie sposoby są jednak zdrowe?

Czkawka to zazwyczaj krótkotrwała dolegliwość, która ustępuje sama bądź po zastosowaniu domowych sposobów. Lekarze twierdzą, że niektóre z nich mogą brzmieć dla nas nieprawdopodobnie, jednak jeżeli tylko nam pomagają i nie zagrażają w żaden sposób zdrowiu, nie ma przeciwwskazań do ich stosowania.

Czkawka po zjedzeniu ustępuje samowolnie, z reguły najpóźniej po upływie kilkunastu minut. Najważniejszy jest spokojny i równomierny oddech, który pozwoli przeponie wrócić do prawidłowej pracy. Często nawracające czkawki lub te trwające kilka dni wymagają konsultacji z lekarzem i podjęcia leczenia.

Czkawka jako objaw choroby?

Czkawka zwykle znika po kilkudziesięciu sekundach. Jeżeli jednak dolegliwość występuje kilka razy w tygodniu bądź utrzymuje się dłużej niż 6 godzin, warto zwrócić uwagę na sytuacje, w których się pojawia. Czkawkę może powodować np. zjedzenie niektórych potraw czy przyjęcie dawki leków. A co jeśli czkawce towarzyszą inne objawy, takie jak biegunka czy bóle brzucha? W takim wypadku jak najszybciej należy skontaktować się z lekarzem.

Lista chorób, które mogą wpływać na pojawienie się czkawki jest naprawdę bardzo długa. Możemy wymienić m.in. wrzody, refluks żołądka, przepuklinę, zapalenie gardła, chorobę Parkinsona, a nawet nowotwory żołądka czy mózgu.

Występowanie czkawki w kontekście wymienionych chorób zdarza się jednak niezwykle rzadko. Jak twierdzą lekarze, częstsza czkawka może również występować u kobiet w ciąży oraz u osób, które w ostatnim czasie przeszły operację, związaną np. z klatką piersiową czy okolicami brzucha.

Czkawka – leczenie

Leczenie czkawki zależne jest od niwelowania skutków ubocznych danego schorzenia. Męczące i częste czkawki leczone są poprzez podanie leków przeciwdrgawkowych i przeciwrozkurczowych. Przypadki czkawek, które trwają miesiąc, leczone są chirurgicznie.

Czkawka u noworodka

Częsta czkawka u noworodka to element wpisany w życie uczącego się jeść malucha, nie powinna więc niepokoić młodych mam. Jest to całkowicie normalny element fizjologiczny, który pojawia się zwykle tuż po karmieniu, kiedy dziecko wraz z pokarmem połyka powietrze. Może trwać od kilkunastu minut aż do godziny. Czkawka stanowi z reguły problem wcześniaków, w mniejszym stopniu dotyka ona te dzieci, które urodziły się w normalnym terminie. Nie każdy wie, że może być ona również… oznaką radości.

Jakie są zatem sposoby na czkawkę u noworodka? Przede wszystkim należy dokładnie obserwować maleństwo, aby poznać przyczynę. Przykładowo, jeśli zauważalna jest czkawka po jedzeniu, zwykle wystarczy poczekać. W momencie, gdy pokarm przesunie się dalej, do kolejnych fragmentów układu trawiennego, zwykle ustępuje samoistnie.

Jeżeli przyczyną czkawki jest śmiech lub pojawia się ona podczas karmienia, należy ustawić dziecko w pozycji pionowej, przytulamy do ciała tułów i główkę. Czasem warto też wziąć maluszka na ręce i delikatnie poklepywać.

Czkawka u niemowlaka

Często występująca czkawka u niemowlaka, poza jedzeniem, może być związana z zabawą i głośnym śmiechem, podczas którego maluch również połyka powietrze. Czkawki u dziecka trwają zwykle krótko, a walka z nimi polega na spokojnym przeczekaniu dolegliwości. Czkawki mogą nawracać, dopóki dziecko nie wypracuje prawidłowego odruchu jedzenia i kontrolowania oddechu. Zazwyczaj ustępują po 3. miesiącu życia.

Aby pozbyć się czkawki u niemowląt, pomocne będą te same metody, co w przypadku noworodków. Przede wszystkim chodzi tu o trzymanie dziecka w pozycji pionowej, tuż po jedzeniu i upewnienie się, że na pewno mu się już wszystko odbiło. Istotne jest również uspokojenie maluszka oraz stworzenie mu pozycji dogodnej do uspokojenia oddechu.

Czkawka często występuje u dzieci karmionych butelką, dlatego też – podając niemowlęciu pokarm – należy upewnić się, czy cały smoczek wypełniony jest mlekiem i czy dziecko nie ssie powietrza. Zarówno w karmieniu dziecka piersią, jak i butelką, niezwykle ważna jest dogodna pozycja ułożenia dziecka, która umożliwi mu miarowe i powolne ssanie pokarmu – dzięki temu można wyeliminować problem połykania powietrza.

Czkawka w ciąży

Częsta czkawka u kobiet w ciąży jest rzeczą całkowicie normalną i nie powinna być powodem do niepokoju. Jest ona efektem tego, że organizm przyszłej mamy przechodzi duże zmiany w trakcie ciąży. Jeżeli jednak czkawka występuje zbyt często oraz powoduje dyskomfort i ból brzucha, jak najbardziej warto skonsultować się z lekarzem. Czynniki, które wpływają na występowanie czkawki w ciąży, to:

• silny, niekontrolowany śmiech,
• nieodpowiednia dieta, idąca w parze z przejadaniem się,
• nagromadzenie się zbyt dużej ilości płynów w żołądku i przełyku,
• hipotermia (stan, podczas którego temperatura ciała wynosi mniej niż 36,6 stopni Celsjusza).

Czkawka u dziecka w okresie płodowym

Występowanie sporadycznej czkawki rozpoczyna się od pierwszych godzin życia, już w okresie płodowym możemy mówić o czkawce płodu. Wówczas jest ona spowodowana zbyt łapczywym połykaniem płynu owodniowego przez dziecko. Jeśli wypije ono zbyt dużą jego ilość lub zrobi to zbyt gwałtownie, dojdzie wówczas do powstania czkawki.

Zazwyczaj czkawka u płodu pojawia się w II trymestrze, kiedy to mama zaczyna silniej wyczuwać jego ruchy – czkawka odczuwalna jest wówczas jako delikatne muśnięcie bądź też niewielkie wibracje. Gdy dziecko staje się większe, można z kolei rozpoznać ją po lekkich dotknięciach bądź podskokach w regularnych odstępach czasu – po tym najczęściej można ją odróżnić od kopnięcia.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538225/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3114667/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3325297/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3504071/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5072913/